Μτφρ. Κ. Βάρναλης. [1939] χ.χ. Ξενοφών. Απομνημονεύματα. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Ι–ΙΙ. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.

Μου εφαίνετο δε, ότι και εις το να δοκιμάζη κανείς τους φίλους, ποίοι είναι άξιοι αποκτήσεως, καθωδήγει με το να λέγη τοιαύτα περίπου· Ειπέ μου, είπεν, ω Κριτόβουλε, εάν είχαμεν ανάγκην καλού φίλου, πώς θα επεχειρούσαμεν να εξετάσωμεν το πράγμα; άρα γε πρώτα–πρώτα δεν θα ζητήσωμεν εκείνον, ο οποίος είναι κύριος και της κοιλίας του και της φιλοποσίας και της λαγνείας και του ύπνου και της αργίας; διότι εκείνος, που άρχεται απ' αυτά τα ελαττώματα, ούτε ο ίδιος εις τον εαυτόν του θα ημπορούσεν ούτε εις φίλον του να κάμνη τα πρέποντα. ― Μα τον Δία, δεν ημπορεί βέβαια, είπε. ― Λοιπόν, από τούτον, που άρχεται απ' αυτά, νομίζεις, ότι πρέπει ν' απέχωμεν; ― Βεβαιότατα, είπε. ― Διότι πώς; Είπεν, εκείνος, ο οποίος πολυέξοδος ων δεν επαρκεί από τα ιδικά του, αλλά πάντοτε έχει ανάγκην του πλησίον και ο οποίος, όταν μεν λαμβάνη, δεν ημπορεί να τα αποδίδη, όταν δε δεν λαμβάνη, μισεί εκείνον, που δεν του δίδει, δεν σου φαίνεται, ότι και αυτός είναι κακός φίλος; ― Μάλιστα, είπε. ― Λοιπόν, πρέπει ν' απέχωμεν και απ' αυτόν; ― Πρέπει βέβαια ν' απέχωμεν. ― Αλλά τι λέγεις περί εκείνου, ο οποίος αφ' ενός μεν ημπορεί να συλλέγη χρήματα, αφ' ετέρου δε πολλά χρήματα επιθυμεί, και διά τούτο είναι δύσκολος εις τας συναλλαγάς του και, όταν μεν λαμβάνη, ευχαριστείται, δεν θέλει δε ν' αποδίδη; ― Εις εμέ φαίνεται, ότι είναι ακόμη χειρότερος από τον προηγούμενον. ― Τι δε λέγεις περί εκείνου, ο οποίος χάριν του έρωτος του χρηματισμού διά τίποτε άλλο δεν ευκαιρεί παρά δι' εκείνα μόνον, από τα οποία θα κερδήση κάτι; ― Πρέπει ν' απέχωμεν και απ' αυτόν, καθώς νομίζω· διότι θα ήτο ανωφελής εις εκείνον, που τον έχει φίλον. ― Τι δε λέγεις περί εκείνου, ο οποίος και φατριαστής είναι και θέλει να παρέχη πολλούς εχθρούς εις τους φίλους; ― Πρέπει, μα τον Δία, να τον αποφεύγωμεν και αυτόν. ― Εάν δε κανείς κανέν μεν απ' αυτά τα ελαττώματα δεν έχη, όταν όμως ευεργετήται, δέχεται την ευεργεσίαν, χωρίς να φροντίζη καθόλου να αντευεργετή; ― Ανωφελής θα ήτο και αυτός. Αλλά ποίον, ω Σωκράτη, θα επιχειρήσωμεν να κάμωμεν φίλον; ― Νομίζω εκείνον, ο οποίος τουναντίον αφ' ενός μεν εγκρατής είναι των ηδονών του σώματος, αφ' ετέρου δε κατά τύχην καλός σύνοικος και δίκαιος εις τας συναλλαγάς του και φιλότιμος εις το να μη υπολείπεται ευεργετών εκείνους, που τον ευεργετούν, ώστε να ωφελή εκείνους, που τον έχουν φίλον.

Μτφρ. Ε.Γ. Παντελάκης. 1937. Ξενοφώντος Απομνημονεύματα (Ο βίος και η φιλοσοφία του Σωκράτους). Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

Μου εφαίνετο δε ότι ενουθέτει τους ομιλητάς και εις το να ερευνούν ποίους αξίζει να κάνουν φίλους λέγων τοιαύτα· Ειπέ μου, έλεγεν, ω Κριτόβουλε, αν είχομεν ανάγκην αγαθού φίλου, πώς θα επεχειρούμεν να εξετάσωμεν; Κατά πρώτον μεν δεν θα εζητούμεν εκείνον, όστις είναι κύριος και της γαστρός και των ποτών και των ηδονών και του ύπνου και της αργίας; διότι ο υπό τούτων αρχόμενος ούτε ο ίδιος εις τον εαυτόν του, ούτε εις τον φίλον του ήθελε δυνηθή να πράξη τα πρέποντα. Βεβαίως μα τον Δία, είπε. Λοιπόν νομίζεις ότι πρέπει να αποφεύγωμεν τον υπό τούτων κυριαρχούμενον. Βεβαιότατα, είπεν.

Τι δε, είπεν, όστις σπάταλος ων δεν είναι αυτάρκης, αλλά πάντοτε έχει ανάγκην τον πλησίον του και λαμβάνων μεν χρήματα δεν δύναται να τα αποδώση, μη λαμβάνων δε μισεί τον μη δίδοντα, δεν σου φαίνεται ότι και αυτός κακός φίλος είναι; Βεβαιότατα, είπε. Λοιπόν πρέπει και τούτον να αποφεύγωμεν; Πράγματι πρέπει να τον αποφεύγωμεν, είπε. Τι δε; όστις δύναται μεν να κερδίζη χρήματα, επιθυμεί δε πολλά χρήματα και διά τούτο είναι δύστροπος εις τας προς τους άλλους συναλλαγάς και ευχαριστείται μεν λαμβάνων, δεν θέλει δε να αποδίδη τα οφειλόμενα, δεν είναι και αυτός πονηρός φίλος; Εις εμέ μεν φαίνεται ότι ούτος είναι έτι πονηρότερος εκείνου, είπε. Το δε, όστις ένεκα της μεγάλης του επιθυμίας να κερδίζη χρήματα εις ουδέν άλλο ασχολείται παρά από πού θα κερδίση τι αυτός; Πρέπει να αποφεύγωμεν και τούτον, είπεν, ως εγώ φρονώ· διότι ανωφελής θα ήτο εις τον έχοντα αυτόν φίλον. Τι δε; όστις είναι και φίλερις και θέλει να δημιουργή πολλούς εχθρούς εις τους φίλους του; Πρέπει να αποφεύγωμεν και τούτον μα τον Δία. Εάν δε τις ουδέν μεν εκ τούτων των κακών έχη, ανέχεται δε να ευεργετήται και ουδόλως φροντίζη ν' αποδίδη τας ευεργεσίας; Και ούτος θα είναι ανωφελής. Αλλά ποίον, ω Σώκρατες, θα επιχειρήσωμεν να κάμωμεν φίλον;

Νομίζω μεν ότι πρέπει να κάμνη τις φίλον εκείνον, όστις, το εναντίον μεν τούτων ων, είναι εγκρατής μεν των σωματικών ηδονών, τυγχάνει δε να είναι εύνους και εύκολος εις τας συναναστροφάς και φιλόνικος εις το να μη υπολείπεται να ευεργετή τους ευεργετούντας αυτόν, ώστε να ωφελή τους έχοντας αυτόν φίλον.