Μτφρ. Β. Καλαμπαλίκης. 1975. Ξενοφώντος Κύρου Παιδεία. Αρχαίο κείμενο, μετάφραση, σημειώσεις. Εισαγωγή Ν. Μπουγάς. Αθήνα: Πάπυρος.

Ο Κύρος, μετά απ' αυτά, συνέχισε έφιππος το δρόμο του, ενώ ο Αρμένιος τον κατευόδωνε καθώς και όλοι οι άλλοι, ζητωκραυγάζοντας τον ευεργέτη και υπέροχο άνθρωπο, μέχρις ότου βγήκε από τη χώρα. Ο Αρμένιος εξάλλου του έδωσε περισσότερο στρατό, μια και υπήρχε πια ειρήνη στη χώρα του. Έτσι ο Κύρος έφυγε, εφοδιασμένος όχι μόνο με τα χρήματα που πήρε, άλλα πέτυχε με τον καλό του τρόπο πολύ περισσότερα απ' αυτά, ώστε να μπορεί να παίρνει κάθε φορά που είχε ανάγκη. Εκείνη τη μέρα στρατοπέδευσε στα σύνορα. Την επόμενη μέρα έστειλε το στρατό και τα χρήματα στον Κυαξάρη, που, όπως είχε πει, βρισκόταν εκεί κοντά. Ο ίδιος ο Κύρος με τον Τιγράνη και τους καλύτερους από τους Πέρσες κυνηγούσε, όπου έβρισκε θηράματα, περνώντας έτσι ευχάριστα.

Όταν έφτασε στη Μηδία, έδωσε στους ταξιάρχους από τα χρήματα που είχε, όσα θεωρούσε αρκετά για τον καθένα, για να είναι και κείνοι σε θέση να βραβεύουν όσους τυχόν από τους υφισταμένους τους έκριναν ικανούς· γιατί είχε τη γνώμη πως, αν ο καθένας έκανε στο ακέραιο το καθήκον του, το σύνολο του στρατού θα βρισκόταν σε καλή κατάσταση. Αλλά κι ο ίδιος, οτιδήποτε καλό έβλεπε για το στρατό, προσπαθούσε να το αποκτήσει και το έδινε ως δώρο σε όσους κάθε φορά αναδεικνύονταν αξιότατοι, γιατί πίστευε πως αποτελούσε γι' αυτόν στολίδι καθετί το καλό και ωραίο που διέθετε ο στρατός. Κάθε φορά μάλιστα που τους μοίραζε από κείνα που αποκτούσε, στεκόταν ανάμεσα στους ταξιάρχους και λοχαγούς και όλους αυτούς που τιμούσε και τους έλεγε: Φίλοι μου, μου φαίνεται πως τώρα νιώθουμε κάποια ευχαρίστηση, και επειδή έχουμε σχετική χρηματική άνεση και επειδή διαθέτουμε τα απαραίτητα για να είμαστε σε θέση να τιμούμε αυτούς που θέλουμε, αλλά και να τιμούμαστε, ανάλογα ο καθένας με την αξία του. Πάντως, ας αναλογιστούμε ποιες πράξεις μας δημιούργησαν αυτά τα αγαθά· αν εμβαθύνετε, θα διαπιστώσετε πως αυτά οφείλονται στο ότι και μείναμε άγρυπνοι, όπου έπρεπε και κοπιάσαμε και ενεργήσαμε γρήγορα και δεν υποχωρήσαμε μπροστά στους εχθρούς. Να συνεχίσετε λοιπόν να είστε έτσι γενναίοι και στο μέλλον, έχοντας υπόψη σας ότι τις μεγάλες απολαύσεις και τα μεγάλα αγαθά μας τα δίνουν η πειθαρχία και η αντοχή, καθώς και οι κόποι και το θάρρος στις κρίσιμες περιστάσεις.

Μτφρ. Σ. Τζουμελέας. χ.χ. Ξενοφών. Κύρου Παιδεία. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Ι–IV. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.

Ο Κύρος αυτά αφού είπε, ανεχώρησε. Ο βασιλιάς της Αρμενίας τον συνώδευσε καθώς και όλοι οι άλλοι Αρμένιοι επευφημούντες τον ευεργέτη, τον αγαθό άντρα. Και αυτά τα έκαναν ως ότου βγήκανε από την Αρμενία. Και ο βασιλιάς της Αρμενίας έστειλε μαζί του περισσότερο στρατό, από όσον είχε υποσχεθή, γιατί επικρατούσε πλέον ειρήνη στο κράτος του. Έτσι λοιπόν ο Κύρος αναχωρούσε από την Αρμενία εφοδιασμένος, όχι μόνο με τα χρήματα που επήρε, αλλά αφού με τον καλό του τρόπο ετοίμασε να πάρη πολύ περισσότερα απ' αυτά, όταν θα λάβαινε ανάγκη. Και τότε εστρατοπέδευσε στα μεθόρια (Αρμενίας και Μηδίας). Την άλλη μέρα έστειλε στον Κυαξάρη το στρατό και τα χρήματα. Ο Κύρος ήτο κοντά στη μεθόριο, καθώς είχε υποσχεθή. Και με τον Τιγράνη και τους ευγενείς Πέρσες κυνηγούσε, όπου τύχαινε να συναντήση θηρία, και ευχαριστιότανε.

Όταν έφτασε στη Μηδία, έδωσε από τα χρήματα στους ταγματάρχες του, όσα θεωρούσε πως αρκούν σε καθένα, για νάχουν και κείνοι να φιλοδωρούν όσους από τους κατωτέρους τους εκτιμούσαν. Γιατί φρονούσε ότι, αν καθένας εκτελέση το καθήκον του όπως πρέπει, η όλη επιχείρηση θα έχη καλό τέλος. Και ο ίδιος ο Κύρος, όπου έβλεπε κανένα καλό πράγμα για το στρατό του, το αποκτούσε και το χάριζε στους ικανώτατους, γιατί νόμιζε πως ο ίδιος είναι στολισμένος με κάθε ωραίο και χρήσιμο που έχει το στράτευμα Όταν τους εμοίραζε όσα επήρε, μίλησε ως εξής στο μέσον των λοχαγών και των ταγματαρχών που εκτιμούσε. Νομίζω, φίλοι μου, πως τώρα αισθανόμαστε κάποια ευχαρίστηση, και γιατί έχομε ευπορίαν, και γιατί έχομε τα μέσα να τιμούμε όσους θέλομε, και να τιμώμεθα όσο καθένας αξίζει. Ας έχωμε προ πάντων υπ' όψη μας ποια έργα φέρανε σε μας αυτά τα αγαθά. Εάν εξετάσετε, θα βρήτε βέβαια πως αιτία αυτών των αγαθών είναι και η αγρυπνία, οσάκις ήτο ανάγκη, και ο κόπος, και η ταχύτης, και η επίμονη αντίδραση εναντίον των εχθρών. Έτσι λοιπόν πρέπει και στο εξής να είστε άντρες γενναίοι έχοντας υπ' όψη σας ότι τις μεγάλες απολαύσεις και τα μεγάλα αγαθά θα παρέχουν η πειθαρχία, η επιμονή και οι κόποι και κίνδυνοι στις κατάλληλες περιστάσεις.