^[150] Και τίποτα από αυτά δεν έγινε στην τύχη· όλα ήταν φυσικό να γίνουν όπως έγιναν. Δεν είναι δυνατόν οι άνθρωποι, που ανατρέφονται με αυτόν τον τρόπο και κάτω από την τρομάρα του δεσποτικού τους πολιτεύματος, να έχουν μέσα τους καμιά αρετή, δεν είναι δυνατό να στήνουν τρόπαια στις μάχες ενάντια στους εχθρούς. Πώς είναι δυνατόν αλήθεια, με τα δικά τους ήθη, να αναδειχτεί ποτέ άξιος στρατηγός ή και γενναίος στρατιώτης, αφού η μάζα η μεγάλη είναι άτακτος όχλος χωρίς καμία πείρα στους κινδύνους, ανίκανοι για πόλεμο, για τη σκλαβιά όμως καλύτερα εκπαιδευμένοι και από τους δούλους μας; ^[151] Όσοι πάλι κατέχουν μεγάλα αξιώματα, αυτοί ποτέ δεν έζησαν με κάποια ισορροπία, ποτέ δε νοιάστηκαν για το συμφέρον το κοινό, για το καλό του κράτους· αντίθετα, κάθε στιγμή δείχνουν την περιφρόνηση στους κατώτερους, τη δουλοπρέπειά τους στους ανώτερους, σαν τους ανθρώπους που η διαφθορά τους έχει σημαδέψει. Και γενικά τα σώματά τους είναι μαλθακά, από τον πλούτο βουτηγμένα στην πολυτέλεια και στη χλιδή, και η ψυχή τους πάντα δουλική, ταπεινωμένη και τρομοκρατημένη από το δυνάστη· αφήνουν να τους ερευνούν εξευτελιστικά στου παλατιού τις πόρτες, σέρνονται κατά γης, με κάθε τρόπο ασκούνται στην ταπείνωση· λατρεύουν και προσκυνούν ένα θνητό που τον αποκαλούν θεό, αδιαφορούν για τους θεούς και λογαριάζουν τους ανθρώπους περισσότερο.

^[152] Άλλωστε και αυτοί που διορίζονται σατράπες και κατεβαίνουν στις παραθαλάσσιες περιοχές ποτέ δε θα ντροπιάσουν την αγωγή πού έλαβαν στη χώρα τους! Θα βαδίσουν ακριβώς πάνω στα ίδια χνάρια, άπιστοι για τους φίλους, άναντροι προς τους εχθρούς τους, πότε μες στην ταπείνωση, πότε μέσα στην περηφάνια βουτηγμένοι, με έπαρση και καταφρόνια στους συμμάχους και στους εχθρούς κόλακες σιχαμένοι. ^[153] Το στράτευμα του Αγησίλαου το συντήρησαν με έξοδα δικά τους οχτώ μήνες· τους στρατιώτες όμως, που για λογαριασμό τους αντιμετώπισαν κινδύνους, τους κατακράτησαν δυο φορές τόσους μήνες τους μισθούς. Και αυτούς που είχαν καταλάβει την Κισθήνη εκατό τάλαντα τους μοίρασαν, εκείνους όμως που πήραν μαζί τους μέρος στην εκστρατεία της Κύπρου τους φέρθηκαν πιο βάναυσα και από τους αιχμαλώτους. ^[154] Και για να σταθούμε σε γενικές γραμμές, χωρίς να πελαγοδρομούμε σε λεπτομέρειες ειδικές, ποιος από αυτούς που τους πολέμησαν δεν έφυγε πλούσιος; Και ποιος από όσους έπεσαν στα χέρια τους δεν πέθανε φριχτά από βασανιστήρια; Δεν έπιασαν τον Κόνωνα θρασύτατα για να τον θανατώσουν, αυτόν που ναύαρχος για το συμφέρον της Ασίας κατόρθωσε να καταλύσει την εξουσία των Σπαρτιατών; Και το Θεμιστοκλή, που τους κατατρόπωσε στη Σαλαμίνα, για να υπερασπίσει την Ελλάδα, δεν τον έκριναν άξιο για τα ακριβότερα δώρα και για τις πιο λαμπρές τιμές;

^[155] Πώς είναι δυνατό λοιπόν να επιδιώκει άνθρωπος τη φιλία των βαρβάρων, που τιμωρούν σκληρά τους ευεργέτες τους και κολακεύουν επιδεικτικά εκείνους που τους βλάπτουν; Και ποιον τάχα από μας δεν έχουν αδικήσει; Και ποια στιγμή σταμάτησαν να ετοιμάζουν συμφορές για την Ελλάδα; Και ποιο πράγμα ελληνικό είναι που δε μισούν αυτοί, που δε δίστασαν στον προηγούμενο πόλεμο να λεηλατήσουν και να παραδώσουν στις φλόγες και των θεών ακόμα τα αγάλματα και τους ναούς;

^[156] Γι' αυτό κιόλας οι Ίωνες αξίζουν κάθε έπαινο, που άφησαν κατάρα σε οποίον αγγίξει τους καμένους τους ναούς ή σε όποιον διανοηθεί να τους επαναφέρει στην παλιά τους κατάσταση. Δεν ήταν βέβαια τα μέσα που τους έλειπαν να τους αναστηλώσουν, αλλά ήθελαν να θυμίζουν συνεχώς την ασέβεια των βαρβάρων στις επερχόμενες γενιές, έτσι που κανένας πια να μην τους έχει εμπιστοσύνη, αφού τόλμησαν τέτοιες ντροπές για τους θεούς, παρά να τους φοβούνται και να φυλάγονται από αυτούς, βλέποντας πως τα έβαλαν όχι μόνο με τη δική μας τη ζωή, αλλά ακόμα και με τα αφιερώματά μας στους θεούς.

Και απ' αυτά τίποτα δεν έγινε χωρίς λόγο, αντίθετα, όλα είχαν κατάληξη φυσική· γιατί δεν είναι δυνατόν όσοι ανατρέφονται μ' αυτό τον τρόπο κι έχουν αυτό τον τύπο διακυβερνήσεως ούτε να έχουν τις αρετές των άλλων ούτε να στήνουν στις μάχες τρόπαια νίκης εναντίον των εχθρών. Γιατί πώς είναι δυνατόν να γεννηθή ή στρατηγός ικανός ή καλός στρατιώτης κάτω απ' τις συνθήκες στις οποίες ζουν εκείνοι που το μεγαλύτερο μέρος τους είναι όχλος χωρίς τάξη και πείρα των κινδύνων, ανίκανοι για πόλεμο και μαθημένοι στη σκλαβιά περισσότερο απ' τους δικούς μας δούλους και που όσοι ανάμεσά τους έχουν μεγάλα αξιώματα ποτέ μέχρι σήμερα δεν έζησαν ήρεμα ούτε δημοκρατικά ούτε όπως ταιριάζει σε πολίτη, αλλά περνούν όλη τους τη ζωή με συμπεριφορά προς άλλους περιφρονητική και άλλους δουλόπρεπη, όπως προπάντων μπορεί να εκφαυλιστή ο χαρακτήρας των ανθρώπων, είναι στο σώμα μαλθακοί εξαιτίας του πλούτου, έχουν ψυχή ταπεινή και γεμάτη φόβο λόγω του μοναρχικού πολιτεύματος, περιφέρονται στα ανάκτορα και κυλιούνται στα πόδια του βασιλιά και μελετούν και εξασκούνται με κάθε τρόπο στη δουλοφροσύνη με το να προσκυνούν και να ονομάζουν θεό ένα θνητό και να προσέχουν τους θεούς πιο λίγο απ' τους ανθρώπους. Γι' αυτό και όσοι από την τάξη αυτή στέλνονται στα παράλια της Ιωνίας, αυτοί που τους ονομάζουν σατράπες, δεν ντροπιάζουν την ανατροφή τους, αλλά μένουν στις ίδιες συνήθειες και είναι άπιστοι προς τους φίλους και άνανδροι προς τους εχθρούς, με συμπεριφορά αλλού ταπεινή και αλλού υπεροπτική, περιφρονώντας τους συμμάχους και κολακεύοντας τους εχθρούς. Έθρεψαν βέβαια με έξοδά τους το στρατό του Αγησιλάου επί οχτώ μήνες, αλλά στέρησαν απ' το μισθό τόσου χρονικού διαστήματος τους στρατιώτες που πολεμούσαν γι' αυτούς τους ίδιους και, ενώ μοίρασαν σ' εκείνους που κατέλαβαν την Κισθήνη εκατό τάλαντα, μεταχειρίζονταν αυτούς που πήραν μαζί τους στην εκστρατεία κατά της Κύπρου πιο βάναυσα απ' τους αιχμαλώτους. Και για να μιλήσω με συντομία και ν' αναφερθώ στα γενικά κι όχι στις λεπτομέρειες, ποιος απ' αυτούς που τους πολέμησαν δεν έφυγε πλούσιος ή απ' αυτούς που έπεσαν στα χέρια τους δεν θανατώθηκε ύστερα από βασανιστήρια; Δεν τόλμησαν να συλλάβουν για να θανατώσουν τον Κόνωνα, ο οποίος κατέλυσε την αρχή των Λακεδαιμονίων, όταν ήταν στρατηγός, για να προστατέψη την Ασία, ενώ το Θεμιστοκλή, που τους νίκησε στη ναυμαχία υπερασπίζοντας την Ελλάδα, έκριναν άξιο των πιο μεγάλων δώρων; Ύστερα απ' αυτά, με ποια λογική επιτρέπεται να υπολογίζη κανείς τη φιλία αυτών που τιμωρούν τους ευεργέτες τους και κολακεύουν τόσο φανερά όσους τους βλάφτουν; Ποιους από μας δεν πείραξαν; Ποιον καιρό σταμάτησαν να σκέφτωνται το κακό των Ελλήνων; Ποιο πράγμα δικό μας δεν μισούν, αφού και τα αγάλματα των θεών και τους ναούς τόλμησαν να συλήσουν και να κατακάψουν στον προηγούμενο πόλεμο; Γι' αυτό και αξίζει να επαινούμε τους Ίωνες, επειδή άφησαν κατάρα, αν μερικοί κινούσαν ή εξέφραζαν τη θέληση να αποκαταστήσουν στην παλιά μορφή τούς καμένους ναούς, όχι γιατί δεν είχαν τον τρόπο να τους επισκευάσουν, αλλά για να είναι ανάμνηση στις κατοπινές γενεές της ασέβειας των βαρβάρων και να μην έχη εμπιστοσύνη κανείς σ' αυτούς που τολμούν να κάνουν τέτοιες βέβηλες πράξεις στους ναούς των θεών, αλλά αντίθετα και να τους φυλάγωνται και να τους φοβούνται βλέποντας πως δεν πολέμησαν μονάχα εναντίον των σωμάτων μας, αλλά και ενάντια στα αφιερώματα των θεών.