ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Θα ήταν βέβαια, Σωκράτη, άσχημο, όταν συ τόσο πολύ παρακινείς κάποιον, να μην προσπαθήση με κάθε τρόπο να ειπή ό,τι μπορεί. Μου φαίνεται λοιπόν, εκείνος που γνωρίζει κάτι, το αισθάνεται αυτό που γνωρίζει, και όπως φαίνεται, η γνώση δεν είναι τίποτε άλλο παρά αίσθηση.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Καλά και με γενναιότητα απάντησες, παιδί μου. Γιατί έτσι πρέπει να εκφέρη κανείς τη γνώμη του. Έλα όμως να τον εξετάσωμε μαζί τον λόγο σου, αν είναι σωστός γόνος ή ανεμογέννημα. Η γνώση είναι αίσθηση λες;

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Ναι.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Κινδυνεύεις να μην έχης πει ασήμαντο λόγο για τη γνώση, αλλ' αυτόν που έλεγε κι ο Πρωταγόρας. Με κάποιον άλλο τρόπο, είπε κι αυτός τα ίδια. Γιατί λέει κάπου: «για όλα τα πράγματα μέτρο είναι ο άνθρωπος, για όσα υπάρχουν ότι υπάρχουν, για όσα δεν υπάρχουν ότι δεν υπάρχουν». Μήπως το έχεις διαβάσει πουθενά;

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Το διάβασα και πολλές φορές.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Δεν το εννοεί λοιπόν κάπως έτσι, ότι τέτοιο που φαίνεται σε μένα το καθένα πράγμα, τέτοιο βέβαια και είναι για μένα, και τέτοιο που φαίνεται σε σένα τέτοιο και είναι για σένα. Άνθρωποι δα είμαστε και συ κι εγώ.

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Έτσι βέβαια το εννοεί.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Και είναι φυσικό σοφός άνθρωπος να μη λέη ανοησίες. Ας τον παρακολουθήσωμε λοιπόν. Άραγε μερικές φορές, ενώ ο άνεμος που πνέει είναι ο ίδιος, δεν κρυώνει ο ένας από μας, ενώ ο άλλος όχι; κι ο ένας κρυώνει λίγο, κι ο άλλος πολύ;

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Και βέβαια.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Τι από τα δύο λοιπόν θα πούμε τότε, ότι ο άνεμος αφ' εαυτού του είναι ψυχρός ή όχι ψυχρός, ή θα πάμε με τη γνώμη του Πρωταγόρα, ότι γι' αυτόν που κρυώνει είναι ψυχρός και γι' αυτόν που δεν κρυώνει όχι;

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Έτσι μοιάζει.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Έτσι λοιπόν και φαίνεται στον καθένα από τους δύο;

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Ναι.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Όμως το «φαίνεται» σημαίνει αισθάνεται;

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Σημαίνει.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Φαινόμενο λοιπόν και αίσθηση είναι το ίδιο και στα θερμά και σ' όλα τα παρόμοια πράγματα. Γιατί τέτοια που τα αισθάνεται καθένας, τέτοια και κινδυνεύουν να είναι για τον καθένα.

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Φαίνεται.

ΣΩΚΡΑΤΗΣ: Η αίσθηση λοιπόν έχει πάντα να κάμη με το ον και είναι άψευστη, επειδή είναι γνώση.

ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ: Έτσι φαίνεται.

ΘΕΑΙ. Αλλά, Σωκράτη, όταν εσύ έτσι προτρέπης, είναι ντροπή να μη βάλη κανείς όλη του την προθυμία να πη ό,τι μπορεί. Νομίζω λοιπόν ότι όποιος ξέρει κάτι, αισθάνεται αυτό που ξέρει, και όπως τώρα τουλάχιστο είναι φανερό σε μένα, η γνώση άλλο δεν είναι από αίσθηση.

ΣΩ. Έδωσες, παιδί μου, απάντηση με όμορφο και ευγενικό τρόπο. Έτσι αλήθεια πρέπει να μίλα κανείς, όταν εκφράζη τη σκέψη του. Εμπρός τώρα ας εξετάσωμε μαζί αυτό που είπες αν είναι γόνιμο ή κούφιο. Αίσθηση λέγεις είναι η γνώση;

ΘΕΑΙ. Ναι.

ΣΩ. Μοιάζει να έχης πει όχι ασήμαντο λόγο για τη γνώση, αλλά αυτόν που έλεγε και ο Πρωταγόρας. Τα ίδια ακριβώς έχει πει αλλά με διαφορετικό τρόπο. Αν δεν γελιέμαι, ισχυρίζεται ότι ο άνθρωπος είναι «μέτρο όλων των πραγμάτων, εκείνων που υπάρχουν ότι υπάρχουν, εκείνων που δεν υπάρχουν, ότι δεν υπάρχουν». Το έχεις διαβάσει, φαντάζομαι· όχι;

ΘΕΑΙ. Το διάβασα, πολλές μάλιστα φορές.

ΣΩ. Κάπως έτσι δεν εννοεί; ότι όπως το κάθε πράγμα φαίνεται σε μένα, τέτοιο και είναι για μένα, και όπως φαίνεται σε σένα, τέτοιο πάλι είναι για σένα; Γιατί και συ και εγώ άνθρωποι είμαστε.

ΘΕΑΙ. Ναι, έτσι λέγει.

ΣΩ. Είναι φυσικό βέβαια ένας σοφός άνθρωπος να μη λέγη αερολογήματα· ας παρακολουθήσωμε λοιπόν τη σκέψη του. Όταν αλήθεια φυσά ο ίδιος αέρας, άλλος από μας δεν αισθάνεται ρίγος και άλλος όχι; άλλος ελαφρό ρίγος και άλλος πολύ;

ΘΕΑΙ. Ναι βέβαια.

ΣΩ. Τι θα πούμε λοιπόν τότε για τον ίδιο τον αέρα, ότι είναι ψυχρός ή όχι ψυχρός; Ή θα συμφωνήσωμε με τον Πρωταγόρα ότι για κείνον που αισθάνεται ρίγος είναι ψυχρός, και για τον άλλον όχι;

ΘΕΑΙ. Εύλογο είναι.

ΣΩ. Δε φαίνεται στον καθένα τους ότι έτσι είναι;

ΘΕΑΙ. Ναι.

ΣΩ. Και το φαίνεται δεν σημαίνει εδώ αισθάνεται;

ΘΕΑΙ. Σημαίνει, ναι.

ΣΩ. Εκείνο λοιπόν που μας φαίνεται είναι το ίδιο με την αίσθηση για τα θερμά και για όλα αυτού του είδους. Γιατί όπως τα αισθάνεται καθένας, έτσι κινδυνεύουν και να είναι για τον καθένα.

ΘΕΑΙ. Έτσι φαίνεται.

ΣΩ. Η αίσθηση λοιπόν αναφέρεται πάντα σε κείνο που υπάρχει και είναι αλάνθαστη, μια που είναι γνώση.

ΘΕΑΙ. Είναι φανερό.