Μτφρ. Β.Δ. Κρητικός. 1957. Πλάτωνος Γοργίας (ή περί ρητορικής ανατρεπτικός). Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

Εγώ λοιπόν πιστεύω ακραδάντως εις όλα αυτά τα πράγματα και φροντίζω, όταν θα έλθη η ώρα, πώς θα παρουσιασθώ προ του δικαστού μου με όσον το δυνατόν υγιεστάτην την ψυχήν. Καταφρονών τας τιμάς των ανθρώπων, πολλοί των οποίων τας επιζητούν, και επιζητών την αλήθειαν ―και μόνον την αλήθειαν― προσπαθώ να είμαι όσον το δυνατόν τέλειος ―ασκών την αρετήν― και εν τη ζωή και, όταν έλθη η ώρα να πεθάνω, εν τω θανάτω. Και καθ' όσον ημπορώ, προτρέπω όλους τους άλλους ανθρώπους, προτρέπω δε και σε τον ίδιον, αντιθέτως προς τας συμβουλάς που μου δίδεις, να ακολουθήσης τούτο το είδος του βίου, επιζητών το βραβείον του αγώνος τούτου, του ωραιότερου εξ όσων υπάρχουν επί της γης· και σε επιτιμώ, διότι δεν είσαι ικανός να βοηθήσης τον εαυτόν σου, όταν έλθη ο καιρός της δίκης και της κρίσεως, περί των οποίων ωμίλουν προ ολίγου, όταν θα ευρεθής ενώπιον του δικαστού, του υιού της Αιγίνης, και θα είσαι εις τα χέρια του. Ω, τότε θα μείνης άναυδος, θα τα χάσης και θα τρέμης, (όπως εγώ εδώ, συ εκεί) και από σε θα εξαρτηθή, αν κανείς τότε θα σε ραπίση περιφρονητικώς εις το πρόσωπον, και εν πάση περιπτώσει θα υποστής παντός είδους ύβρεις και εξευτελισμούς. Ίσως σου φανούν όλ' αυτά σαν ένας μύθος, ένας μύθος από εκείνους που διηγούνται αι γραίαι και διά τούτο τα καταφρονείς. Ίσως θα είχομεν δικαίωμα να τα καταφρονήσωμεν, αν τυχόν ζητούντες, ηδυνάμεθα να εύρωμεν άλλα καλύτερα και αληθέστερα. Και τώρα βλέπεις: ενώ σεις είσθε τρεις, σοφώτατοι μεταξύ των συγχρόνων Ελλήνων, συ, ο Πώλος και ο Γοργίας, δεν ημπορείτε εν τούτοις ν' αποδείξετε ότι πρέπει να ζη τις κατ' άλλον τρόπον ή κατά τούτον, ο οποίος απεδείχθη ότι είναι ωφέλιμος και εις την άλλην (την πέραν του τάφου) ζωήν. Και ενώ κατά την διάρκειαν της συζητήσεως ―και κατά τας τρεις φάσεις αυτής― όλαι αι άλλαι θεωρίαι ανετράπησαν, μόνη αυτή παραμένει σταθερά και ακλόνητος, ότι δηλ. πρέπει να προφυλαττώμεθα και ν' αποφεύγωμεν μάλλον το αδικείν ή το αδικείσθαι και ότι ο άνθρωπος περισσότερον από οτιδήποτε άλλο πρέπει να φροντίζη να είναι ενάρετος, τόσον εις τον ιδιωτικόν του βίον, όσον και εις τον δημόσιον. Αν όμως γίνη κακός, έστω και κατ' ελάχιστον, υποπεσών εις αμάρτημα, πρέπει να τιμωρήται προς σωφρονισμόν, και τούτο είναι το δεύτερον αγαθόν, μετά το να είναι τις δίκαιος, να γίνη δίκαιος, αφού πληρώση την ποινήν της αμαρτίας του· και πάσαν κολακείαν ανάγκη ν' αποφεύγη και προς τον εαυτόν του και προς τους άλλους και προς τους ολίγους και προς τους πολλούς.

Και την ρητορικήν, καθώς και παν άλλο πράγμα, οφείλει να θέτη εις την υπηρεσίαν του δικαίου. Εάν λοιπόν δέχεσαι τας συμβουλάς μου, ακολούθησέ με εκεί όπου, όταν φθάσης, θα εύρης την αληθή ευδαιμονίαν, τόσον εν τη ζωή, όσον και εν τω θανάτω, καθώς απέδειξεν η συζήτησις αύτη. Και άφηνε να σε καταφρονούν οι άλλοι και να σε υβρίζουν ακόμη ως ανόητον, εάν θέλουν. Άφησε μα τον Δία, χωρίς να κινηθής από την θέσιν, να σου καταφέρουν εις το πρόσωπον το ατιμωτικόν εκείνο ράπισμα, διότι δεν έχεις να πάθης τίποτε το φοβερόν, αν πράγματι είσαι τέλειος ―ιδεώδης πολίτης― ασκών την αρετήν. Και έπειτα, αφού κατ' αυτόν τον τρόπον από κοινού ασκήσωμεν την αρετήν, τότε πλέον, αν νομίσωμεν ότι τούτο πρέπει να γίνη, ημπορούμεν ν' ασχοληθώμεν με τα πολιτικά πράγματα, ώστε οτιδήποτε μας φανή καλόν, τότε θα αποφασίσωμεν. Διότι τότε θα είμεθα εις καλυτέραν θέσιν να λάβωμεν μίαν απόφασιν παρά τώρα. Διότι είναι εντροπή, ενώ είμεθα οποίοι τώρα αποδεικνύομεν ότι είμεθα, έπειτα να κάνωμεν τους προπετείς και αλαζόνας (να παίζωμεν ρόλον προπετούς και αλαζόνος νέου), ωσάν να τα ηξεύραμεν όλα και ήμεθα σπουδαίοι, ημείς που δεν είμεθα σταθεροί εις καμίαν ιδέαν και οι οποίοι κινούμεθα μέσα εις ένα χάος αβεβαιότητος και ως προς τα σπουδαιότατα ζητήματα. Εις τοιούτον βαθμόν αμαθείας έχομεν φθάσει! Ας χρησιμοποιήσωμεν λοιπόν ως οδηγόν τον λόγον (την αλήθειαν), που προέκυψεν εκ της συζητήσεως ταύτης, ο οποίος αποδεικνύει ότι ο καλύτερος τρόπος του βίου συνίσταται εις την ενάσκησιν της δικαιοσύνης και της αρετής εν τη ζωή και εν τω θανάτω. Ας ακολουθήσωμεν λοιπόν τούτον. Και τους άλλους ας προτρέπωμεν, χωρίς να τους θέλγωμεν (να τους παραπλανώμεν) με εκείνους τους λόγους που συ μου αντέτασσες, και οι οποίοι είναι, Καλλικλή, απολύτως άνευ αξίας.

Μτφρ. Σ. Τζουμελέας. [1939] χ.χ. Πλάτων. Γοργίας. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.

Εγώ λοιπόν, Καλλικλή, έχω πεισθή υπ' αυτών των διηγήσεων, και σκέπτομαι πώς θα παρουσιάσω εις τον κριτήν την ψυχήν υγιεστάτην· αφού αφήσω λοιπόν να πάνε στο καλό οι υπό των πολλών θεωρούμενοι ευτυχείς, αποβλέπων εις την αλήθειαν, θα προσπαθήσω να διέρχωμαι τον βίον μου ων πραγματικώς όσον δύναμαι βέλτιστος και να αποθάνω τοιούτος όταν αποθάνω. Προσκαλώ δε και όλους τους άλλους ανθρώπους, με όλας μου τας δυνάμεις, και μάλιστα και εις σε κάμνω αντίθετον πρόσκλησιν, από εκείνην που συ μου έκαμες, εις τούτον τον βίον και τούτον τον αγώνα, ο οποίος εγώ ισχυρίζομαι ότι είναι υπέρτερος των ενταύθα αγώνων, και σε κατακρίνω, διότι δεν θα δύνασαι να βοηθήσης τον εαυτόν σου, όταν φθάση δι' εσέ η ημέρα της κρίσεως περί της οποίας τώρα δα ωμίλουν, αλλά σαν έλθης προς τον δικαστήν τον υιόν της Αιγίνης, όταν συλλαβών σε οδηγή θα χασμηθής και θα ζαλισθής συ πολύ περισσότερον από ό,τι θα ζαλισθώ εγώ εδώ ερχόμενος εις δικαστήριον και ίσως θα σε ραπίση τις εξευτελιστικώς και κατά πάντα τρόπον σε εξευτελίση.

Ίσως νομίζεις ότι αυτά είναι ανόητο παραμύθι γραίας και τα περιφρονείς, και ουδόλως θα ήτο περίεργον να τα περιφρονής, εάν ζητούντες ηδυνάμεθα να εύρωμεν καλύτερα και αληθινώτερα από αυτά· τώρα όμως βλέπεις ότι, αν και είσθε τρεις, οι οποίοι είσθε οι σοφώτατοι των συγχρόνων Ελλήνων, συ και ο Πώλος και ο Γοργίας δεν δύνασθε να αποδείξετε, ότι πρέπει να διάγωμεν τον βίον κατ' άλλον τρόπον από αυτόν ο οποίος και εκεί φαίνεται ότι ωφελεί. Αλλ' εις τόσον μακράν συζήτησιν, ενώ τα άλλα αποδεικνύονται ανακριβή, μόνος αυτός ο λόγος είναι σταθερός, ότι δηλαδή πρέπει περισσότερον να προσέχωμεν να μη αδικώμεν παρά να μη αδικούμεθα, και ότι ο άνθρωπος πρέπει να φροντίζη περισσότερον από κάθε άλλο όχι το να φαίνεται ότι είναι αγαθός, αλλά το να είναι πραγματικώς τοιούτος και εις τον ιδιωτικόν και εις τον δημόσιον βίον του· εάν δε τις γίνη εις τι κακός, πρέπει να τιμωρήται, και ότι τούτο είναι δεύτερον αγαθόν ύστερον από του να μη διαπράξη τις ουδεμίαν αδικίαν, το να γίνῃ δηλαδή τις δίκαιος και τιμωρούμενος να δώση λόγον των πράξεών του, και ότι πρέπει να αποφεύγη ο άνθρωπος πάσαν κολακείαν και την αφορώσαν τον εαυτόν του και την αφορώσαν τους άλλους είτε ολίγους είτε πολλούς· και ότι πρέπει να μεταχειρίζεται ούτω την ρητορικήν εις το δίκαιον πάντοτε, και πάσαν άλλην πράξιν. Πειθόμενος λοιπόν εις εμέ ακολούθησον και ελθέ εκεί που ίσταμαι εγώ, όπου όταν φθάσης, θα ευτυχήσης και εις την παρούσαν ζωήν και εις την μέλλουσαν, καθώς αποδεικνύει η σημερινή συζήτησις. Και άφησε να σε περιφρονήση οιοσδήποτε ως ανόητον, και να σε εξευτελίση, εάν θέλη, και ναι μα τον Δία και να σε ραπίση, που θεωρείται ατιμωτικόν. Διότι ουδέν κακόν θα πάθης, αν πραγματικώς είσαι καλός και αγαθός, ασκών την αρετήν. Και έπειτα, αφού τοιουτοτρόπως μαζί επιδοθώμεν εις την αρετήν, τότε πλέον, εάν νομίζης, ότι είναι ανάγκη, θα πολιτευθώμεν, ή οποίον ήθελε φανή εις ημάς καλόν να πράξωμεν, τότε θα σκεφθώμεν όντες ικανώτεροι να σκεπτώμεθα από όσον είμεθα τώρα. Διότι είναι άσχημο πράγμα ευρισκόμενοι εις ην κατάστασιν φαινόμεθα ότι ευρισκόμεθα τώρα να υπερηφανευώμεθα πως κάτι είμεθα, ενώ ουδέποτε έχομεν την ιδίαν γνώμην διά τα ίδια πράγματα, και μάλιστα, ενώ πρόκειται περί μεγίστων ζητημάτων· εις τόσην αμάθειαν έχομεν φθάσει! Ας χρησιμοποιήσωμεν λοιπόν ως οδηγόν το εκ της σημερινής συζητήσεως προκύψαν συμπέρασμα, το οποίον μας δεικνύει, ότι αυτός ο τρόπος του βίου είναι άριστος, δηλαδή ασκούντες την δικαιοσύνην και την αρετήν να ζώμεν και να αποθάνωμεν. Αυτόν λοιπόν ας ακολουθώμεν και τους άλλους ας προσκαλώμεν, ας μη ακολουθώμεν εκείνον εις τον οποίον πιστεύων συ με προσκαλείς. Διότι δεν αξίζει τίποτα, Καλλικλή.