^[100] Ως τη στιγμή εκείνη, το ξέρω, όλοι θα παραδέχονταν ότι είχε προσφέρει η πόλη μας πολλές ευεργεσίες στην Ελλάδα και δικαιωματικά θα της ανήκε η ηγεμονία. Για την αμέσως κιόλας κατοπινή περίοδο μας κατακρίνουν μερικοί πως τάχα, αφότου παραλάβαμε την αρχηγία στη θάλασσα, άφθονες συμφορές προξενήσαμε στους Έλληνες. Με τα λόγια τους αυτά μας καταλογίζουν φυσικά την υποδούλωση των κατοίκων της Μήλου και τη σφαγή των Σκιωναίων. ^[101] Προσωπικά όμως νομίζω ότι, αν μερικοί από όσους μας πολέμησαν αποδείχτηκε πως τιμωρήθηκαν σκληρά, αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί απόδειξη πως διοικήσαμε με τρόπο ανάρμοστο. Αντίθετα, πολύ πιο ισχυρή απόδειξη,, πως ορθά διαχειριστήκαμε τις υποθέσεις των συμμάχων, αποτελεί το γεγονός ότι από τις πόλεις τις συμμαχικές, που έμειναν πιστές στη δικιά μας εξουσία, καμιά δεν έπεσε σ' αυτές τις συμφορές.

^[102] Έπειτα, αν υπάρχουν άνθρωποι που διαχειρίστηκαν τις ίδιες υποθέσεις με τρόπο μαλακότερο, δικαιολογημένα θα τα έβαζαν μαζί μας. Αφού όμως ούτε αυτό έχει συμβεί, ούτε και είναι δυνατό να επιβάλεις εξουσία σε τόσο πλήθος πόλεων χωρίς να τιμωρείς αυτούς που παρεκτρέπονται, πώς δεν αξίζουμε τον έπαινο εμείς, τη στιγμή που κατορθώσαμε να διατηρήσουμε τόσον καιρό την εξουσία, χωρίς να δυσαρεστήσουμε παρά ελάχιστους;

^[103] Νομίζω μάλιστα πως όλοι συμφωνούν ότι άξιοι προστάτες των Ελλήνων θα σταθούν εκείνοι που στα δικά τους χρόνια, όσοι πειθάρχησαν, απόχτησαν μεγάλη ευτυχία. Στα χρόνια λοιπόν της ηγεμονίας της δικιάς μας θα βρούμε και των ιδιωτών τα σπίτια σε μεγάλη προκοπή και ευδαιμονία και όλες τις πόλεις σε μια ξεχωριστή ανάπτυξη και ευημερία. ^[104] Είναι που δε ζηλεύαμε τις πόλεις που προόδευαν· δε δημιουργούσαμε αναταραχή επιβάλλοντας πολιτεύματα αντίθετα, έτσι που μεταξύ τους να φαγώνονται και εμάς να μας υπηρετούν δουλικά. Των συμμάχων την ομόνοια τη θεωρούσαμε κοινή ωφέλεια για όλους και κυβερνούσαμε όλες τις πολιτείες με τους ίδιους νόμους σαν σύμμαχοι πραγματικοί και όχι σαν αφέντες. ^[105] Μόνο τη γενική πολιτική τους κατευθύναμε, χωρίς να επεμβαίνουμε σε θέματα προσωπικής ελευθερίας, που ήταν απαραβίαστη. Βοηθούσαμε το λαό και πολεμούσαμε την τυραννία, γιατί είχαμε τη γνώμη πως είναι απαράδεκτο οι λίγοι να καταδυναστεύουν τους πολλούς, να αποκλείονται από τα δημόσια αξιώματα οι άποροι, που ωστόσο σε τίποτα δεν υστερούσαν μπρος στους άλλους : Πιστεύαμε ότι δεν επιτρέπεται σε μια πατρίδα, που είναι κοινή για όλους, άλλοι να είναι τύραννοι και άλλοι μέτοικοι, και αυτοί που είναι από τη φύση πολίτες, να χάνουν τα πολιτικά τους δικαιώματα από το νόμο.

^[106] Τέτοιες κατηγορίες έχοντας για τις ολιγαρχίες και ακόμα σοβαρότερες εφαρμόσαμε στις άλλες συμμαχικές πόλεις το ίδιο ακριβώς πολίτευμα που είχαμε και εμείς, και δεν ξέρω γιατί πρέπει να κάνω μακρολογώντας έπαινο γι' αυτό, τη στιγμή μάλιστα που είναι δυνατό να είμαι και σύντομος.

Αρκεί να πω ότι με το πολίτευμα αυτό ζήσαμε ήσυχοι εβδομήντα χρόνια συνεχώς, χωρίς τυράννους, χωρίς σκλαβιά από τους βαρβάρους, μονοιασμένοι και αδερφωμένοι μεταξύ μας, σε γαλήνη και ειρήνη με τον κόσμο όλο.

^[107] Για όλα αυτά πρέπει οι άνθρωποι που λογικεύονται να μας χρωστούν ευγνωμοσύνη, και όχι να μας κακολογούν για τους κληρούχους, αφού τους στέλναμε στις πόλεις που ερημώνονταν όχι από πλεονεξία, μα για να τις φυλάν και να τις προστατεύουν. Θέλετε τώρα και απόδειξη γι' αυτό; Είχαμε βέβαια χώρα πολύ μικρή, σε σύγκριση με το μεγάλο αριθμό των πολιτών, μα δύναμη μεγάλη· είχαμε πλοία δυο φορές τόσα όσα οι άλλοι Έλληνες μαζί, πλοία που ήταν σε θέση να αναμετρηθούν κάθε στιγμή με τα διπλάσια σε αριθμό· ^[108] πλάι στην Αττική ήταν η Εύβοια, που είχε θέση εξαίρετη για την κυριαρχία μας στη θάλασσα και πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τα άλλα νησιά, και αυτήν την είχαμε στο χέρι πιο σίγουρα και από τη δική μας πόλη· ξέραμε ακόμα ότι και από τους Έλληνες και από τους βαρβάρους ευημερούσαν περισσότερο όσοι ξεσπίτωναν και αναστάτωναν τους γείτονες, για να εξασφαλίσουν για λογαριασμό τους πλούσια ζωή και ξένοιαστη. Όμως τίποτα από αυτά δε μας ξεσήκωνε το νου, για να φερθούμε άδικα στους ανθρώπους του νησιού αυτού. ^[109] Αντίθετα, μονάχα εμείς από τους λαούς που απόχτησαν ποτέ μεγάλη δύναμη δεχτήκαμε να ζήσουμε πιο φτωχικά από όσους έχουν το όνομα ότι είναι δούλοι. Και οπωσδήποτε, αν θέλαμε να δούμε το συμφέρον μας μονάχα, σίγουρα δε θα επιθυμούσαμε των Σκιωναίων τη χώρα ―είναι γνωστό άλλωστε ότι την παραδώσαμε στους Πλαταιείς τους πρόσφυγες, που κατέφυγαν σ' εμάς για προστασία― αφήνοντας ανενόχλητη μια τέτοια χώρα, που θα μπορούσε όλους μας να μας κάνει πλούσιους.

Μέχρις αυτόν τον καιρό λοιπόν ξέρω πως όλοι θα συμφωνήσουν ότι η πόλη μας έχει προσφέρει πάρα πολλές υπηρεσίες και ότι θα ανήκε σ' αυτήν δικαιωματικά η ηγεμονία, μετά όμως απ' αυτά μας κατηγορούν μερικοί ότι, αφού πήραμε την ηγεμονία στη θάλασσα, γίναμε αιτία πολλών συμφορών για τους Έλληνες, και μ' αυτά τα λόγια φέρνουν μπροστά μας την κατηγορία για την υποδούλωση των Μηλίων και την εξόντωση των Σκιωναίων. Αλλά εγώ νομίζω ότι, εάν μερικοί απ' αυτούς που μας πολέμησαν φαίνεται πως τιμωρήθηκαν σκληρά, αυτό καθόλου δεν σημαίνει ότι ασκήσαμε με τρόπο κακό την εξουσία, αλλά αντίθετα είναι πολύ μεγαλύτερη απόδειξη πως διοικούσαμε καλά τις υποθέσεις των συμμάχων, γιατί απ' τις πόλεις που ήσαν κάτω απ' τη δική μας επιρροή καμιά δεν έπεσε σ' αυτές τις συμφορές. Έπειτα, αν μερικοί άλλοι αντιμετώπισαν την ίδια κατάσταση με μεγαλύτερη επιείκεια, θα ήταν φυσικό να μας κατηγορούν· εάν όμως ούτε αυτό το πράγμα συνέβηκε, ούτε είναι δυνατόν να κρατάη κανείς τόσες πόλεις, αν κάποιος δεν τιμωρή όσους παρεκτρέπονται, δεν είναι σωστό να μας επαινούν, που μπορέσαμε να κρατήσουμε πάρα πολύν καιρό την εξουσία τιμωρώντας ελαχίστους; Νομίζω εξάλλου ότι όλοι πιστεύουν πως καλύτεροι προστάτες των Ελλήνων θα γίνουν εκείνοι που κάτω απ' την εξουσία τους όλοι όσοι πειθάρχησαν απόκτησαν εξαιρετική ευτυχία. Στην περίοδο λοιπόν της δικής μας ηγεμονίας θα βρούμε ότι και η ιδιωτική οικονομία προόδευσε και οι πόλεις απόκτησαν εξαιρετική δύναμη. Διότι δεν φθονούσαμε τις πόλεις που προόδευαν ούτε προκαλούσαμε ταραχές εγκαθιστώντας αντίθετα πολιτικά συστήματα σε πόλεις που γειτόνευαν, για να έρχωνται σε προστριβές μεταξύ τους και να μας υπηρετούν και οι δυο, αλλά, επειδή νομίσαμε ότι η ομόνοια μεταξύ των συμμάχων είναι ωφέλιμη για όλους, διοικούσαμε όλες τις πόλεις με τους ίδιους νόμους έχοντας τη σκέψη ότι είμαστε σύμμαχοι και όχι κυρίαρχοι, επιβλέποντας τη γενική κατάσταση, αφήνοντας όμως τον καθένα ξεχωριστά να είναι ελεύθερος, απ' τη μια βοηθώντας τη δημοκρατία κι από την άλλη καταπολεμώντας τα τυραννικά καθεστώτα, επειδή νομίζαμε ότι είναι φοβερό να είναι οι πολλοί κάτω απ' την εξουσία των ολίγων και οι πιο φτωχοί, αλλά καθόλου χειρότεροι απ' τους πλουσίους στα άλλα ζητήματα να αποκλείωνται απ' τα δημόσια αξιώματα, ακόμη δε, ενώ η πατρίδα είναι κοινή, άλλοι να είναι άρχοντες κι άλλοι να ζουν σαν μέτοικοι και μολονότι είναι απ' τη φύση πολίτες με νόμο να στερούνται τα πολιτικά τους δικαιώματα. Επειδή είχαμε τέτοιες επικρίσεις κι ακόμη περισσότερες ν' απευθύνουμε κατά των ολιγαρχικών πολιτευμάτων, το ίδιο πολίτευμα που έχουμε μεις εγκαθιδρύσαμε και στους άλλους, πολίτευμα που δεν γνωρίζω για ποιο λόγο χρειάζεται να το επαινώ με περισσότερα λόγια, αφού μάλιστα μπορώ να παρουσιάσω τις αρετές του με συντομία. Ζώντας δηλαδή με βάση το πολίτευμα αυτό πέρασαν εβδομήντα χρόνια, χωρίς να γνωρίσουν τυραννικά καθεστώτα, ελεύθεροι απ' τους βαρβάρους, χωρίς εσωτερικές διαμάχες, κι έχοντας ειρηνικές σχέσεις με όλους τους ανθρώπους. Γι' αυτούς τους λόγους ταιριάζει όσοι σκέφτονται σωστά πιο πολύ να μας χρωστούν μεγάλη ευγνωμοσύνη παρά να μας κατηγορούν για τους κληρούχους, τους οποίους στέλναμε στις πόλεις που ερημώνονταν, για να φυλάνε τους τόπους κι όχι από πλεονεξία. Και να η απόδειξη γι' αυτά· αν και είχαμε χώρα ελάχιστη σε σύγκριση με τον αριθμό των πολιτών, αλλά και πολύ μεγάλη δύναμη, αν και είχαμε πλοία διπλάσια απ' όλους τους άλλους μαζί, που μπορούσαν να τα βάλουν με διπλάσιο στόλο, ενώ κάτω απ' τα πόδια της Αττικής ήταν η Εύβοια, η οποία και πλεονεκτήματα για την κυριαρχία στη θάλασσα είχε και στ' άλλα προσόντα ήταν ανώτερη απ' όλα τα νησιά, ενώ την είχαμε κάτω απ' την εξουσία μας περισσότερο απ' τη δική μας χώρα και μολονότι επίσης γνωρίζαμε πως και απ' τους Έλληνες και απ' τους βαρβάρους αυτοί προπάντων ευημερούν, όσοι έδιωξαν τους γειτονικούς τους λαούς και εξασφάλισαν για τους εαυτούς τους πλούσια και άνετη ζωή, όμως τίποτε απ' όλα αυτά δεν μας παρέσυρε ν' αδικήσουμε αυτούς που κατέχουν το νησί, αλλά, όπως είναι σ' όλους γνωστό, μόνο εμείς από κείνους που πήραν μεγάλη δύναμη ανεχτήκαμε να ζούμε πιο λιτά απ' αυτούς που είναι δούλοι από δική τους υπαιτιότητα. Και όμως, αν θέλαμε να τα 'χουμε όλα δικά μας, δεν θα επιθυμούσαμε βέβαια τη γη των Σκιωναίων, την οποία παραδώσαμε, όπως είναι γνωστό, στους Πλαταιείς που κατέφυγαν σε μας, και θ' αφήναμε τόσο μεγάλη χώρα, που θα μπορούσε όλους να μας κάμη πιο πλούσιους.