^[67] Πολύ δε θα εστενοχωρούμην, κύριοι δικασταί, αν κατά τούτο μόνον θα ηδυνάμην να θεωρηθώ, ότι δικαίως κατηγορώ τον νόμον, ότι δηλαδή από πολλούς ξένους ευεργέτας αφαιρεί την ατέλειαν, θα εφαίνετο δε ότι δεν δύναμαι να δείξω κανένα εκ των πολιτών της πόλεώς μας άξιον της ατελείας που έλαβον από αυτήν. Διότι εγώ τουλάχιστον θα ηυχόμην να έχωμεν ημείς εν αφθονία και τα άλλα αγαθά και άνδρας αρίστους και οι πλείστοι ευεργέται της πόλεως να είναι πολίται αυτής. ^[68] Πρώτον μεν λοιπόν σκεφθήτε τον Κόνωνα, εάν βέβαια είναι δίκαιον, αφού κατηγορήσωμεν τον άνδρα ή τας πράξεις του, να ανακαλέσωμεν κάτι από όσα τιμητικώς του εδώσαμεν. Διότι ούτος, ως δύναται τις να ακούση μερικούς από σας που είσθε ομήλικες εκείνου, μετά την επάνοδον των δημοκρατικών εκ του Πειραιώς, ενώ η πατρίς μας ήτο ασθενής και δεν είχε κανέν πλοίον, αυτός αν και στρατηγός εις την υπηρεσίαν του βασιλέως των Περσών, χωρίς να λάβη την παραμικράν βοήθειαν από ημάς, ενίκησεν εν ναυμαχία τους Λακεδαιμονίους και εκείνους που διέτασσαν τους άλλους πρότερον τους συνήθισε να υπακούουν εις σας και εξεδίωξε τους αρμοστάς εκ των νήσων και μετά ταύτα ελθών εδώ ανήγειρε τα τείχη και πρώτος συνετέλεσε να γίνεται πάλιν λόγος περί της ηγεμονίας μεταξύ ημών και των Λακεδαιμονίων. ^[69] Και διά τούτο βεβαίως χάριν αυτού και μόνον εξ όλων έχει γραφή εις την στήλην το εξής: «επειδή ο Κόνων ηλευθέρωσε τους συμμάχους των Αθηναίων». Η επιγραφή δε αύτη εάν είναι, κύριοι δικασταί, τίτλος τιμής δι' εκείνον ενώπιόν σας, είναι επίσης διά σας ενώπιον όλης της Ελλάδος· διότι, όταν ένας από σας προσφέρη κάποιαν υπηρεσίαν εις ένα λαόν, την δόξαν διά την υπηρεσίαν ταύτην απολαμβάνει η πατρίς μας. ^[70] Διά τούτο όχι μόνον εις αυτόν έδωκαν οι σύγχρονοί του την ατέλειαν, αλλά και χαλκούν ανδριάντα εις αυτόν πρώτον έστησαν, όπως και εις τον Αρμόδιον και Αριστογείτονα· διότι ενόμιζον, ότι καταλύων την αρχήν των Λακεδαιμονίων είχε θέσει τέρμα εις ουχί μικράν τυραννίδα. Διά να δικαιολογήσετε δε καλύτερον τους λόγους μου, θα σας αναγνωσθούν τα ψηφίσματα, τα οποία εψηφίσθησαν κατά την εποχήν ταύτην προς τιμήν του Κόνωνος. Διάβασε (γραμματεύ).

Ψηφίσματα

^[71] Αλλά δεν ετιμήθη τότε μόνον από σας, άνδρες Αθηναίοι, ο Κόνων, ένεκα των πράξεων που απηρίθμησα, αλλά και από πολλούς άλλους, οι οποίοι δικαίως ενόμιζον, ότι πρέπει να τον ανταμείψουν δι' όσα είχον ευεργετηθή υπ' αυτού. Λοιπόν θα είναι αισχρόν, άνδρες Αθηναίοι, εάν αι μεν παρά των άλλων πολιτειών δοθείσαι εις αυτόν δωρεαί θα μείνουν εις αυτόν ασφαλείς και θα του αφαιρεθή μόνον εκείνη, η οποία εδόθη από σας. ^[72] Προσέτι δεν θα ήτο έντιμον, ώστε, εν όσω μεν έζη ούτος, να τον τιμώμεν τόσον, ώστε να κριθή άξιος τόσων διακρίσεων, όσων ηκούσατε, αφού δε απέθανε, χωρίς να κάμετε καθόλου μνείαν των ευεργεσιών τούτων, να αφαιρέσετε από αυτόν κάτι που του εδώσατε τότε. Διότι πολλά μεν είναι, άνδρες Αθηναίοι, εκ των πραχθέντων υπ' εκείνου άξια επαίνου, εξ αιτίας των οποίων προσήκει να μη ανακαλέσετε τας δωρεάς, τας οποίας του εδώσατε ένεκα τούτων, αλλά ωραιότατον πάντων η ανέγερσις των τειχών. ^[73] Ήθελε τις δε κατανοήσει την σημασίαν της πράξεως ταύτης, εάν εξετάση συγκριτικώς πώς ο Θεμιστοκλής, ο ενδοξότατος πάντων των συγχρόνων του, έκαμε αυτό το ίδιον. Λέγουν λοιπόν, ότι εκείνος, αφού είπεν εις τους συμπολίτας του να τειχίζουν την πόλιν και διέταξεν αυτούς, αν έλθη κάποιος από την Λακεδαίμονα, να τον κρατήσουν, ότι ανεχώρησεν αυτός ο ίδιος ως πρεσβευτής εις την Λακεδαίμονα· αφού δε έγιναν εκεί συζητήσεις και μερικοί ανήγγελλον ότι οι Αθηναίοι τειχίζουν τα τείχη των, ηρνήθη και τους προέτρεπε να στείλουν πρέσβεις διά να εξετάσουν το ζήτημα και επειδή ούτοι δεν επέστρεφον (διότι τους εκράτουν οι Αθ.), προέτρεπε τους Λακεδαιμονίους να στείλουν άλλους. Και όλοι ίσως γνωρίζετε κατά ποίον τρόπον λέγουν ότι εξηπάτησε τους Λακεδαιμονίους. ^[74] Διισχυρίζομαι λοιπόν εγώ (και δι' όνομα του Διός, άνδρες Αθηναίοι, κανείς να μη ακούση με φθόνον το μέλλον να λεχθή, αλλά να εξετάζη εάν είναι αληθές), ότι όσον είναι ανώτερον το να ενεργή κανείς φανερά παρά να ενεργή κρυφά και όσον εντιμότερον είναι το να πράττωμεν οτιδήποτε νικώντες παρά εξαπατώντες, τόσον μεγαλυτέραν τιμήν προσποιεί εις τον Κόνωνα η ανέγερσις των τειχών παρά εις τον Θεμιστοκλέα· διότι ο μεν είς τα ανήγειρε διαλαθών την προσοχήν, ο δε άλλος νικήσας εκείνους, οι οποίοι έμελλον να τον εμποδίσουν. Δεν είναι λοιπόν δίκαιον ο τοιούτος να αδικηθή από σας, ούτε να δειχθή κατώτερος των ρητόρων, οι οποίοι θα σας συμβουλεύσουν να αφαιρέσετε κάτι από όσα του εδώσατε.

^[67] Πολύ δε θα δυσηρεστούμην, κύριοι δικασταί, εάν κατά τούτο μόνον θα ημπορούσα να θεωρηθώ ότι δικαίως κατηγορώ τον νόμον, ότι δηλαδή από πολλούς ξένους ευεργέτας αφαιρεί την ατέλειαν, θα εφαίνετο δε ότι δεν δύναμαι να δείξω κανένα εκ των πολιτών της πατρίδος μας, των λαβόντων την τιμήν της ατελείας, άξιον αυτής. Διότι και τα άλλα αγαθά εγώ τουλάχιστον θα ηυχόμην να έχωμεν ημείς εν αφθονία, και άνδρας αρίστους, και οι πλείστοι ευεργέται της πατρίδος μας να είναι πολίται Αθηναίοι. ^[68] Λοιπόν πρώτον μεν σκεφθήτε περί του Κόνωνος, εάν δηλαδή είναι άξιον, αποδώσαντες μομφήν εις τον άνδρα ή εις τας πράξεις αυτού να καταστήσετε άκυρον κάτι εξ όσων (τιμητικώς) του εδώσατε. Διότι αυτός, καθώς ημπορεί ν' ακούση κανείς από μερικούς εξ υμών οι οποίοι είσθε ομήλικες εκείνου, μετά την επάνοδον της δημοκρατικής μερίδος εκ του Πειραιώς, ενώ η πατρίς μας ήτο ανίσχυρος και δεν είχεν ουδέν πολεμικόν πλοίον, αυτός ων στρατηγός του Πέρσου βασιλέως μη λαβών ούτε την παραμικράν βοήθειαν από ημάς, ενίκησεν εν ναυμαχία τους Λακεδαιμονίους, και εκείνους οι οποίοι πρότερον διέτασσον τους άλλους, τους συνήθισε να υπακούουν εις σας και εξεδίωξε τους αρμοστάς εκ των νήσων, και μετά ταύτα ελθών εις Αθήνας ανήγειρε τα τείχη και πρώτος πάλιν έκαμε να υπάρχη αμφισβήτησις περί ηγεμονίας μεταξύ υμών και των Λακεδαιμονίων. ^[69] Και διά τούτο βεβαίως χάριν αυτού και μόνου εξ όλων έχει γραφή εν τη στήλη το εξής. «Επειδή ο Κόνων, λέγει, ηλευθέρωσε τους συμμάχους των Αθηναίων». Υπάρχει δε η επιγραφή αύτη, κύριοι δικασταί, δι' εκείνον μεν ως ένδειξις τιμής προς σας τους ιδίους, διά σας δε ως ένδειξις τιμής προς όλους τους Έλληνας· διότι οποιουδήποτε αγαθού αν γίνη αίτιος κανείς από σας εις άλλους, του αγαθού τούτου την δόξαν απολαμβάνει το όνομα της πατρίδος. ^[70] Όθεν όχι μόνον την ατέλειαν έδωσαν εις αυτόν οι τότε Αθηναίοι, αλλά και ανδριάντα χαλκούν έστησαν καθώς του Αρμοδίου και του Αριστογείτονος, αυτού πρώτου. Διότι ενόμιζον ότι και αυτός είχε καταπαύσει ουχί μικράν τυραννίδα, καταλύσας την εξουσίαν των Λακεδαιμονίων. Διά να προσέξετε λοιπόν περισσότερον εις όσα λέγω, θα σας αναγνώση ο γραμματεύς αυτά τα ψηφίσματα, τα οποία εψηφίσθησαν τότε υπέρ του Κόνωνος. Λέγε.

ΨΗΦΙΣΜΑΤΑ

^[71] Έπειτα ο Κόνων, ω άνδρες Αθηναίοι, δεν ετιμήθη μόνον από σας τότε, πράξας όσα διεξήλθον εγώ, αλλά και υπό άλλων πολλών πολιτειών αι οποίαι, δικαίως, ενόμιζον ότι έπρεπε να τον ανταμείψουν, δι' όσα είχον ευεργετηθή παρ' αυτού. Λοιπόν δεν είναι απρεπές, ω άνδρες Αθηναίοι, εάν αι μεν παρ' άλλων πολιτειών απονεμηθείσαι αυτώ δωρεαί μένουσιν εις αυτόν ασφαλείς, εκ μόνης δε της εκ μέρους σας δωρεάς, να στερηθή τούτο (την ατέλειαν); ^[72] Έπειτα και το άλλο δεν είναι έντιμον, εν όσω μεν έζη να τιμάτε αυτόν τόσον πολύ, ώστε να κρίνετε αυτόν άξιον τόσων τιμών τας οποίας ήδη ηκούσατε, αφ' ου δε απέθανε, χωρίς να κάμετε ποσώς μνείαν των ευεργεσιών του τούτων ν' αφαιρέσετε κάτι εξ όσων εδόθησαν εις αυτόν τότε. Διότι πολλά μεν είναι, ω άνδρες Αθηναίοι, εκ των υπ' εκείνου πραχθέντων, άξια επαίνου, διά τα οποία πάντα είναι πρέπον να μη ακυρώσετε τας δωρεάς αι οποίαι του εδόθησαν ένεκα τούτων, αλλά λαμπρότατον πάντων είναι η ανοικοδόμησις των τειχών.

^[73] Ημπορεί δε να εννοήση κανείς τούτο εάν θα συνέκρινε πώς ο Θεμιστοκλής, ο ενδοξότατος απάντων των συγχρόνων αυτού ανδρών, έκαμε αυτό το ίδιον πράγμα. Λέγουν λοιπόν ότι ο Θεμιστοκλής, ειπών εις τους συμπολίτας του να κατασκευάσουν το τείχος και παραγγείλας, εάν έρχεται κανείς εκ Λακεδαίμονος να κρατούν αυτόν εις τας Αθήνας, ανεχώρησεν ως πρέσβυς ο ίδιος προς τους Λακεδαιμονίους, ενώ δε εγίνετο εκεί συζήτησις και απήγγελλον μερικοί ότι οι Αθηναίοι κατασκευάζουν το τείχος, αυτός ηρνείτο και προέτρεπεν αυτούς (τους Λακεδαιμονίους) να στείλουν πρέσβεις διά να εξετάσουν, και επειδή αυτοί δεν επέστρεφον (διότι τους εκράτουν οι Αθηναίοι), παρήνει τους Λακεδαιμονίους να στείλουν άλλους. Και πάντες, ίσως, έχετε ακούσει, με ποίον τρόπον, ως λέγεται, εξηπάτησε τους Λακεδαιμονίους. ^[74] Διισχυρίζομαι λοιπόν εγώ (και διά το όνομα του Διός, ω άνδρες Αθηναίοι, κανείς ας μη ακούση με φθόνον το μέλλον να λεχθή, αλλ' ας παρατηρή εάν είναι αληθές) όσον ανώτερον είναι το να ενεργή κανείς φανερά από το να ενεργή κρυφά, και όσον εντιμότερον είναι το να πράττωμεν ο,τιδήποτε νικώντες παρά εξαπατώντες, τόσον κατά εντιμότερον τρόπον ανήγειρε τα τείχη ο Κόνων παρά ο Θεμιστοκλής. Διότι ο μεν ένας τα ανήγειρε διαλαθών, ο δε άλλος τα ανήγειρε νικήσας τους μέλλοντας να εμποδίσουν αυτόν. Δεν είναι άξιον λοιπόν να αδικηθή από σας τέτοιος άνθρωπος, ούτε να θεωρηθή κατώτερος των ρητόρων, οίτινες θα συμβουλεύσουν ότι είναι ανάγκη να αφαιρέσετε κάτι εξ όσων εδόθησαν εις εκείνον.