Μτφρ. Ε.Κ. Βενιζέλος. [1940] 1960. Θουκυδίδου Ιστορίαι. Ι–ΙΙ. 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. (1η έκδ. Οξφόρδη: Οxford University Press).

[8.57.1] Κατά την διάρκειαν του αυτού χειμώνος, και ευθύς μετά την ματαίωσιν των διαπραγματεύσεων προς τους Αθηναίους, κατήλθεν ο Τισσαφερνης εις την Καύνον, θέλων να επαναφέρη τους Πελοποννησίους εις την Μίλητον, και αφού συνάψη υπό τους καλλιτέρους δυνατούς όρους νέαν πάλιν προς αυτούς συνθήκην, να παρέχη εις αυτούς τα αναγκαία δια την συντήρησιν του στόλου των χρήματα, και μη περιέλθη εις ολοσχερή προς αυτούς ρήξιν. Διότι εφοβείτο μήπως, στερούμενοι τυχόν των αναγκαίων δια την συντήρησιν μεγάλου στόλου μέσων, ή εξαναγκασθούν να ναυμαχήσουν προς τους Αθηναίους και ηττηθούν, ή λιποτακτήσουν τα πληρώματα και ούτως οι Αθηναίοι επιτύχουν τους σκοπούς των, χωρίς την βοήθειάν του. Αλλά προ πάντων εφοβείτο μήπως, προς αναζήτησιν τροφής, προβούν εις διαρπαγάς επί της Μικρασιατικής ακτής. [8.57.2] Λαμβάνων λοιπόν υπ' όψιν του πάντα ταύτα και συνεπής προς την προνοητικήν πολιτικήν του, όπως διατηρή την ισορροπίαν των αντιμαχομένων Ελληνικών δυνάμεων, προσεκάλεσε τους Πελοποννησίους, τους έδωσε χρήματα δια την συντήρησιν του στόλου των και συνωμολόγησε την επομένην τρίτην προς αυτούς συνθήκην.

[8.58.1] «Κατά το δέκατον τρίτον έτος της βασιλείας του Δαρείου, εφόρου όντος εις την Λακεδαίμονα του Αλεξιππίδα, συνωμολογήθη εις την πεδιάδα του Μαιάνδρου συνθήκη μεταξύ των Πελοποννησίων και των συμμάχων αφ' ενός, και του Τισσαφέρνους, του Ιεραμένους και των υιών του Φαρνάκου, εξ άλλου, αφορώσα τα συμφέροντα του Βασιλέως και των Λακεδαιμονίων ως και των συμμάχων των.

[8.58.2] »Αι κτήσεις του Βασιλέως, αι κείμεναι επί της Ασίας, εξακολουθούν ανήκουσαι εις αυτόν και ο Βασιλεύς δικαιούται, προκειμένου περί των κτήσεών του, να λαμβάνη οιαδήποτε μέτρα θέλει.

[8.58.3] »Απαγορεύεται εις τους Λακεδαιμονίους και τους συμμάχους των επιδρομή, προς τον σκοπόν οιασδήποτε βλάβης, εναντίον των κτήσεων του Βασιλέως, ως επίσης απαγορεύεται εις τον Βασιλέα οιαδήποτε επιδρομή, επί σκοπώ βλάβης, εναντίον των κτήσεων των Λακεδαιμονίων ή των συμμάχων των.

[8.58.4] »Εάν κανείς εκ των Λακεδαιμονίων ή των συμμάχων των έλθη, επί σκοπώ βλάβης, εναντίον των κτήσεων του Βασιλέως, οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί των οφείλουν να τον εμποδίζουν. Και εάν κανείς έρχεται εκ της επικρατείας του Βασιλέως, προς τον σκοπόν βλάβης, κατά των Λακεδαιμονίων ή των συμμάχων των, ο Βασιλεύς οφείλει να τον εμποδίζη.

[8.58.5] »Ο Τισσαφέρνης υποχρεούται να παρέχη, συμφώνως με τα ήδη συμπεφωνημένα, τα αναγκαία χρήματα δια την συντήρησιν της σημερινής δυνάμεως του Πελοποννησιακού στόλου, έως ότου έλθη ο στόλος του Βασιλέως. [8.58.6] Μετά την άφιξιν του στόλου του Βασιλέως, οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί των δικαιούνται, εάν θέλουν, να συντηρούν τον στόλον εξ ιδίων, αλλ' αν θέλουν να λαμβάνουν τα αναγκαία δια την συντήρησιν αυτού χρήματα από τον Τισσαφέρνη, ούτος υποχρεούται να παρέχη αυτά. Εν τοιαύτη όμως περιπτώσει, οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοι θ' αποδώσουν κατά το τέλος του πολέμου τα ποσά, τα οποία θα έχουν λάβει.

[8.58.7] »Μετά την άφιξιν του στόλου του Βασιλέως, ο στόλος των Λακεδαιμονίων και ο στόλος των συμμάχων των και ο στόλος του Βασιλέως θα διεξάγουν από κοινού τας πολεμικάς εχθροπραξίας, σύμφωνα με το σχέδιον, περί του οποίου θα μείνουν σύμφωνοι ο Τισσαφέρνης, οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί των. Και εάν πρόκειται να συνομολογηθή ειρήνη προς τους Αθηναίους, η ειρήνη θα συνομολογηθή κατά τον αυτόν επίσης τρόπον.»

[8.59.1] Τοιούτον ήτο το περιεχόμενον της συνομολογηθείσης συνθήκης, κατόπιν της οποίας ο Τισσαφέρνης ήρχισεν ετοιμαζόμενος, όπως, κατά τα συμφωνηθέντα, φέρη τον Φοινικικόν στόλον και εκτελέση όσα άλλα υπεσχέθη. Ήθελε τουλάχιστον ν' αποδείξη, ότι ετοιμάζεται να τα εκτελέση.

Μτφρ. Ε. Λαμπρίδη. 1962. Θουκυδίδου Ιστορία. Πρόλογος, μετάφραση, σχόλια. Εισαγωγή: Ι.Θ. Κακριδής. Ι–IV. Αθήνα: Γκοβόστης.

[8.57.1] Αμέσως ύστερ' απ' αυτά, τον ίδιο αυτό χειμώνα, μεταφέρθηκε ο Τισσαφέρνης στην Καύνο, θέλοντας να ξαναφέρει τους Πελοποννησίους στη Μίλητο και να κλείσει καινούργιες συμφωνίες μαζί τους, ό,τι λογής συμφωνίες μπορέσει, και ανάλογα μ' αυτές να τους παρέχει σιτηρέσιο και μισθό, για να μη νικηθούν εντελώς στον πόλεμο, γιατί φοβούνταν μήπως, αν τους λείψει το σιτηρέσιο για τα πληρώματα τόσων καραβιών, είτε αναγκαστούν να ναυμαχήσουν με τους Αθηναίους και νικηθούν, είτε, αν αδειάσουν τα καράβια από άντρες, πετύχουν οι Αθηναίοι τους σκοπούς τους και χωρίς τη βοήθειά του· και φοβόταν ακόμα περισσότερο μήπως ο Πελοποννησιακός στρατός, αναζητώντας τρόπο να ζήσουν, κουρσέψει τη στεριά. [8.57.2] Λογαριάζοντάς τα λοιπόν ολ' αυτά και προνοώντας για το μέλλον, κ' ενεργώντας σύμφωνα με το σκοπό του, να ξανακάνει τα δυο Ελληνικά στρατόπεδα όσο γίνεται πιο ισόπαλα μεταξύ τους, στέλνει και καλεί τους Πελοποννησίους και τους δίνει το σιτηρέσιο και κλείνει μαζί τους την ακόλουθη, τρίτη, συνθήκη:

[8.58.1] «Φέτος, που είναι ο δέκατος τρίτος χρόνος της βασιλείας του Δαρείου, και που έφορος στη Σπάρτη είναι ο Αλεξιππίδας, κλείνονται οι ακόλουθες συνθήκες στην πεδιάδα του Μαιάνδρου ανάμεσα στους Λακεδαιμονίους και τους συμμάχους τους από τη μια, και τον Τισσαφέρνη και τον Ιεραμένη και τους γιους του Φαρνάκου από την άλλη, ως για τις σχέσεις του βασιλιά με τους Λακεδαιμονίους και τους συμμάχους τους. [8.58.2] Οι τόποι του βασιλιά, που βρίσκονται στην Ασιατική στεριά, ανήκουνε στο βασιλιά· και την επικράτειά του, να την κυβερνάει ο βασιλιάς όπως θέλει. [8.58.3] Οι Λακεδαιμόνιοι κ' οι σύμμαχοί τους να μην πηγαίνουν στους τόπους του βασιλιά για κανένα κακό, κι ούτε ο βασιλιάς στους τόπους των Λακεδαιμονίων και των συμμάχων τους με κανένα κακό σκοπό. [8.58.4] Κι αν κανείς από τους Λακεδαιμονίους και τους συμμάχους τους πάει στους τόπους του βασιλιά για να κάνουν κακό, οι Λακεδαιμόνιοι κ' οι σύμμαχοί τους να τον εμποδίζουν· κι αν κανείς από τα μέρη του βασιλιά πάει με κακούς σκοπούς ενάντια στη χώρα των Λακεδαιμονίων ή των συμμάχων τους, να τους εμποδίζει ο βασιλιάς. [8.58.5] Κι ο Τισσαφέρνης να προμηθεύει σιτηρέσιο για τα πληρώματα των καραβιών που βρίσκονται τώρα σε τούτα τα νερά σύμφωνα με τις παλιές συνθήκες, ώσπου να φτάσει ο στόλος του βασιλιά. [8.58.6] Όταν όμως φτάσουν τα καράβια του βασιλιά, οι Λακεδαιμόνιοι κ' οι σύμμαχοί τους, αν θέλουν να συντηρούν τα καράβια τους μόνοι τους, να είναι στο χέρι τους. Αν πάλι θέλουν να παίρνουν το μισθό από τον Τισσαφέρνη, να τους τον προμηθεύει ο Τισσαφέρνης, οι Λακεδαιμόνιοι όμως κ' οι σύμμαχοί τους, όταν τελειώσει ο πόλεμος να επιστρέψουν στον Τισσαφέρνη όσα χρήματα έχουνε λάβει. [8.58.7] Όταν έρθουν τα καράβια του βασιλιά, τότε ο στόλος των Λακεδαιμονίων και των συμμάχων τους και ο στόλος του βασιλιά να διεξάγουν τον πόλεμο μαζί, όπως φαίνεται πιο κατάλληλο στον Τισσαφέρνη και στους Λακεδαιμονίους και τους συμμάχους τους. Κι αν θελήσουν να δώσουν τέλος στον πόλεμο προς τους Αθηναίους, να τον τελειώσουνε με τους ίδιους όρους και οι δύο».

[8.59.1] Αυτή ήταν η συμφωνία που κλείστηκε. Κ' ύστερα απ' αυτό, ετοιμαζόταν ο Τισσαφέρνης να καλέσει τα Φοινικικά πλοία όπως ήτανε γραμμένο, κι όλα τ' άλλα που είχε υποσχεθεί, κ' ήθελε να φαίνεται τουλάχιστο πως τα προετοίμαζε.