Κι αφού μίλησε έτσι, αποχώρησε με βλέμμα φαιδρό και ανάλογη στάση και βάδισμα, ακριβώς όπως ταίριαζε σε όσα είχε πει. Και καθώς είδε τους συνοδούς του δακρυσμένους, «τι είναι αυτά», είπε, «στ' αλήθεια τώρα σας πήραν τα δάκρυα; Δεν το ξέρατε από καιρό ότι, από τη στιγμή πού γεννήθηκα, ήμουν καταδικασμένος από τη φύση σε θάνατο; Αν βέβαια χάνομαι πρόωρα, σε στιγμή που πλήθος αγαθά ετοιμάζονται να με κατακλύσουν, είναι φανερό ότι ταιριάζει η λύπη και σε μένα και σε όσους μ' αγαπούν∙ αν όμως φτάνω στο τέλος της ζωής μου όταν μόνο βάσανα με περιμένουν, πιστεύω ότι όλοι σας πρέπει να χαίρεστε για την καλή μου τύχη ». Και κάποιος Απολλόδωρος που έτυχε να βρίσκεται εκεί, πολύ αφοσιωμένος σ' αυτόν πλην όμως αφελής, είπε τότε: «Αλλά για ένα πράγμα εγώ τουλάχιστον λυπάμαι πάρα πολύ, Σωκράτη: που σε βλέπω να πεθαίνεις άδικα». Και ο Σωκράτης του χάιδεψε, καθώς λένε, το κεφάλι και «πολυαγαπημένε Απολλόδωρε», του είπε, «θα προτιμούσες να με δεις να πεθαίνω δίκαια αντί άδικα;» και συνάμα γέλασε λέγοντας αυτά. Διηγούνται επίσης ότι, βλέποντας τον Άνυτο να περνά, «να», είπε, «ένας άνθρωπος που καμαρώνει σαν να έχει κάμει κανένα μεγάλο και ωραίο κατόρθωμα με το να με οδηγήσει στο θάνατο, επειδή εγώ, βλέποντας ότι η πόλη τον τιμούσε με τα μεγαλύτερα αξιώματα, είπα ότι δεν χρειάζεται να μάθει στον γιο του την τέχνη του βυρσοδέψη. Τον ταλαίπωρο!», πρόσθεσε· «δεν φαίνεται να ξέρει ότι όποιος από τους δυο μας έχει επιτελέσει έργα που θα παραμείνουν για πάντα χρησιμότερα και ωραιότερα, αυτός είναι και ο νικητής. Αλλά μια και ο Όμηρος», συνέχισε, «έχει δώσει σε μερικούς μελλοθάνατους τη δύναμη να προβλέπουν τα μέλλοντα, θέλω κι εγώ να προφητέψω κάτι. Έχω για λίγο συναναστραφεί τον γιο του Άνυτου και μου φάνηκε ότι δεν έχει αδύναμο πνεύμα· προφητεύω λοιπόν ότι δεν θα μείνει στο δουλοπρεπές επάγγελμα για το οποίο τον προόρισε ο πατέρας του· κι επειδή δεν θα έχει κανέναν σοβαρό άνθρωπο να τον φροντίζει, θα υποκύψει σε κάποιο επαίσχυντο πάθος και θα βυθιστεί πολύ βαθιά μέσα στην αθλιότητα». Και τα λόγια του αυτά δεν διαψεύστηκαν: ο νεαρός το έριξε στο πιοτό και ούτε νύχτα ούτε μέρα δεν σταματούσε να πίνει και τελικά δεν αξιώθηκε να προσφέρει τίποτε ούτε στην πόλη του ούτε στους φίλους ούτε στον εαυτό του. Όσο για τον Άνυτο, εξαιτίας της αξιοθρήνητης παιδείας πού είχε δώσει στον γιο του και εξαιτίας της δικής του αφροσύνης, ακόμα και μετά το θάνατο του έχει κακή φήμη. Ό Σωκράτης εξάλλου, πλέκοντας το εγκώμιο του εαυτού του στο δικαστήριο, κίνησε το φθόνο των δικαστών και τους παρότρυνε ακόμα περισσότερο να τον καταδικάσουν. Εγώ πάντως πιστεύω ότι οι θεοί από εύνοια του χάρισαν τέτοια τύχη· διότι το πιο επώδυνο μέρος της ζωής το απέφυγε και από όλους τους θανάτους έλαβε τον ευκολότερο. Επέδειξε επίσης τη δύναμη της ψυχής του· εφόσον είχε αποφασίσει ότι είναι καλύτερο γι' αυτόν να πεθάνει παρά να συνεχίσει τη ζωή του, όπως ακριβώς δεν εναντιωνόταν σε ό,τι άλλο έκρινε καλό, έτσι και μπροστά στο θάνατο δεν δείλιασε, αλλά χαρούμενος τον υποδέχτηκε και πλήρωσε το χρέος του σ' αυτόν. Όσο για μένα, όταν αναλογίζομαι τη σοφία και την ευγένεια αυτού του ανθρώπου, ούτε να μην τον μνημονεύω μπορώ ούτε μνημονεύοντάς τον να μην τον επαινώ. Κι αν κάποιος από κείνους πού ποθούν την αρετή έτυχε ποτέ να μαθητεύσει σε δάσκαλο πιο χρήσιμο από τον Σωκράτη, εγώ αυτόν τον θεωρώ τον πιο καλότυχο άνθρωπο του κόσμου.

Αφού είπε αυτά απομακρύνονταν χαρούμενος, με ωραίο βλέμμα, έκφραση και βάδισμα, όπως ταίριαζε με όσα είχε πει. Όταν όμως αντιλήφθηκε ότι αυτοί που τον ακολουθούσαν ήταν δακρυσμένοι, «τι συμβαίνει;», είπε, «αλήθεια δακρύζετε τώρα δα; Δεν ξέρατε από παλιά πως αφότου γεννήθηκα ήμουν καταδικασμένος από τη φύση σε θάνατο; Αλλ' όμως αν βέβαια πέθαινα πριν από την ώρα μου τη στιγμή που τα αγαθά έρρεαν προς το μέρος μου, τότε θα ήταν φανερό πως εγώ και οι δικοί μου φίλοι θα έπρεπε να νιώθουμε λύπη.

Αν όμως τελειώνω τη ζωή μου τη στιγμή που δεν περιμένω πια παρά δύσκολες καταστάσεις, εγώ νομίζω πως πρέπει όλοι εσείς να είσαστε χαρούμενοι, που είμαι εγώ ευτυχισμένος.

Ήταν εκεί παρών και κάποιος Απολλόδωρος, που ήταν ένθερμος οπαδός του Σωκράτη, κατά τα άλλα όμως ήταν απλοϊκός άνθρωπος και είπε: «Αυτό που εγώ τουλάχιστο Σωκράτη το υποφέρω πολύ βαριά είναι ότι σε βλέπω να πεθαίνεις άδικα. Κι εκείνος, λένε του χάιδεψε το κεφάλι και είπε:

«Κι εσύ, φίλτατε Απολλόδωρε, θα προτιμούσες να με βλέπεις να πεθαίνω δίκαια;». Και την ίδια στιγμή χαμογέλασε.

Λένε ακόμα πως όταν είδε τον Άνυτο να περνάει, είπε: «Αλλά αυτός ο άντρας περνάει καμαρωτός–καμαρωτός, σα να έχει κατορθώσει κάποιο μεγάλο και ωραίο κατόρθωμα, που με καταδίκασε σε θάνατο, γιατί βλέποντας να τον θεωρεί η πόλη άξιο για πιο μεγάλα αξιώματα έλεγα ότι δεν θα χρειαστεί να εκπαιδεύσει το γιο του στο επάγγελμα του βυρσοδέψη. Πόσο κακομοίρης είναι αυτός, είπε, «που όπως φαίνεται δεν ξέρει ότι όποιος από τους δυο μας έχει κάνει μέσα στον αιώνιο χρόνο τα πιο συμφέροντα και τα πιο όμορφα πράγματα, αυτός είναι και ο νικητής.

Αλλά όμως, είπε ο Σωκράτης «ο Όμηρος απέδιδε σε μερικούς ήρωες τη δύναμη να προβλέπουν τα μέλλοντα τη στιγμή που πλησίαζε το τέλος της ζωής τους. θέλω λοιπόν κι εγώ να κάνω μια προφητεία . Κάποτε συναναστράφηκα για λίγο χρονικό διάστημα το γιο του Άνυτου και μου φάνηκε πως δεν ήταν αδύνατος στην ψυχή. Έτσι λοιπόν, ισχυρίζομαι ότι δεν θα παραμείνει στο δουλοπρεπή τρόπο ζωής που του έχει ετοιμάσει ο πατέρας του. Επειδή όμως δεν έχει κάποιο σπουδαίο φροντιστή, θα πέσει σε κάποια αναίσχυντη επιθυμία και θα προχωρήσει πολύ μακριά στο δρόμο της αχρειότητας.

Και σ' αυτά τα λόγια του δεν διαψεύστηκε. Αλλά ο νεαρός βρήκε ευχαρίστηση στο κρασί κι έτσι δεν σταματούσε ακατάπαυστα να πίνει νύχτα και μέρα και τελικά δεν έκανε τίποτε αξιόλογο ούτε για την πόλη, ούτε για τους φίλους του, ούτε για τον ίδιο τον εαυτό του. Ο Άνυτος λοιπόν, ακόμα και ύστερα από το θάνατο του, έχει κακή φήμη εξ αιτίας της κακής αγωγής του γιου του και της δικής του απερίσκεπτης υπεροψίας.

Ο Σωκράτης πάλι επειδή εξύψωνε τον εαυτό του στο δικαστήριο, τράβηξε κατά πάνω του το φθόνο κι έκανε πιο πολύ τους δικαστές να τον καταδικάσουν σε θάνατο. Σ' εμένα όμως φαίνεται ότι έτυχε τη μοίρα που αγαπούν οι θεοί∙ γιατί και το πιο δύσκολο κομμάτι της ζωής απέφυγε και τον πιο εύκολο από τους θανάτους πέτυχε.

Επέδειξε όμως τη δύναμη της ψυχής του∙ γιατί όταν αποφάσισε ότι γι' αυτόν ήταν καλύτερο να πεθάνει παρά να εξακολουθήσει να ζει ακόμα, όπως ακριβώς ποτέ δεν ήταν αντίθετος σε κάτι που θεωρούσε αγαθό, ούτε και μπροστά στο θάνατο έδειξε δειλία, αλλά εύθυμα και τον δέχτηκε και πλήρωσε το χρέος του σ' αυτόν.

Εγώ λοιπόν, καταλαβαίνοντας τη σοφία και τη γενναιότητα αυτού του άνδρα δεν μπορώ να μη θυμηθώ αυτόν, ούτε αφού τον θυμηθώ να μην τον επαινώ.

Κι αν κάποιος από κείνους που επιθυμούν την αρετή συνάντησε κάποιον πιο ωφέλιμο από το Σωκράτη, εκείνον τον άνδρα εγώ τον θεωρώ τον πιο άξιο μακαρισμού.