Εκείνοι λοιπόν τα άκουσαν και εκτελούσαν τις παραγγελίες με πολλή προθυμία. Ο Κύρος εξάλλου, αφού συγκέντρωσε τους ταξιάρχους, τους είπε τα εξής: Φίλοι μου, γνωρίζω ότι είναι δυνατόν τώρα σε μας να γευματίσουμε μπροστά από τους απόντες συμμάχους μας και να απολαύσουμε φαγητά και ποτά που ετοιμάστηκαν με πολύ μεγάλη φροντίδα· δεν είμαι όμως της γνώμης ότι το γεύμα αυτό θα μας ωφελούσε περισσότερο από το να φροντίσουμε για τους συμμάχους, ούτε και η ευωχία αυτή θα μας έκανε τόσο πολύ δυνατότερους, όσο το να μπορούσαμε να καταστήσουμε πρόθυμους τους συμμάχους μας. Αν όμως φανούμε ότι αδιαφορούμε τόσο για κείνους που τη στιγμή αυτή καταδιώκουν και σκοτώνουν τους εχθρούς μας και πολεμούν, αν κανείς τους αντιστέκεται, ώστε να φαινόμαστε ότι γευματίσαμε προτού να μάθουμε σε ποια κατάσταση βρίσκονται, φοβάμαι μήπως θεωρηθούμε αγενείς και γίνουμε ανίσχυροι από έλλειψη συμμάχων. Αν απεναντίας φροντίσουμε να έχουν τα απαραίτητα, όταν θα γυρίσουν εκείνοι που κινδυνεύουν και κοπιάζουν, το συμπόσιο αυτό, κατά τη γνώμη μου, θα μας ευχαριστούσε πολύ περισσότερο από το να ικανοποιήσουμε αμέσως την κοιλιά μας. Να έχετε ακόμα υπόψη σας ότι, αν δε θα έπρεπε να ντραπούμε για κείνους, ούτε και τώρα θα επιτρεπόταν αμέσως να χορτάσουμε και να μεθύσουμε· γιατί δεν έχουμε φέρει ακόμα σε πέρας όσα επιδιώκουμε, άλλ' αυτά τώρα βρίσκονται σε κρίσιμο σημείο και χρειάζονται μεγάλη φροντίδα. Μέσα στο στρατόπεδο έχουμε πολλαπλάσιους από μας εχθρούς, και μάλιστα ελεύθερους· απ' αυτούς πρέπει ακόμα και να φυλαγόμαστε και να τους φυλάμε, για να υπάρχουν στη διάθεσή μας και εκείνοι που θα μας ετοιμάζουν τα απαραίτητα· οι ιππείς μας δε γύρισαν ακόμα και ανησυχούμε για το πού βρίσκονται, κι όταν γυρίσουν, για το αν θα παραμείνουν. Επομένως, φίλοι μου, είμαι της γνώμης πως τώρα πρέπει να φάμε και να πιούμε κατά τρόπο που ο καθένας μας νομίζει ότι συμφέρει, για να μην πέσει ούτε σε βαθύ ύπνο ούτε σε αφροσύνη. Ακόμα και πράγματα πολλά υπάρχουν στο στρατόπεδο και δεν αγνοώ ότι είναι δυνατόν σε μας να πάρουμε όσα θα θέλαμε απ' αυτά, παρά το γεγονός ότι είναι κοινά μ' αυτούς που μαζί τα καταλάβαμε. Δε νομίζω όμως ότι είναι επικερδέστερο να τα πάρουμε από το να φανούμε δίκαιοι σ' αυτούς και να προσπαθήσουμε έτσι να κερδίσουμε ακόμα περισσότερο την αγάπη τους. Έχω ακόμα τη γνώμη, είπε, να αναθέσουμε στους Μήδους, στους Πέρσες και στον Τιγράνη, όταν επιστρέψουν, να μοιράσουν τα πράγματα· κι αν μας δώσουν κάπως μικρότερο μερίδιο, να το θεωρήσουμε κέρδος, εφόσον για τα κέρδη θα παραμείνουν κοντά μας με μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Γιατί το να πάρουμε τώρα μεγαλύτερο μερίδιο, θα μας έκανε πλούσιους μονάχα για λίγο χρόνο· το να αφήσουμε όμως τα τωρινά για να αποκτήσουμε εκείνα που γεννούν τον πλούτο, τούτο, κατά τη γνώμη μου, θα ήταν δυνατό να χαρίσει σε μας και σ' όλους τους δικούς μας διαρκέστερη ευτυχία. Νομίζω ότι και στην πατρίδα μας γι' αυτό ακριβώς εξασκούμαστε· να κατανικούμε δηλαδή τις επιθυμίες της γαστέρας και να αποφεύγουμε τα άκαιρα κέρδη, για να μπορούμε, κάθε φορά που χρειάζεται, να τα χρησιμοποιούμε σύμφωνα με το συμφέρον μας· εγώ τουλάχιστον δε μπορώ να δω σε ποιες άλλες περιστάσεις, κρισιμότερες από τις σημερινές, θα μπορούσαμε να δώσουμε δείγματα της μόρφωσής μας. Ο Κύρος αυτά είπε. Στη συνέχεια μίλησε κάπως έτσι ο Υστάσπας, Πέρσης από τους ευπατρίδες: Θα ήταν φοβερό, Κύρε, στο κυνήγι πολλές φορές να περιμένουμε νηστικοί, για να πιάσουμε κανένα θηρίο, και ίσως μάλιστα μικρής αξίας, ενώ τώρα, που προσπαθούμε να κυνηγήσουμε ολόκληρη ευτυχία, αν θα γινόμασταν αίτιοι να μας εμποδίσει κάτι από κείνα που εξουσιάζουν τους δειλούς, υποτάσσονται όμως στους γενναίους· δε νομίζω ότι θα ενεργούσαμε αντάξια σε μας. Αυτά είπε ο Υστάσπας και όλοι οι άλλοι συμφώνησαν. Τότε ο Κύρος είπε: Εμπρός λοιπόν, μια και είμαστε σύμφωνοι σ' αυτά, στείλτε ο καθένας σας από το λόχο του πέντε άντρες από τους πιο καλούς· αυτοί, γυρίζοντας στις σκηνές, να συγχαίρουν όσους θα βλέπουν να ετοιμάζουν τα τρόφιμα και να τιμωρούν αυστηρότερα κι από τ' αφεντικά τους εκείνους που βλέπουν να τα παραμελούν. Αυτοί λοιπόν έτσι ενεργούσαν.

Εκείνοι λοιπόν ακούοντας αυτές τις διαταγές με πολλή προθυμία τις εκτελούσαν. Εκείνος εκάλεσε έπειτα τους ταγματάρχες και τους είπε τα εξής: Καταλαβαίνω, φίλοι μου, ότι τώρα μπορούμε μεις να γευματίσωμε πρωτύτερα από τους απόντας συμμάχους μας και να χρησιμοποιήσωμε με πολλή φροντίδα και επιμέλεια τα παρασκευασθέντα φαγητά και ποτά∙ αλλά δεν μου φαίνεται πως το γεύμα αυτό μπορεί να μας ωφελήση περισσότερο από το να φανούμε πως φροντίζομε για τους συμμάχους, ουδέ νομίζω πως το πλούσιο αυτό γεύμα μπορεί να μας κάνη τόσο δυνατούς, όσο θα γίνωμε, αν δυνηθούμε να κάμωμε πρόθυμους τους συμμάχους μας. Αν τώρα φανούμε ότι τόσο παραμελούμε εκείνους που καταδιώκουν και φονεύουν τους εχθρούς μας και μάχονται εναντίον των ανθισταμένων, ώστε να φαίνεται πως έχομε γευματίσει προτού μάθωμε τι κάνουν, φοβούμαι μήπως φανούμε αξιοκατάκριτοι και μήπως στερούμενοι συμμάχων αδυνατίσωμε. Η φροντίδα μας για κείνους που κινδυνεύουν και κοπιάζουν να βρουν τρόφιμα, όταν επανέλθουν, μπορεί να μας ευχαριστήση περισσότερο, κατά τη γνώμη μου, παρά το να φάμε τώρα αμέσως και να ευχαριστηθούμε. Σκεφθήτε ότι, και αν υποθέσωμε πως δεν πρέπει να ντραπούμε εκείνους, ουδέ σ' αυτή την περίπτωση ακόμη πρέπει τώρα να τρώμε αφθόνως και να μεθούμε. Γιατί δεν έχομε κατορθώσει όσα επιθυμούμε, αλλά όλα πάλι τώρα έχουν ανάγκη από μεγάλες φροντίδες. Γιατί έχομε στο στρατόπεδο εχθρούς πολύ περισσότερους από μας, και μάλιστα ελεύθερους (όχι περιωρισμένους), από τους οποίους πρέπει να προφυλασσόμαστε ακόμη, και να τους φρουρούμε για να έχωμε και μεις εκείνους που θα μας ετοιμάσουν τρόφιμα. Ακόμη απουσιάζει το ιππικό μας, και μας κάνει να σκεπτόμαστε πού άραγε να βρίσκεται∙ και αν έλθη (σκεπτόμαστε) αν θα μείνη μαζί μας. Ώστε, φίλοι μου, μου φαίνεται πως τώρα πρέπει να φάμε τέτοιο φαΐ, και να πιούμε τέτοιο ποτό, που καθένας νομίζει πως μπορεί να είναι συντελεστικώτατο εις το να μη κοιμόμαστε πολύ (ένεκα της πολυφαγίας) και να μη χάνωμε τα λογικά μας (ένεκα της μέθης). Ακόμη και πράγματα υπάρχουν πολλά στο στρατόπεδο, από τα οποία δεν αγνοώ πως μπορούμε να σφετερισθούμε όσα θέλομε, ενώ είναι κοινά σε όλους που τα πήραν. Αλλά δεν φρονώ ότι το να πάρωμε αυτά είναι ωφελιμώτερο σε μας από το να φαινώμαστε σε κείνους που καταδιώκουν τους εχθρούς δίκαιοι, και να κατορθώσωμε μ' αυτό να μας αγαπούν ακόμη περισσότερο από όσο τώρα μας αγαπούν. Έχω τη γνώμη, είπε, να παραχωρήσωμε την άδεια στους Μήδους, τους Υρκανίους και τον Τιγράνη να μοιράσουν, όταν επιστρέψουν, τα πράγματα των ηττημένων εχθρών. Και νομίζω ότι πρέπει να το θεωρήτε κέρδος, αν μας δώσουν λιγώτερα, γιατί εξ αιτίας του κέρδους με μεγαλύτερη ευχαρίστηση θα μείνουν πλησίον μας. Γιατί το να πάρωμε εμείς τώρα περισσότερα, θα μας δώση ολιγοχρόνιο πλούτο. Το να αφήσωμε όμως αυτά και να αποκτήσωμε εκείνα από τα οποία γεννάται ο πλούτος, τούτο, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να δώση σε μας και όλους τους απογόνους μας διαρκέστερο πλούτο. Νομίζω ακόμη, είπε, ότι και στην πατρίδα μας για τούτο γυμναζόμαστε να μη νικόμαστε από το φαγητό και τα άκαιρα κέρδη, για να μπορούμε, οσάκις παρουσιαστή ανάγκη, να τα χρησιμοποιούμε για το συμφέρον μας. Εγώ βέβαια δε βλέπω σε τι πράγματα μεγαλύτερα από τα παρόντα μπορούμε να δείξωμε την εκπαίδευσή μας. Ο Κύρος έτσι μίλησε. Συνηγόρησε δε και ο ευπατρίδης Πέρσης Υστάσπας, και είπε τα εξής: Άτοπο βέβαια, Κύρε, θα ήτο, αν στο κυνήγι πολλές φορές υποφέρωμε νηστικοί για να πιάσωμε κάποιο θηρίο, που ίσως πολύ λίγο αξίζει∙ ενώ δε φροντίζομε να λάβωμε ολόκληρη ευτυχία, νομίζω ότι κάνομε ανάρμοστα σε μας, εάν θα κάμωμε να μας εμποδίζουν εκείνα τα πάθη που εξουσιάζουν τους άντρες, εξουσιάζονται όμως υπό των γυναικών. Ο Υστάσπας λοιπόν αυτά είπε∙ και όλοι οι άλλοι συμφώνησαν σ' αυτά. Ο δε Κύρος είπε: Εμπρός λοιπόν, επειδή όλοι σ' αυτά συμφωνούμε, ας στείλη καθένας από το λόχο του πέντε άντρες τους πλέον σπουδαίους και πρόθυμους. Και αυτοί περιφερόμενοι στο στρατόπεδο, όσους βλέπουν ότι ετοιμάζουν τα τρόφιμα, ας τους επαινούν, όσους όμως βρίσκουν να παραμελούν τούτο, ας τους τιμωρούν αυστηρότερα από όσο τους τιμωρούν οι αφεντάδες τους. Αυτοί λοιπόν τούτα έπραττον.