Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, τίποτε δεν είναι ανέλπιστο να μας συμβή από όσα πρέπει να γίνουν. Φαντάζομαι δηλαδή, πως όλοι σας το ξέρετε, ότι ως τώρα έχουν γίνει πολλά παρόμοια γεγονότα, που στην αρχή όλος ο κόσμος τα εθεώρησε ως συμφορές και τους συμπονούσαν αυτούς που έπαθαν, ύστερα όμως άλλαξαν γνώμη, είδαν, ότι τα ίδια ακριβώς είχαν γίνει αιτία μεγίστων αγαθών. Και γιατί να πάμε μακριά; Ακόμη και σήμερα μπορούμε να διαπιστώσουμε, ότι αι πρώται πόλεις, εννοώ τας Αθήνας και τας Θήβας, έφθασαν εις μεγάλην ακμήν όχι με την ειρήνη, παρά με τα ατυχήματα που εδοκίμασαν πρώτα με τον πόλεμο κι ύστερα ανέλαβον πάλιν· και απ' αυτές η πρώτη απέκτησε την ηγεμονίαν της Ελλάδος, η δε δεύτερη τόσο μεγάλη έγινε σήμερα, όσο ποτέ κανένας δεν το περίμενε να γίνη· διότι η φήμη και η δόξα αποκτώνται όχι με την ησυχία, παρά με τους αγώνες. Αυτά οφείλουμε να επιδιώκουμε χωρίς να υπολογίζουμε ούτε το σώμα, ούτε τη ζωή, ούτε τίποτε άλλο από όσα έχουμε. Διότι αν επιτύχουμε και μπορέσουμε να επαναφέρουμε την πόλιν μας εις την αυτήν περιωπήν, από όπου έχει ξεπέσει, τότε και από τους προγόνους μας θα μας θαυμάζουν περισσότερο, και οι απόγονοί μας δε θα μπορέσουν να μας ξεπεράσουν εις την ανδραγαθίαν· ακόμη και κείνοι που θέλουν να μας πλέξουν το εγκώμιο, θα βρεθούν σε δύσκολη θέση, τι λόγια αντάξια των κατορθωμάτων μας θα έχουν να ειπούν.

Πρέπει ακόμα και τούτο να έχετε υπ' όψιν σας, ότι όλος ο κόσμος έχει εστραμμένη την προσοχή του στη σημερινή σύσκεψη και στο τι αποφάσεις θα πάρουμε. Ο καθένας μας λοιπόν ας βάζη με το νου του, ότι είναι σαν να βρίσκεται επί της σκηνής προ των Ελλήνων και εξετάζεται, τι άνθρωπος είναι.

Είναι δε απλή η ορθή απόφασις περί του ζητήματος. Εάν δηλαδή είμεθα πρόθυμοι να δώσουμε τη ζωή μας χάριν των δικαίων, όχι μόνο θα δοξασθούμε, παρά θα μπορέσουμε τον υπόλοιπο χρόνο να ζούμε εν ασφαλεία· αν όμως φοβηθούμε τους κινδύνους, θα περιπλέξουμε τον εαυτό μας εις πολλάς ανωμαλίας. Ας πάρουμε θάρρος ο ένας με τον άλλον και ας αποδώσουμε τα τροφεία εις την πατρίδα μας κι ας μην αφήσουμε να εξευτελισθή και να περιφρονηθή η Λακεδαίμων· ας μη διαψεύσουμε τις ελπίδες αυτών που μας συμπαθούν και ας μη δείξουμε, ότι μεγαλύτερη σημασία δίνουμε στη ζωή μας παρά στο να μας δοξάζη όλος ο κόσμος. Ας έχουμε στο νου μας, ότι είναι ωραιότερο να δώσουμε το θνητό σώμα μας και να πάρουμε εις αντάλλαγμα δόξαν αθάνατον και με τη ζωή μας, που σε λίγα χρόνια δεν θα την έχουμε, ας αγοράσουμε μια δόξα τέτοια, που θα την έχουν αιώνιο κτήμα οι απόγονοί μας· αυτό καλύτερα παρά να εξαγοράσουμε λίγα χρόνια και να βυθίσουμε τον εαυτό μας εις μεγάλην καταισχύνην.

Έχω δε την ιδέα, ότι ο ενθουσιασμός σας για τον πόλεμο μπορεί να εξεγερθή με τον εξής κυρίως τρόπο: να ειπήτε, ότι βλέπετε με τη φαντασία σας να στέκουν πλησίον σας τους γονείς και τα παιδιά τα δικά σας· τους πρώτους να σας παρακινούν να μη ντροπιάσετε το όνομα της Σπάρτης, μήτε τους νόμους που μας διεμόρφωσαν, μήτε τας μάχας που έγιναν στα χρόνια εκείνων· και τους δευτέρους ν' απαιτούν τη χώρα που μας εκληροδότησαν οι πρόγονοι και το γόητρο και την ηγεμονία που είχαν μεταξύ των Ελλήνων, τα οποία εμείς παρελάβαμε από τους προγόνους μας. Τίποτε δεν θα 'χουμε ν' απαντήσουμε προς αυτούς, ότι αυτά που λένε κι οι δυο τους δεν είναι δίκαια.

Δεν βλέπω το λόγο, ποια η ανάγκη να μακρολογώ, θα προσθέσω μόνο τούτο· ότι δηλαδή, ενώ στην ιστορία μας έχουν γίνει πάρα πολλοί πόλεμοι επικίνδυνοι, ποτέ όμως ως τα σήμερα δεν έστησαν οι εχθροί μας τρόπαιον, όταν την διοίκησιν είχε βασιλεύς από τον δικό μας οίκο. Είναι δε σημείον φρονίμων ανθρώπων, εις τους αρχηγούς που είχαν κατά τας μάχας και νίκησαν, εις αυτούς μάλλον να πείθωνται, όταν τους δίνουν γνώμη για τους μέλλοντας κινδύνους, παρά εις τους άλλους.

Τίποτε δε δεν υπάρχει το οποίον να μας στερή τας ελπίδας ότι θα ίδωμεν να προέρχεται εκ της σημερινής καταστάσεως κάποια καλλιτέρευσις δι' ημάς. Διότι νομίζω ότι σεις δεν αγνοείτε, ότι πολλαί ήδη πράξεις τοιαύται έχουν γίνει, τας οποίας εις τας αρχάς μεν όλοι ενόμισαν ως συμφοράς και ελυπήθησαν μαζί με τους υποστάντας τας συμφοράς ταύτας, έπειτα δε αντελήφθησαν ότι αι ίδιαι αυταί πράξεις έγιναν αιτία μεγάλων αγαθών. Και ποία είναι η ανάγκη να λέγω τα μακρινά γεγονότα; Και τώρα αι πόλεις, αι οποίαι βέβαια έχουν τα πρωτεία, εννοώ τας Αθήνας και Θήβας, θα εύρωμεν ότι απέκτησαν μεγάλην δύναμιν όχι ένεκα της ειρήνης, αλλά από τα γεγονότα, τα οποία τους επέτρεψαν, αφού εγνώρισαν την αποτυχίαν εις τας στρατιωτικάς επιχειρήσεις, να επανορθώσουν τας ζημίας ταύτας. Ένεκα των περιστάσεων τούτων η μεν μία έγινε ηγεμών των Ελλήνων, η δε άλλη έφθασε σήμερον εις τόσον μεγάλην δύναμιν, όσην κανείς ποτέ έως τώρα δεν ήλπισε· διότι το καλόν όνομα και η δόξα δεν συνηθίζουν να προέρχωνται εκ της ησυχίας, αλλ' εκ των αγώνων. Τους αγώνας αυτούς έχομεν υποχρέωσιν να επιθυμούμεν, χωρίς να λυπούμεθα ούτε τας σωματικάς μας δυνάμεις ούτε την ψυχήν μας (το θάρρος), ούτε τα άλλα αγαθά που έχομεν. Διότι αν επιτύχωμεν και δυνηθώμεν να επαναφέρωμεν την πατρίδα μας εις την κατάστασιν από όπου αύτη κατέπεσεν, θα θαυμασθώμεν περισσότερον από ό,τι εθαυμάσθησαν οι πρόγονοί μας και εις τους μεταγενεστέρους δεν θα αφήσωμεν ουδεμίαν δυνατότητα να μας υπερβούν κατά το μεγαλείον της ψυχής, αλλά και εκείνους που θέλουν να μας επαινούν θα τους κάμωμεν να απορούν πώς θα ειπούν κάτι άξιον των κατορθωμάτων μας. Πρέπει δε ούτε τούτο να διαφεύγη την προσοχήν μας ότι, εις την συνέλευσιν ταύτην ως και εις την απόφασιν που θα λάβετε, όλοι έχουν εστραμμένην την προσοχήν των. Καθένας από σας να είναι προητοιμασμένος κατά την γνώμην τοιουτοτρόπως, ωσάν να πρόκειται επί της σκηνής κοινού θεάτρου διά τους Έλληνας να δώση δείγμα της ιδιοσυγκρασίας του.

Είναι δε απλούν το να σκεφθώμεν υγιώς δι' αυτά. Διότι, αν θέλωμεν να αποθνήσκωμεν διά τα δίκαια, όχι μόνον θα τιμηθώμεν, αλλά και κατά τον υπόλοιπον χρόνον θα δυνάμεθα να ζώμεν εν ασφαλεία· αν δε φοβηθώμεν τους κινδύνους θα εκτεθώμεν εις πολλαπλάς καταστροφάς. Αφού λοιπόν ενθαρρύνωμεν αλλήλους, ας αποδώσωμεν εις την πατρίδα ό,τι εξώδευσε δι' ημάς και ας μη ανεχθώμεν να ίδωμεν την Λακεδαίμονα υβρισθείσαν και καταφρονηθείσαν, ούτε να συντελέσωμεν ώστε να διαψευσθούν εις τας ελπίδας των όσοι διάκεινται ευνοϊκώς προς ημάς, ούτε να φανώμεν ότι προτιμώμεν την ζωήν από την υπόληψιν απέναντι όλου του κόσμου. Να έχητε κατά νουν ότι είναι προτιμότερον να ανταλλάξωμεν το φθαρτόν σώμα με την αθάνατον δόξαν και διά της ζωής μας, την οποίαν δεν θα έχωμεν εντός ολίγων ετών, να αγοράσωμεν τοιαύτην δόξαν, η οποία θα παραμείνη ως αιωνία ιδιοκτησία των παιδιών μας, παρά να περιβάλωμεν τους εαυτούς μας με μεγάλας αισχύνας, επιθυμούντες να κερδήσωμεν ολίγον χρόνον. Νομίζω δε ότι σεις κατ' εξοχήν ηθέλετε προτραπή προς τον πόλεμον, εάν ηθέλετε ίδει με τον νουν σας, ωσάν να ίστανται πλησίον σας, τους γονείς και τους παίδας μας, και οι μεν πρώτοι να σας προτρέπουν να μη ντροπιάσετε το όνομα της Σπάρτης, ούτε τους νόμους με τους οποίους επαιδεύθημεν, ούτε τας μάχας εις τας οποίας έλαβον μέρος, οι δε δεύτεροι (τα παιδιά) να απαιτούν την χώραν που μας άφησαν οι πρόγονοί μας και το κύρος των μεταξύ των Ελλήνων και την ηγεμονίαν, την οποίαν ημείς παρελάβαμεν παρά των πατέρων μας· προς τούτους τίποτε δεν θα είχομεν να είπωμεν ότι και οι δύο δεν λέγουν δίκαια.

Δεν γνωρίζω διατί πρέπει να λέγω περισσότερα, και μόνον το εξής θα είπω, ότι δηλ. ενώ η πόλις μας διεξήγαγε τόσους πολέμους και εδοκίμασε τόσους κινδύνους, ποτέ οι πολέμιοι δεν έστησαν τρόπαιον με τα λάφυρά μας, εφ' όσον ηγείτο ημών βασιλεύς εκ της οικογενείας μας. Είναι ίδιον ανδρών συνετών, και διά τους μέλλοντας κινδύνους να συμβουλεύωνται μάλλον εκείνους, τους οποίους έχοντες ως αρχηγούς εις τας μάχας νικούν, παρά να πείθωνται εις τους άλλους.