Μτφρ. Κ. Βάρναλης. [1939] χ.χ. Ξενοφών. Απομνημονεύματα. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Ι–ΙΙ. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.

Τώρα λοιπόν, είπε, τι πράττοντες, ήθελαν αναλάβει την παλαιάν των αρετήν; Και ο Σωκράτης· ― Νομίζω, ότι δεν είναι καθόλου πράγμα μυστικόν, αλλ' εάν μεν, εξεύροντες τας συνηθείας των προγόνων, ήθελαν τας εκτελεί καθόλου χειρότερα από κείνους, ουδόλως χειρότεροι εκείνων θα εγίνοντο· ει δε μη, μιμούμενοι τουλάχιστον εκείνους που πρωτεύουν τώρα και πράττοντες τα ίδια με αυτούς, καθόλου χειρότεροι δεν θα εγίνοντο απ' εκείνους, εάν δε επιμελέστερον πράττωσι, και καλύτεροι δύνανται να είναι. ― Διισχυρίζεσαι λοιπόν, είπεν, ότι απέχει πολύ από την πόλιν μας η τελειότης της σωματικής και ψυχικής μορφώσεως. Διότι πότε οι Αθηναίοι ωσάν τους Λακεδαιμονίους ή τους πρεσβυτέρους των θα σεβασθούν, αφού από τους πατέρας των αρχίζουν να περιφρονούν τους γεροντοτέρους, ή τόσον θα ασκηθούν σωματικώς, αφού όχι μόνον οι ίδιοι παραμελούν την σωματικήν υγείαν, αλλά και περιγελούν εκείνους που την φροντίζουν; Πότε δε θα πείθωνται τόσον εις τους άρχοντας, αφού και υπερηφανεύονται διότι περιφρονούν τους άρχοντας, ή πότε ούτω θα ομονοήσουν, αφού μάλιστα, αντί μεν να βοηθούν ο ένας τον άλλον εις τα συμφέροντά των, βλάπτουν αλλήλους και φθονούν ο ένας τον άλλον περισσότερον παρά τους ξένους ανθρώπους, προ πάντων δε και εις τας ιδιωτικάς συναθροίσεις και εις τας δημοσίας διχογνωμούν και πλείστας δίκας αναμεταξύ των κάμνουν και προτιμούν μάλλον κατ' αυτόν τον τρόπον να κερδίζουν ο ένας από τον άλλον, παρά βοηθούντες αλλήλους, επειδή δε τα θεωρούν τα κοινά ως ξένα, μάχονται δι' αυτά, και χαίρονται πάρα πολύ διά τας δυνάμεις τας οποίας καταναλίσκουν εις τας τοιαύτας έριδας; Ένεκα τούτων αφ' ενός μεν πολλή βλάβη και δυστυχία γεννάται εις την πόλιν, αφ' ετέρου δε πολλή έχθρα και μίσος μεταξύ των πολιτών δημιουργείται, διά τα οποία εγώ τουλάχιστον φοβούμαι πάντοτε, μήπως συμβή εις την πόλιν κανέν δυστύχημα μεγαλύτερον από όσον ημπορεί να βαστάξη;

Μτφρ. Ε.Γ. Παντελάκης. 1937. Ξενοφώντος Απομνημονεύματα (Ο βίος και η φιλοσοφία του Σωκράτους). Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

Τώρα λοιπόν, είπε, τι πράττοντες δύνανται ν' αναλάβωσι την αρχαίαν δόξαν;

Και ο Σωκράτης· Δεν μου φαίνεται ότι είναι απόκρυφον το πράγμα, αλλά εάν μεν ήθελον ανεύρει την λησμονηθείσαν φιλοτιμίαν και δραστηριότητα των προγόνων και ήθελον ασκεί αυτάς όχι χειρότερον εκείνων, ουδαμώς ήθελον γίνει χειρότεροι εκείνων. Ει δε μη, μιμούμενοι τουλάχιστον τους σήμερον πρωτεύοντας και πράττοντες τα ίδια με αυτούς, εάν μεν ομοίως με αυτούς πράττωσι ταύτα, ουδόλως θα είναι χειρότεροι τούτων, εάν δε επιμελέστερον αυτά πράττουν, και καλύτεροι εκείνων δύνανται να είναι. Ισχυρίζεσαι, είπεν, αν δεν απατώμαι, ότι απέχει πολύ η αρετή από την πόλιν· διότι πότε οι Αθηναίοι ούτως, όπως οι Λακεδαιμόνιοι, ή τους πρεσβυτέρους θα σέβωνται, αυτοί οι οποίοι από των πατέρων των αρχίζουν να καταφρονούν τους γεροντοτέρους, ή θα ασκήσωσιν ούτως τα σώματά των, οίτινες όχι μόνον αμελούσι της ευεξίας, αλλά και τους δι' αυτήν φροντίζοντας καταγελώσι; πότε δε θα πείθωνται ούτως εις τους άρχοντας, οίτινες και υπερβαλλόντως χαίρουσι διάτην καταφρόνησιν των αρχόντων· ή πότε ούτω θα ομονοήσουν, οίτινες, αντί μεν να συνεργάζωνται εις τα συμφέροντά των, βλάπτουσι και φθονούσιν αλλήλους περισσότερον ή τους άλλους ανθρώπους; μάλιστα δε πάντων ερίζουσι κατά τας ιδιωτικάς συνελεύσεις και κατά τας δημοσίας και πλειστάκις ενάγουσιν αλλήλους εις δίκας και προτιμώσι μάλλον να κερδίζουν ούτως απ' αλλήλων παρά βοηθούντες αλλήλους; Τα δε κοινά ως ξένα διοικούντες, περί αυτών ωσαύτως μάχονται και μάλιστα χαίρουσι διά την εις τας τοιαύτας κακίας δύναμίν των; Εκ τούτων δε πολλή μεν βλάβη και κακία γεννάται εις την πόλιν, πολλή δε έχθρα και μίσος δημιουργείται μεταξύ των πολιτών, διά τα οποία εγώ τουλάχιστον πολύ φοβούμαι πάντοτε, μη συμβή κακόν τι εις την πόλιν μεγαλύτερον παρ' όσον δύνανται να υποφέρουν οι πολίται.