Μτφρ. Α.Ν. Διαμαντόπουλος. [1937] 1975. Ξενοφώντος Λακεδαιμονίων Πολιτεία, Αθηναίων Πολιτεία. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

Και τα εξής ο Λυκούργος αντίθετα προς τους άλλους Έλληνας εις την Σπάρτην ενομοθέτησεν. Ως γνωστόν, εις τας άλλας πόλεις οι άνθρωποι όσα δύνανται χρήματα κερδίζουν, άλλος μεν ως γεωργός, άλλος ως πλοίαρχος, άλλος ως έμπορος, άλλοι δε συντηρούνται από τας τέχνας. Εις την Σπάρτην όμως ο Λυκούργος απηγόρευσεν εις τους ελευθέρους πολίτας όλα τα είδη του χρηματισμού, ως μόνην δ' εργασίαν των διέταξε να θεωρούν όσα εξασφαλίζουν την ελευθερίαν των πόλεων. Και πράγματι, προς τι να φροντίζουν περί πλούτου εκεί, όπου η υποχρέωσις να φέρουν όλοι ίσην μερίδα δια την τροφήν και ομοίως όλοι να ζουν έκαμεν ώστε να μη επιθυμούν χρήματα δια την καλοπέρασιν; Αλλά ουδέ δια τα ενδύματα πρέπει να κερδίζουν χρήματα· διότι στολισμός των είναι όχι τα πολυτελή φορέματα, αλλά τα εύρωστα σώματα. Δεν υπάρχει δε ανάγκη χρηματολογίας ουδέ δι' έξοδα χάριν των συσκήνων· διότι τους σωματικούς κόπους προς ωφέλειαν των συντρόφων τούς έκαμεν εντιμοτέρους από πάσαν χρηματικήν δαπάνην, επειδή, όπως έδειξεν, εκείνο μεν είναι έργον της ψυχής, τούτο δε του πλούτου. Και εις τούτο όμως εμπόδισε με άδικα μέσα να κερδίζουν χρήματα· διότι πρώτον μεν τοιούτον ώρισε νόμισμα, του οποίου και δέκα μόνον μνων αξίας αν εις την οικίαν μετακομισθή, δεν θα μείνη απαρατήρητον ούτε από τους κυρίους ούτε από τους δούλους, επειδή και τόπον πολύν θα χρειασθή και άμαξαν προς μεταφοράν. Γίνεται δε έρευνα δια χρυσά και αργυρά νομίσματα και αν που ανακάλυψη τοιαύτα η έρευνα, τιμωρείται ο κάτοχός των. Προς τι λοιπόν να επιδιώκουν την απόκτησιν χρημάτων εκεί όπου η απόκτησίς των προξενεί περισσοτέρας λύπας παρά η χρησιμοποίησίς των ευχαρίστησιν;

Μτφρ. Π. Βλαχάκος & Γ.Α. Ράπτης. 2003. Ξενοφώντος Αγησίλαος. Εισαγωγή, μετάφραση, περίληψη, σχόλια Π. Βλαχάκος. Πρόλογος Δ. Λυπουρλής. Λακεδαιμονίων Πολιτεία. Εισαγωγή, μετάφραση, περίληψη, σχόλια Γ.Α. Ράπτης. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος.

Επιπλέον ο Λυκούργος, αντίθετα με τους άλλους Έλληνες, καθιέρωσε στη Σπάρτη ως νόμιμα και τα εξής: στις άλλες δηλαδή πόλεις ως γνωστόν όλοι αγωνίζονται να συσσωρεύσουν πλούτο όσο το δυνατόν περισσότερο άλλος έχει χωράφια, άλλος καράβια, άλλος γίνεται έμπορος κι άλλοι ζουν ασκώντας κάποια τέχνη. Αντίθετα, στη Σπάρτη ο Λυκούργος απαγόρευσε στους ελεύθερους πολίτες να ασκούν δραστηριότητες που σωρεύουν πλούτη και καθόρισε ως αποκλειστικές τους δράσεις όσες εξασφαλίζουν στις πόλεις την ελευθερία. Πράγματι, γιατί πρέπει να φροντίζει κανείς για τα πλούτη εκεί όπου, θεσπίζοντας (ο Λυκούργος) την ισότητα στη διατροφή και στον τρόπο ζωής γενικότερα, πέρασε την αντίληψη να μην κυριεύονται από την επιθυμία για πλούτη με στόχο την καλοπέραση; Ούτε πάλι θα έπρεπε να μαζεύουν χρήματα για να αγοράζουν (ακριβά) ρούχα· γιατί δεν καμαρώνουν για τα πολυτελή τους ρούχα αλλά για την ευεξία του σώματός τους. Ούτε πάλι ήταν ανάγκη να αποταμιεύουν χρήματα για να μπορούν να τα ξοδεύουν με τους συγκάτοικους της σκηνής τους, γιατί έκανε πεποίθηση στο λαό την αντίληψη ότι είναι πιο τιμητικό να συμπαραστέκεται κανείς στους φίλους του με σωματικούς κόπους παρά με το να ξοδεύει (για χάρη τους) χρήματα, αποδεικνύοντας ότι το ένα είναι κατάθεση ψυχής ενώ το άλλο απότοκο του πλούτου. Ασφαλώς, όρθωσε φραγμούς και στη συγκέντρωση πλούτου από αδικοπραγίες. Πρώτα πρώτα θέσπισε τέτοιο νόμισμα, το οποίο ποτέ δε θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο από αφέντες και δούλους να μπαίνει σε σπίτι, ακόμη κι αν ήταν της (ευτελούς) αξίας δέκα μνων∙ γιατί, θα χρειαζόταν μεγάλο χώρο (να διαφυλαχθεί) και (ολόκληρη) άμαξα να μεταφερθεί. Ακόμη, γίνονται έρευνες στα σπίτια για τυχόν απόκρυψη χρυσού ή ασημιού, κι αν κάπου ανακαλυφθεί, ο κάτοχος τιμωρείται. Για ποιο λόγο λοιπόν θα έδειχνε κανείς ζήλο για πλουτισμό εκεί όπου η απόκτηση πλούτου προξενεί περισσότερες λύπες απ' όσες ευχαριστήσεις παρέχει η χρήση του;