ΓΟΡ. Και όταν γίνη εκλογή των προσώπων τούτων, περί των οποίων συ τώρα δα έλεγες, Σωκράτη, βλέπεις ότι οι ρήτορες είναι οι συμβουλεύοντες και τούτων η γνώμη υπερισχύει πάντοτε.

ΣΩ. Διά τούτο και εγώ εκπλήττομαι, Γοργία, και ερωτώ προ πολλού, ποία τέλος πάντων είναι η δύναμις της ρητορικής. Διότι όντως, όταν αναλογίζωμαι ταύτα, γίνεται εις εμέ τουλάχιστον ολοφάνερον ότι η δύναμίς της είναι θεία ως προς το μεγαλείον της.

ΓΟΡ. Και θα εθαύμαζες περισσότερον, εάν εγνώριζες όλην την δύναμίν της. Διότι, διά να είπωμεν με μίαν λέξιν, η ρητορική έχει συγκεντρώσει υπό την εξουσίαν της όλων των τεχνών τας δυνάμεις και δεσπόζει επ' αυτών∙ θα σου φέρω δε αμέσως τρανήν απόδειξιν τούτου· πολλάκις δηλ. έως τώρα, εγώ μετά του αδελφού μου (Ηροδίκου) και των άλλων ιατρών, αφού εισήλθον εις την οικίαν ασθενούς τινος, ο οποίος ηρνείτο να πίη το φάρμακον ή δεν ήθελε να επιτρέψη εις τον ιατρόν να του κάμη εγχείρησιν ή καυτηρίασιν, ενώ ο ιατρός δεν ηδύνατο να τον πείση, εγώ έπεισα αυτόν ουχί δι' άλλης τινός τέχνης παρά διά μόνης της ρητορικής. Διά τούτο εγώ λέγω ότι εάν εις πόλιν τινά, οιανδήποτε, έλθουν εις ιατρός και εις ρήτωρ, εάν ήθελε παραστή ανάγκη διά του λόγου να διαγωνίζονται εις την εκκλησίαν ή εις άλλην τινά συνάθροισιν ποίος εκ των δυο πρέπει να εκλεγή ως ιατρός, ουδαμού ήθελε φανή ο ιατρός, αλλ' ήθελεν εκλεγή ως ιατρός ο δυνατός εις το λέγειν, εάν το ήθελε. Επίσης και εάν ήθελε συναγωνισθή προς οιονδήποτε άλλον τεχνικόν, ήθελεν επικρατήσει η γνώμη του ώστε να εκλέξουν αυτόν προ παντός άλλου οιουδήποτε. Διότι δεν υπάρχει αντικείμενον περί του οποίου δεν θα ηδύνατο να ομιλήση πειστικώτερον οιουδήποτε άλλου τεχνικού ο έμπειρος της ρητορικής ενώπιον του πλήθους. Η δύναμις λοιπόν της ρητορικής είναι τόσον μεγάλη και τόσον σημαντική. Ουχ ήττον όμως πρέπει να μεταχειρίζεται την ρητορικήν, όπως ακριβώς πάσαν άλλην αγωνιστικήν άσκησιν. Διότι και τάς άλλας αγωνιστικάς ικανότητας δεν πρέπει να μεταχειρίζεται κανείς προς πάντας αδιακρίτως τους ανθρώπους διά τούτον απλώς τον λόγον, ότι δηλ. έμαθε να πυγμαχή και να αγωνίζεται παγκράτιον και να μάχεται διά των όπλων, ούτως ώστε να υπερισχύη πάντων, εχθρών και φίλων· δεν πρέπει διά τούτο να κτυπά, να τραυματίζη και να φονεύη τους φίλους του. Επίσης δεν πρέπει, εάν τις ασκηθή εις παλαίστραν, ισχυρός κατά το σώμα και πυγμάχος γενόμενος, έπειτα να κτυπά τον πατέρα του ή την μητέρα του ή άλλον τινά εκ των συγγενών του ή φίλων του, δεν πρέπει ―επαναλαμβάνω― διά τούτο να μισή τις και να εξορίζη εκ των πόλεων τους διδασκάλους της γυμναστικής και της οπλασκίας. Διότι εκείνοι εδίδαξαν τούτους την εμπειρίαν ταύτην προς τον σκοπόν να κάμουν δικαίαν χρήσιν αυτής κατά των εχθρών και κατά των αδικούντων αυτούς, προς υπεράσπισίν των και όχι διά να προσβάλλουν άλλους. Ούτοι όμως διαστρέψαντες την διδασκαλίαν ταύτην, μεταχειρίζονται την σωματικήν των δύναμιν και την αγωνιστικήν των ικανότητα ουχί ορθώς. Δεν είναι λοιπόν οι διδάξαντες κακοί, ούτε η τέχνη των αξιοκατάκριτος και αιτία τούτου, αλλ' οι μη μεταχειριζόμενοι, νομίζω, αυτήν ορθώς. Κατά ταύτα ο αυτός λόγος ισχύει και περί της ρητορικής. Ο ρήτωρ αναμφιβόλως έχει την ικανότητα να ομιλή ενώπιον όλων και επί οιουδήποτε αντικειμένου, εις τρόπον ώστε να υπερισχύη η γνώμη του εις πάσαν περίπτωσιν εις τας συνελεύσεις. Ουχ ήττον όμως δεν πρέπει ένεκα τούτου (διότι έχει αυτήν την δύναμιν), ούτε από τους ιατρούς να αφαιρή την υπόληψιν ―απλώς και μόνον διότι δύναται να πράξη τούτο― ούτε από τους άλλους τεχνικούς, αλλά δικαίως να κάμνη χρήσιν της ρητορικής, καθώς και των άλλων αγωνισμάτων. Εάν δε τις εν τη σχολή της ρητορικής έχη καταστή ικανός ρήτωρ και κάμνη έπειτα κακήν χρήσιν της ρητορικής και της δυνάμεως, την οποίαν απέκτησε, δεν πρέπει διά τούτο οι πολίται να καταφέρωνται κατά του διδασκάλου και να τον μισούν και να τον εξορίζουν εκ των πόλεων. Διότι εκείνος (ο διδάσκαλος) μεν εδίδαξε την τέχνην επί σκοπώ νομίμου χρήσεως και ο μαθητής κάμνει χρήσιν παράνομον. Δίκαιον λοιπόν είναι να μισούν οι πολίται και να εξορίζουν και να φονεύουν εκείνον που κάμνει κακήν χρήσιν αυτής.

ΓΟΡΓ. Και όταν πρόκειται διά την εκλογήν εκείνων, διά την οποίαν, Σωκράτη, ωμίλεις, βλέπεις ότι οι ρήτορες συμβουλεύουν, και ότι αι γνώμαι αυτών υπερισχύουν εις τας τοιαύτας εκλογάς.

ΣΩΚΡ. Όχι μόνον τα βλέπω, Γοργία, αλλά και προ πολλού θαυμάζων ταύτα ερωτώ ποία τέλος πάντων είναι η δύναμις της ρητορικής. Γιατί σε μένα τουλάχιστον εξετάζοντα αυτήν ούτως, όπως συ την παριστάς, φαίνεται υπερφυσική.

ΓΟΡΓ. (Τι θα έλεγες γι' αυτήν), εάν βέβαια τα εγνώριζες όλα, Σωκράτη, ότι δηλαδή, διά να είπω συντόμως, έχει περιλάβει και κρατεί υπό την εξουσίαν της όλας τας δυνάμεις. Θα σου είπω μίαν μεγάλην απόδειξιν τούτου. Πολλάκις δηλαδή εγώ με τον αδελφόν μου και με τους άλλους ιατρούς μεταβάς εις ασθενή αρνούμενον ή φάρμακον να πίη ή να επιτρέψη εις τον ιατρόν να του κάμη εγχείρησιν ή να τον καυτηριάση, ενώ ο ιατρός δεν ηδύνατο να τον πείση εγώ τον έπεισα όχι με άλλην τέχνην παρά με την ρητορικήν. Ισχυρίζομαι δε ότι και εις οιανδήποτε πόλιν, εάν έλθη, ο ρήτωρ και ο ιατρός, και παραστή ανάγκη να διαγωνίζωνται εις την Εκκλησίαν του δήμου, ή εις άλλην οιανδήποτε συνέλευσιν, ποίος από τους δύο πρέπει να εκλεγή, κανείς δεν θα λογαριάση τον ιατρόν, αλλ' ότι θα εκλεγή ο ικανός να ομιλή, αν βέβαια θέλη να εκλεγή. Και αν με άλλον τεχνίτην οιονδήποτε διαγωνίζεται ο ρήτωρ θα πείση περισσότερον να εκλέξουν τον εαυτόν του παρά οιοσδήποτε άλλος. Διότι δεν υπάρχει ζήτημα διά το οποίον δεν θα ομιλήση πειστικώτερον ο ρήτωρ από οιονδήποτε άλλον ομιλών ενώπιον πλήθους. Η μεν δύναμις λοιπόν της ρητορικής τέχνης είναι τοσαύτη και τοιαύτη. Πρέπει όμως, Σωκράτη, να μεταχειρίζεται κανείς την ρητορικήν, όπως μεταχειρίζεται και πάσαν άλλην αγωνιστικήν τέχνην. Και την άλλην δηλαδή αγωνιστικήν δεν πρέπει να μεταχειρίζεται κανείς εναντίον όλων των ανθρώπων δι' αυτό και μόνον· ότι δηλαδή έμαθε να πυγμαχή, και να παλαίη και να οπλομαχή, ώστε να νικά και φίλους και εχθρούς, δεν πρέπει διά τούτο να κτυπά τους φίλους, ούτε να τους τραυματίζη, ούτε να τους φονεύη· ουδέ βέβαια, μα τον Δία, εάν τις φοιτήσας εις γυμναστήριον και γενόμενος ικανός πυγμάχος κτυπά έπειτα τον πατέρα του ή την μητέρα του ή άλλον τινά οικείον ή φίλον του, πρέπει διά τούτο να μισώμεν τους γυμναστάς και τους διδασκάλους της οπλομαχίας και να εκδιώκωμεν από τας πόλεις. Διότι εκείνοι μεν εδίδαξαν διά να κάμνουν (οι διδαχθέντες) δικαίαν χρήσιν των όσων έμαθον, εναντίον των εχθρών και των αδικούντων αυτούς αμυνόμενοι, και ουδέποτε κάμνοντες αρχήν αδικίας. Εκείνοι δε μεταστρέψαντες όσα έμαθον, κάμνουν κακήν χρήσιν της δυνάμεως και της τέχνης των. Δεν είναι κακοί λοιπόν οι διδάξαντες, ούτε η τέχνη είναι κακή, ούτε πταίει δι' αυτό, αλλά πταίουν, νομίζω, οι ποιούντες κακήν χρήσιν των όσων έμαθον. Τα ίδια δυνάμεθα να είπωμεν και διά την ρητορικήν. Ο ρήτωρ είναι μεν ικανός να διαγωνίζεται διά του λόγου προς όλους, και να ομιλή περί παντός ζητήματος, ώστε να είναι πειστικώτερος ομιλών ενώπιον πλήθους περί οιουδήποτε ζητήματος. Αλλ' ουδόλως διά τούτο πρέπει να αφαιρή την δόξαν ούτε από τους ιατρούς (διότι έχει την δύναμιν να πράξη τούτο), ούτε από τους άλλους τεχνίτας, αλλά πρέπει να μεταχειρίζεται δικαίως την ρητορικήν, καθώς και την αγωνιστικήν. Εάν δε, νομίζω, γενόμενος τις ικανός ρήτωρ έπειτα αδική διά ταύτης της δυνάμεως και τέχνης, δεν πρέπει να μισώμεν και να εκδιώκωμεν εκ των πόλεων διά τούτο τον διδάξαντα. Διότι εκείνος εδίδαξε διά να κάμνουν δικαίαν χρήσιν, ο δε διδαχθείς πράττει τα εναντία. Δίκαιον λοιπόν είναι να μισώμεν και να εκδιώκωμεν εκ των πόλεων και να φονεύωμεν ουχί τον διδάξαντα, αλλά τον μη κάμνοντα ορθήν χρήσιν των διδαχθέντων.