Ότι αφενός εμείς, λοιπόν, δανείσαμε τα χρήματα μάρτυρες είναι και οι συμφωνίες και αυτός ο ίδιος· ότι αφετέρου αυτός τα επέστρεψε δεν υπάρχει κανένας μάρτυρας εκτός του Λάμπη, του συγκατηγορουμένου του. Και ενώ αυτός επικαλείται μόνο τη μαρτυρία εκείνου για την επιστροφή των χρημάτων, εγώ επικαλούμαι τόσο τη μαρτυρία του ίδιου του Λάμπη όσο και αυτών που τον άκουσαν όταν είπε ότι δεν πήρε τα χρήματα. Αυτός, λοιπόν, είναι δυνατόν να αξιολογεί τους δικούς μου μάρτυρες, αν θεωρεί ότι δεν λένε την αλήθεια· εγώ, όμως, δεν μπορώ τίποτε να κάνω με τους δικούς του μάρτυρες, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν πως ο Λάμπης κατέθεσε ότι έχει πάρει τα χρήματα. Αν, βέβαια, η κατάθεση του Λάμπη περιλαμβανόταν στα έγγραφα της δίκης, αυτοί θα ισχυρίζονταν ίσως ότι δικαιούμαι να τον καταγγείλω· τώρα, όμως, ούτε την κατάθεση αυτή έχω, και αυτός εδώ θεωρεί ότι πρέπει να αθωωθεί χωρίς να αφήσει κάποια ασφαλή εγγύηση για όσα επιχειρεί να σας πείσει να αποφασίσετε με την ψήφο σας. Δεν θα ήταν παράδοξο, αν, ενώ ο ίδιος ο Φορμίωνας ομολογεί ότι δανείστηκε χρήματα, ισχυρίζεται όμως ότι τα επέστρεψε, θεωρήσετε ότι η ομολογία του δεν ισχύει, να αποφασίσετε με την ψήφο σας ότι ισχύει αυτό που τίθεται υπό αμφισβήτηση; Και ο Λάμπης, βέβαια, στη μαρτυρία του οποίου αυτός στηρίζεται, καταθέτει αρνούμενος την αρχική του δήλωση ότι δεν πήρε τα χρήματα· εσείς, όμως, θα δεχθείτε ότι εκείνος τα πήρε, ενώ δεν υπάρχουν μάρτυρες για να το επιβεβαιώσουν; Και δεν θα χρησιμοποιήσετε ως αποδεικτικό στοιχείο όσα είπε όταν ήταν με το μέρος της αλήθειας αλλά θα θεωρήσετε ότι αξίζουν περισσότερο την εμπιστοσύνη σας όσα ψέματα είπε εκ των υστέρων, όταν δωροδοκήθηκε; Σαφώς, κύριοι δικαστές, είναι πολύ πιο δίκαιο να θεωρείτε αποδεικτικά στοιχεία όσα ειπώθηκαν αρχικά παρά όσα κατασκευάστηκαν εκ των υστέρων. Γιατί τα πρώτα δεν τα είπε επειδή τα είχε προετοιμάσει αλλά επειδή ήταν η αλήθεια, ενώ τα δεύτερα εκ των υστέρων είναι ψέματα και σκοπό έχουν να υπηρετήσουν το συμφέρον του. Θυμηθείτε επίσης, Αθηναίοι, ότι ούτε ο ίδιος ο Λάμπης αρνήθηκε ότι δεν έχει πει πως δεν πήρε τα χρήματα, αλλά ομολογεί πως το είπε, δεν ήταν, όμως, στα λογικά του όταν το είπε. Δεν θα ήταν παράδοξο, αν από την κατάθεση εκείνου ακούσετε με εμπιστοσύνη το τμήμα που ευνοεί αυτόν που δανείστηκε τα χρήματα και δεν τα επέστρεψε, ενώ δεν δείξετε εμπιστοσύνη σε όσα ευνοούν αυτούς που του δάνεισαν τα χρήματά τους και δεν τα έλαβαν πίσω; Μην το κάνετε σε καμιά περίπτωση, κύριοι δικαστές. Γιατί εσείς οι ίδιοι καταδικάσατε σε θάνατο εκείνον που δανείστηκε από το χρηματιστηριακό κέντρο με με διπλές υποθήκες πολλά χρήματα και δεν έδωσε στους δανειστές του ό,τι είχε υποθηκεύσει, και αυτό το κάνατε παρότι ήταν συμπολίτης σας και ο πατέρας του είχε διατελέσει στρατηγός. Γιατί θεωρείτε ότι κάτι τέτοιοι βλάπτουν όχι μόνο όσους συναλλάσσονται με αυτούς, αλλά και συνολικά κάνουν κακό στο χρηματιστηριακό σας κέντρο, όπως είναι εύλογο. Γιατί οι πηγές πλουτισμού για όσους εμπορεύονται προέρχονται όχι από όσους δανείζονται αλλά από όσους δανείζουν, και ούτε πλοίο ούτε καπετάνιος ούτε επιβάτης μπορεί να αποπλεύσει, αν λείψει η πλευρά εκείνων που δανείζουν. Οι νόμοι, βέβαια, τους παρέχουν πολλή και καλή υποστήριξη· εσείς, όμως, πρέπει να φανείτε ότι μαζί με τους νόμους αποκαθιστάτε την τάξη και δεν συμπορεύεστε με τους πανούργους, ώστε να προκύψει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος από το χρηματιστηριακό σας κέντρο. Και αυτό θα γίνει, αν προστατεύετε όσους εμπιστεύονται τα χρήματά τους, και δεν επιτρέπετε να βλάπτονται από τέτοια άγρια ζώα.

Εγώ, λοιπόν, όσα μπορούσα να πω τα είπα· είμαι έτοιμος, με την άδειά σας, να καλέσω και κάποιον άλλον από τους φίλους μου.

^[46] Ότι μεν λοιπόν εδανείσαμεν τα χρήματα μάρτυρες είναι αι συμφωνίαι και αυτός ο ίδιος ο Φορμίων, του ότι δε απεδόθησαν τα χρήματα ουδείς υπάρχει μάρτυς εκτός του Λάμπιδος, του συνενόχου του Φορμίωνος. Και ενώ ο Φορμίων διά την πληρωμήν δεν καλεί παρά ένα μόνον μάρτυρα, εγώ παρουσιάζω ως μάρτυρας και αυτόν τον Λάμπιν και εκείνους που τον ήκουσαν να λέγη, ότι δεν έλαβε τα χρήματα. Ούτος μεν λοιπόν δύναται να προσβάλη τους μάρτυράς μου, εάν διατείνεται ότι δεν λέγουν την αλήθειαν, εγώ όμως τι δύναμαι να πράξω εναντίον των μαρτύρων του, οι οποίοι ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν ότι ο Λάμπις έλαβε τα χρήματα; Διότι, εάν μεν η μαρτυρία του Λάμπιδος κατετίθετο εδώ, ίσως οι αντίπαλοί μου θα έλεγον ότι είναι δίκαιον να τον διώξω, τώρα δε ούτε την μαρτυρίαν ταύτην έχω, και ούτος νομίζει ότι πρέπει να είναι αθώος χωρίς να αφήση καμμίαν ασφαλή απόδειξιν δι' εκείνα που προσπαθεί να σας πείση να αποφασίσετε. ^[47] Πώς δε δεν θα ήτο άτοπον, εάν, αφού αυτός ο ίδιος ο Φορμίων ομολογεί ότι εδανείσθη, ισχυρίζεται δε ότι εξώφλησε το χρέος του, την μεν ομολογίαν αυτού θεωρήσετε άκυρον, αποφανθήτε δε ότι το αμφισβητούμενον υπ' αυτού έχει κύρος; Και ο μεν Λάμπις, τον οποίον ούτος μεταχειρίζεται ως μάρτυρα, μαρτυρεί, αρνούμενος εξ αρχής ότι έλαβε τα χρήματα, σεις δε ηθέλετε αποφανθή ότι εκείνος έλαβε τα χρήματα, καίτοι ουδείς μάρτυς παρέστη εις την επιστροφήν των χρημάτων; ^[48] Και όσα μεν είπεν εκείνος αληθή, πώς δεν θα ήτο άτοπον να μη τα μεταχειρισθήτε ως αποδείξεις, όσα δε βραδύτερον εψεύσθη, αφού εδωροδοκήθη, να θεωρήσετε άξια μεγαλυτέρας πίστεως; Και όμως, άνδρες Αθηναίοι, είναι πολύ δικαιότερον να μεταχειρισθήτε ως αποδείξεις μάλλον εκείνα τα οποία εξ αρχής ελέχθησαν παρά εκείνα, τα οποία εσχεδιάσθησαν εκ των υστέρων. Διότι εκείνα μεν δεν έλεγε κατόπιν προπαρασκευής, αλλ' υπακούων εις την αλήθειαν, τα μετά ταύτα δε ψευδόμενος και προς το συμφέρον του. ^[49] Ενθυμηθήτε δε, άνδρες Αθηναίοι, ότι ουδ' αυτός ο Λάμπις δεν ημφεσβήτησεν κατ' αρχάς ότι δεν είπεν ότι δεν είχε λάβει τα χρήματα, αλλ' ωμολόγει μεν ότι είπε τούτο, έλεγεν όμως ότι δεν ήτο στα λογικά του, όταν το έλεγε. Λοιπόν δεν θα ήτο παράδοξον, εάν εκ των δύο μερών της μαρτυρίας του πιστεύσετε εκείνο το οποίον ευνοεί τον κακοπληρωτήν, δεν δώσετε δε πίστιν εις εκείνο, το οποίον ωφελεί το θύμα του; ^[50] Καθόλου, άνδρες δικασταί, αυτό είναι αδύνατον. Διότι τον κατηγορούμενον τούτον, ο οποίος είχε συνάψει δάνεια τόσον σημαντικά με υποθήκην εμπορεύματα ήδη δεσμευμένα και ο οποίος δεν είχε παρουσιάσει εις τους δανειστάς του τας εξασφαλίσεις των δανείων, σεις κατεδικάσατε εις θάνατον κατόπιν εκτάκτου καταγγελίας ενώπιον του λαού και μάλιστα αφού ήτο συμπολίτης σας και ο πατήρ του ήτο στρατηγός. ^[51] Διότι πιστεύετε ότι οι τοιούτοι άνθρωποι αδικούν όχι μόνον εκείνους με τους οποίους συναλλάσσονται, αλλά βλάπτουν γενικώς το εμπόριόν σας. Και πολύ δικαίως· διότι η ευδοκίμησις των εμπορικών υποθέσεων δεν οφείλεται εις τους δανειζομένους, αλλ' εις τους δανείζοντας και ούτε πλοίον, ούτε ιδιοκτήτης πλοίου, ούτε επιβάτης αυτού δύναται να αναχθή εις το πέλαγος, αν λείψουν οι δανείζοντες. ^[52] Εις μεν λοιπόν τους νόμους υπάρχουσι πολλαί και σοφαί διατάξεις υπέρ των δανειζόντων· πρέπει δε σεις, να φαίνεσθε, ότι διορθώνετε τας καταχρήσεις και τιμωρήτε τας απάτας, διά να έχετε όσον το δυνατόν μεγαλυτέραν ωφέλειαν από το εμπόριον και τούτο θα συμβή, εάν προστατεύετε εκείνους, οι οποίοι εμπιστεύονται τα χρήματά των εις τους άλλους, και δεν επιτρέπετε να αδικώνται υπό τοιούτων θηρίων.