Μτφρ. Κ.Θ. Αραπόπουλος. 1950. Ισοκράτους Προς Δημόνικον, Προς Νικοκλέα, Νικοκλής ή Κύπριοι. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος.

[24] Κανένα να μη κάμνης φίλον πρότου εξετάσης πώς έχει συμπεριφερθή προς τους παλαιούς του φίλους· διότι πρέπει να προβλέπης ότι θα συμπεριφερθή και προς σε, όπως συμπεριεφέρθη προς εκείνους. Να γίνεσαι μεν βραδέως φίλος, αφού δε γίνης φίλος να μένης πιστός εις την φιλίαν. Διότι είναι εξ ίσου απρεπές να μη έχης κανένα φίλον και να αλλάζης πολλούς φίλους συχνά. Να μη δοκιμάζης τους φίλους σου κατά τοιούτον τρόπον ώστε εκ της δοκιμής ταύτης να προέρχεται διά σε ζημία, μήτε όμως να θέλης να έχης τους φίλους σου αδοκιμάστους. Τούτο δε θα κατορθώσης, αν προσποιείσαι ενώπιον αυτών ότι έχεις ανάγκας τας οποίας δεν έχεις· [25] να ανακοινώνης εις αυτούς ζητήματα, τα οποία δύνανται να κοινολογηθούν, παρουσιάζων αυτά ως μυστικά· αν διαψευσθής εις τας ελπίδας σου, δεν θα υποστής εκ τούτου καμμίαν ζημίαν, εάν δε αι ελπίδες σου επιβεβαιωθούν, θα έχης ασφαλεστέραν γνώσιν του χαρακτήρος των φίλων σου. Να δοκιμάζης τους φίλους εις τας δυστυχίας και εις τους κοινούς κινδύνους· διότι τον μεν χρυσόν δοκιμάζομεν εις το πυρ, τους δε φίλους διακρίνομεν εις τας ατυχίας. Θα τηρήσης την αρίστην στάσιν απέναντι των φίλων σου, αν δεν περιμένης ούτοι να σου γνωρίσουν τας ανάγκας των, αλλ' αν αυθορμήτως έλθης εις βοήθειάν των, όταν αι περιστάσεις το επιβάλλουν.

[26] Να νομίζης ότι είναι εξ ίσου επαίσχυντον να νικάσαι υπό των εχθρών σου εις το κακόν και να φαίνεσαι κατώτερος των φίλων σου εις τας ευεργεσίας που σου κάμνουν. Να θεωρής ως αληθείς φίλους όχι μόνον εκείνους που λυπούνται διά τας δυστυχίας σου, αλλά και εκείνους οι οποίοι δεν σε φθονούν διά την ευτυχίαν σου· διότι πολλοί λυπούνται μεν μαζί με τους φίλους των διά τας ατυχίας των, αλλά τους φθονούν, όταν ευτυχούν. Να ενθυμήσαι τους απόντας φίλους σου ενώπιον των παρόντων, διά να φαίνεσαι ότι ουδέ τούτους λησμονείς, όταν είναι απόντες.

[27] Να θέλης να είσαι όσον αφορά την ενδυμασίαν σου φιλόκαλος και όχι καλλωπιστής. Είναι δε ίδιον γνώρισμα του μεν φιλοκάλου η μεγαλοπρέπεια, του δε καλλωπιστού το εξεζητημένον (η επίδειξις, ίνα κινηθή η περιέργεια των άλλων). Να αγαπάς ουχί την υπερβολικήν αύξησιν των υπαρχόντων αγαθών, αλλά την μετρίαν απόλαυσιν τούτων. Να καταφρονής τους φιλοχρημάτους, οι οποίοι ζητούν να συσσωρεύουν θησαυρούς και δεν γνωρίζουν να απολαύσουν εκείνους που έχουν· διότι ούτοι πάσχουν κάτι παρόμοιον με εκείνους οι οποίοι αγοράζουν ωραίον ίππον, ενώ γνωρίζουν να ιππεύουν κακώς.

[28] Προσπάθει να καθιστάς τον πλούτον σου προσοδοφόρον και χρήσιμον· είναι δε ο πλούτος χρήσιμος μεν εις τους επιθυμούντας να μεταχειρίζωνται τούτον ελευθερίως, προσοδοφόρος δε εις τους δυναμένους να αποκτούν κτήματα προσοδοφόρα. Να εκτιμάς την υπάρχουσαν περιουσίαν διά δύο λόγους, και διά να δύνασαι να πληρώσης μέγα πρόστιμον και διά να βοηθής χρηστόν φίλον όταν δυστυχή· διά τας άλλας δε ανάγκας της ζωής σου να μη προσκολλάσαι εις αυτήν υπερβολικά, αλλά να την αγαπάς με μέτρον.

Μτφρ. Μ. Πρωτοψάλτης. [1939] χ.χ. Ισοκράτης. Λόγοι. I, Προς Δημόνικον, Προς Νικοκλέα, Βούσιρις, Κατά σοφιστών. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος.

[24] Να μη κάμνης κανένα φίλον, προτού εξετάσης, πώς έχει μεταχειρισθή τους προηγουμένους φίλους του· διότι έλπιζε, ότι αυτός θα συμπεριφερθή και προς εσέ με τον ίδιον τρόπον, όπως και προς εκείνους· με βραδύτητα να γίνεσαι φίλος, όταν όμως γίνης να προσπαθής να παραμένης· διότι είναι εξ ίσου αισχρόν το να μην έχης κανένα φίλον και το να αλλάζης πολλούς συντρόφους· ούτε με βλάβην να δοκιμάζης τους φίλους, ούτε πάλιν να θέλης να μη δοκιμάζης τους φίλους σου· τούτο δε θα κατορθώσης, εάν, χωρίς να έχης ανάγκην, προσποιήσαι ότι έχεις· [25] όσα δύνανται να λεχθούν, να τα ανακοινώνης, ως εάν επρόκειτο περί μυστικών· διότι αν μεν αποτύχης εις τίποτε δεν θα βλαφθής· αν δε επιτύχης, θα γνωρίσης καλύτερον τον χαρακτήρα των. Να δοκιμάζης τους φίλους και από την κακοτυχίαν κατά τον βίον και από την συμμετοχήν εις τους κινδύνους· διότι το μεν χρυσάφι το δοκιμάζομεν εις την φωτιά, τους δε φίλους γνωρίζομεν καλώς εις τα ατυχήματα. Τότε θα εξυπηρετήσης τους φίλους κατά τον άριστον τρόπον, εάν δεν περιμένης τας παρακλήσεις των, αλλά εάν αυτόκλητος βοηθής αυτούς εις τας κακάς περιστάσεις. [26] Νόμιζε, ότι είναι εξίσου αισχρόν να υστερής κατά τας κακάς πράξεις των εχθρών και να ηττάσαι κατά τας ευεργεσίας των φίλων. Να αποδέχεσαι εκ των φίλων, όχι μόνον εκείνους οι οποίοι λυπούνται διά τα κακά αλλά και εκείνους, οι οποίοι δεν φθονούν διά τα καλά· διότι πολλοί μεν συλλυπούνται εκείνους, οι οποίοι ατυχούν, φθονούν όμως εκείνους, οι οποίοι ευτυχούν. Να θυμάσαι τους απόντας φίλους μπροστά εις τους παρόντας, διά να φαίνεσαι, ότι δεν λησμονείς και τούτους, όταν είναι απόντες.

[27] Να θέλης να είσαι φιλόκαλος εις τα ενδύματα, αλλ' όχι να αγαπάς τον περιττόν στολισμόν· είναι δε ίδιον του μεν φιλοκάλου η μεγαλοπρέπεια, του δε καλλωπιστού η επίδειξις. Να μη θεωρής ευτυχίαν σου την απόκτησιν πολλών αγαθών, αλλά την καλήν χρήσιν των υπαρχόντων. Να καταφρονής μεν εκείνους, οι οποίοι θέλουν να αποκτήσουν πλούτη, δεν μπορούν όμως να κάμουν καλήν χρήσιν των υπαρχόντων, διότι οι τοιούτοι πάσχουν κάτι παρόμοιον, καθώς θα έπασχε κάποιος, εάν ήθελεν αποκτήσει καλό άλογο, αν και δεν γνωρίζει να ιππεύη καλά. [28] Προσπάθει να κάμνης τον πλούτον χρήσιμα πράγματα και κτήματα· είναι δε ο πλούτος χρήσιμα πράγματα μεν εις εκείνους οι οποίοι τον μεταχειρίζονται μ' ελευθεριότητα, κτήματα δε, εις εκείνους οι οποίοι μπορούν να αποκτούν προσοδοφόρα κτήματα. Τίμα την υπάρχουσαν περιουσίαν διά δύο λόγους, διά να μπορής να πληρώσης μεγάλο πρόστιμον και διά να βοηθήσης εκλεκτόν φίλον, όταν δυστυχή· όσον αφορά δε εις την επίλοιπην ζωήν να μην αγαπάς την περιουσίαν καθόλου υπερβολικά, αλλά μέτρια.