Aν υπήρχε καμιά καινούργια πρόταση προς συζήτηση, Aθηναίοι, θα περίμενα μέχρι να εκφράσουν την άποψή τους οι περισσότεροι από όσους συνηθίζουν να το κάνουν, και αν με ικανοποιούσε κάτι από όσα ειπώθηκαν, θα σιωπούσα, διαφορετικά θα επιχειρούσα και ο ίδιος να διατυπώσω όσα γνωρίζω· καθώς, όμως, τώρα εξετάζετε ζητήματα για τα οποία αυτοί έχουν μιλήσει πολλές φορές προηγουμένως, θεωρώ ότι, αν και σηκώθηκα να μιλήσω πρώτος, φαίνεται σαν να μιλάω ύστερα από αυτούς. Aν, βέβαια, τα πράγματα πήγαιναν καλά, δεν θα χρειαζόταν να συσκεπτόμαστε· καθώς, όμως, τα πράγματα είναι δύσκολα, θα επιχειρήσω, συνεπώς, να κάνω τις καλύτερες, κατά τη γνώμη μου, προτάσεις. Kατ' αρχάς, λοιπόν, πρέπει να γνωρίζετε ότι τίποτε από όσα κάνατε, όταν βρισκόσαστε σε εμπόλεμη κατάσταση, δεν πρέπει να γίνεται από εδώ και πέρα, αλλά ακριβώς τα αντίθετα σε κάθε περίπτωση· γιατί, αν εκείνα εξαθλίωσαν την κατάσταση, είναι εύλογο τα αντίθετα να τη βελτιώσουν. Έπειτα πρέπει να σκεφθείτε ότι δεν σας μιλάει σωστά όποιος είτε δεν σας αναθέτει καμιά αποστολή, είτε σας αναθέτει κάποια περιορισμένη (γιατί βλέπετε ότι με παρόμοιες ελπίδες και λόγους η παρούσα κατάσταση έχει φτάσει στα όρια της αθλιότητας), αλλά αυτός που παραμερίζοντας την ευχαρίστησή σας θα πει αυτά που πρέπει και μέσω των οποίων θα σταματήσουμε να εξευτελιζόμαστε και να υφιστάμεθα απώλειες. Γιατί, για να είμαστε ειλικρινείς, αν, βέβαια, όσα παραλείψει στον λόγο του κανείς επειδή δεν θέλει να σας στενοχωρήσει, τα παραλείψει και η κατάσταση, πρέπει να μιλήσει δημόσια με σκοπό την ευχαρίστησή σας· αν, όμως, ο ευχάριστος λόγος, εφόσον δεν αρμόζει στην περίσταση, αποβαίνει στην πράξη επιζήμιος, είναι ντροπή να εξαπατάτε τον εαυτό σας και να κάνετε, όταν καταστεί απολύτως αναγκαίο, αυτό που άρμοζε να γίνει με τη θέλησή σας από καιρό.

^[1] Εάν μεν επρόκειτο να συζητήσωμεν περί κάποιου νέου ζητήματος, άνδρες Αθηναίοι, αφού συνεκρατούμην έως ότου εκφέρουν την γνώμην των οι συνηθίζοντες να ομιλούν, εάν μεν ήρεσκεν εις εμέ κάτι εκ των λεχθέντων, θα ησύχαζον, ειδέ μη, θα προσεπάθουν και εγώ να είπω τότε την γνώμην μου. Επειδή όμως τώρα σκέπτεσθε περί εκείνων περί των οποίων ούτοι πολλάκις εξέφερον γνώμην, νομίζω, ότι, και αν σηκωθώ να ομιλήσω πρώτος, ευλόγως θα δώσω την εντύπωσιν, ότι ομιλώ έπειτα από αυτούς. ^[2] Εάν μεν λοιπόν τα πράγματα ευρίσκοντο εις καλήν κατάστασιν, δεν θα εχρειάζοντο καθόλου αι συμβουλαί, επειδή όμως, όπως όλοι βλέπετε, τα πράγματα ευρίσκονται εις πολύ δύσκολον κατάστασιν, έχων υπ' όψιν μου τούτο, θα προσπαθήσω να σας συμβουλεύσω εκείνα, τα οποία θεωρώ άριστα. Πρώτον μεν λοιπόν εκείνο πρέπει να έχετε κατά νουν, ότι του λοιπού δεν πρέπει να πράττετε τίποτε εξ εκείνων, τα οποία επράττετε, όταν διεξήγετε πόλεμον, αλλά όλως διόλου τα αντίθετα· διότι, εάν εκείνα έφεραν εις κακήν κατάστασιν τα πράγματα, φυσικόν είναι να τα καλυτερεύσουν τα αντίθετα τούτων. ^[3] Έπειτα πρέπει να έχετε την γνώμην ότι ομιλεί ορθώς ουχί εκείνος, ο οποίος δεν σας διατάσσει τίποτε ή σας διατάσσει ολίγα· διότι βλέπετε, ότι ένεκα των τοιούτων ελπίδων και λόγων αι παρούσαι υποθέσεις έφθασαν εις πολύ κακήν κατάστασιν· αλλά ορθώς ομιλεί εκείνος, ο οποίος, αφήσας κατά μέρος το να ομιλή προς ευχαρίστησίν σας, λέγει ταύτα, τα οποία πρέπει και διά των οποίων ηθέλομεν παύσει να επισύρωμεν εναντίον μας αισχύνην και να υφιστάμεθα ζημίας. Διότι πράγματι, αν μεν όσα ήθελε τις παραλείψει διά του λόγου, θέλων να μη σας λυπήση, και εις την πραγματικότητα θα παραλειφθούν, τότε πρέπει να ομιλή διά να σας ευχαριστήση. Εάν δε η εκ των λόγων ευχαρίστησις, αν είναι ανάρμοστος αποβαίνη πράγματι ζημία, είναι αισχρόν να εξαπατούν ούτοι τους εαυτούς των και ευρισκόμενοι εις την εσχάτην ανάγκην να πράξουν ταύτα, τα οποία προ πολλού εκουσίως έπρεπε να πράξουν.