Διδασκαλία-Εκπαίδευση

Εργαστήριο Αρχαιομάθειας 

Φύλλο εργασίας αριθμ. 10 

Σύνταξη-επιμέλεια: Ιωάννης Κονδυλόπουλος

Κείμενο: ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΚΑΤΑ ΤΙΜΟΚΡΑΤΟΥΣ 24.139-143
Γραμματική: Γραμματική αναγνώριση λέξεων | Ρήματα α΄ συζυγίας (βαρύτονα και περισπώμενα)
Συντακτικό: Μετοχές: ανάλυση | Απαρέμφατο (άναρθρο) | Σύνταξη προσωπική-απρόσωπη
Λεξιλογικά: χαλεπῶς φέρω (σημασίες εκφράσεων)
Ερμηνευτικά: Περίληψη (ΔΗΜ 24.139-143)
Ερμηνευτικά: Περί νόμων (αξιοποίηση πηγών)

Κείμενο

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ, ΚΑΤΑ ΤΙΜΟΚΡΑΤΟΥΣ 24.139-143

ΔΗΜ 24.139-143

[139 ] Βούλομαι δ' ὑμῖν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ἐν Λοκροῖς ὡς
νομοθετοῦσι διηγήσασθαι· οὐδὲν γὰρ χείρους ἔσεσθε παρά-
δειγμά τι ἀκηκοότες, ἄλλως τε καὶ ᾧ πόλις εὐνομουμένη
χρῆται. ἐκεῖ γὰρ οὕτως οἴονται δεῖν τοῖς πάλαι κειμένοις
χρῆσθαι νόμοις καὶ τὰ πάτρια περιστέλλειν καὶ μὴ πρὸς
τὰς βουλήσεις μηδὲ πρὸς τὰς διαδύσεις τῶν ἀδικημάτων
νομοθετεῖσθαι, ὥστ' ἄν τις βούληται νόμον καινὸν τιθέναι,
ἐν βρόχῳ τὸν τράχηλον ἔχων νομοθετεῖ, καὶ ἐὰν μὲν δόξῃ
καλὸς καὶ χρήσιμος εἶναι ὁ νόμος, ζῇ ὁ τιθεὶς καὶ ἀπέρχεται,
εἰ δὲ μή, τέθνηκεν ἐπισπασθέντος τοῦ βρόχου. [140 ] καὶ γάρ τοι
καινοὺς μὲν οὐ τολμῶσι τίθεσθαι, τοῖς δὲ πάλαι κειμένοις
ἀκριβῶς χρῶνται. καὶ ἐν πολλοῖς δὲ πάνυ ἔτεσιν, ὦ ἄνδρες
δικασταί, εἷς λέγεται παρ' αὐτοῖς νόμος καινὸς τεθῆναι.
ὄντος γὰρ αὐτόθι νόμου, ἐάν τις ὀφθαλμὸν ἐκκόψῃ, ἀντεκ-
κόψαι παρασχεῖν τὸν ἑαυτοῦ, καὶ οὐ χρημάτων τιμήσεως
οὐδεμιᾶς, ἀπειλῆσαί τις λέγεται ἐχθρὸς ἐχθρῷ ἕν' ἔχοντι
ὀφθαλμὸν ὅτι αὐτοῦ ἐκκόψει τοῦτον τὸν ἕνα. [141 ] γενομένης δὲ
ταύτης τῆς ἀπειλῆς χαλεπῶς ἐνεγκὼν ὁ ἑτερόφθαλμος, καὶ
ἡγούμενος ἀβίωτον αὑτῷ [εἶναι] τὸν βίον τοῦτο παθόντι,
λέγεται τολμῆσαι νόμον εἰσενεγκεῖν, ἐάν τις ἕνα ἔχοντος
ὀφθαλμὸν ἐκκόψῃ, ἄμφω ἀντεκκόψαι παρασχεῖν, ἵνα τῇ ἴσῃ
συμφορᾷ ἀμφότεροι χρῶνται. καὶ τοῦτον μόνον λέγονται
Λοκροὶ θέσθαι τὸν νόμον ἐν πλεῖν ἢ διακοσίοις ἔτεσιν. [142 ] οἱ δὲ
παρ' ἡμῖν ῥήτορες, ὦ ἄνδρες δικασταί, πρῶτον μὲν ὅσοι μῆνες
μικροῦ δέουσι νομοθετεῖν τὰ αὑτοῖς συμφέροντα, ἔπειτ' αὐτοὶ
μὲν τοὺς ἰδιώτας εἰς τὸ δεσμωτήριον ἄγουσιν ὅταν ἄρχωσιν,
ἐφ' ἑαυτοῖς δ' οὐκ οἴονται δεῖν ταὐτὸ δίκαιον τοῦτ' εἶναι·
ἔπειτα τοὺς μὲν τοῦ Σόλωνος νόμους τοὺς πάλαι δεδοκιμα-
σμένους, οὓς οἱ πρόγονοι ἔθεντο, λύουσιν αὐτοί, τοῖς δ'
ἑαυτῶν, οὓς ἐπ' ἀδικίᾳ τῆς πόλεως τιθέασιν, χρῆσθαι ὑμᾶς
οἴονται δεῖν. [143 ] εἰ οὖν μὴ τιμωρήσεσθε τούτους, οὐκ ἂν
φθάνοι τὸ πλῆθος τούτοις τοῖς θηρίοις δουλεῦον. εὖ δ'
ἴστ', ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅτι ἐὰν μὲν σφόδρ' ὀργίζησθε,
ἧττον ἀσελγανοῦσιν, ἂν δὲ μή, πολλοὺς τοὺς ἀσελγεῖς
εὑρήσετε καὶ τοὺς ὑβρίζοντας ὑμᾶς ἐπὶ τῇ τοῦ φιλοτιμεῖσθαι
προφάσει.

Γραμματική

Γραμματική αναγνώριση λέξεων [Επίπεδο Β]

Άσκηση 1η

Να επιβεβαιώσεις ή να αναιρέσεις την αλήθεια των παρακάτω ισχυρισμών:

Άσκηση 1η

Ο τύπος χείρους (ΔΗΜ 24.139.2) είναι αιτιατική πληθυντικού του συγκριτικού βαθμού του επιθέτου κακός:

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 2η

Ο τύπος δόξῃ (ΔΗΜ 24.139.8) είναι δοτική ενικού του ουσιαστικού ἡ δόξα.

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 3η

Ο τύπος τολμῶσι (ΔΗΜ 24.140.2) είναι γ΄πληθυντικό οριστικής ενεστώτα του ρήματος τολμῶ.

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 4η

Ο τύπος εἷς (ΔΗΜ 24.140.4) είναι πρόθεση.

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 5η

Ο τύπος ἐνεγκὼν (ΔΗΜ 24.141.2) είναι μετοχή αορίστου α΄ του ρήματος φέρω.

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 6η

Ο τύπος ἄμφω (ΔΗΜ 24.141.5) είναι αιτιατική πληθυντικού της επιμεριστικής αντωνυμίας ἀμφότεροι, ἀμφότεραι, ἀμφότερα.

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 7η

Ο τύπος ταὐτὸ (ΔΗΜ 24.142.5) είναι ο δεύτερος τύπος για το ουδέτερο γένος της αντωνυμίας οὗτος, αὕτη, τοῦτο.

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 8η

Ο τύπος ζῇ (ΔΗΜ 24.139.9) είναι γ΄ ενικό υποτακτικής ενεστώτα του ρήματος ζῶ.

ΣΩΣΤΟ
ΛΑΘΟΣ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Ρήματα α΄ συζυγίας (βαρύτονα και περισπώμενα) [Επίπεδο Β]

Άσκηση 2η

Να πληκτρολογήσεις στα κενά τους τύπους που λείπουν από τη γραμματική ακολουθία των λέξεων, όπως στο παράδειγμα.
Σημ. Ο αριθμός και η διάταξη των προς συμπλήρωση κενών δείχνουν ότι η άσκηση στο παράδειγμα είναι εγκλιτικής αντικατάστασης. Ενδέχεται, ωστόσο, να ζητηθεί κάποια χρονική αντικατάσταση.

νομοθετοῦσι (ΔΗΜ 24.139.2)νομοθετῶσι νομοθετοῖεν νομοθετούντων / νομοθετείτωσαν

1.
01. νομοθετεῖ (ΔΗΜ 24.139.8)
02. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
03. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
04. νομοθετείτω
2.
05. ζῇ (ΔΗΜ 24.139.9)
06. ζῇ
07. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
08. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
3.
09. χρῶνται (ΔΗΜ 24.140.3)
10. χρῶνται
11. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
12. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
4.
13. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
14. ἐκκόψῃ (ΔΗΜ 24.140.5)
15. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
16. ἐκκοψάτω
5.
17. πάσχοντι
18. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
19. παθόντι (ΔΗΜ 24.141.3)
20. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
6.
21. εἰσφέρειν
22. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
23. εἰσενεγκεῖν (ΔΗΜ 24.141.4)
24. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
7.
25. παρέχειν
26. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
27. παρασχεῖν (ΔΗΜ 24.141.5)
28. Πατήστε για πληκτρολόγησηΈλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Συντακτικό

Μετοχές: ανάλυση [Επίπεδο Β]

Άσκηση 3η

Να επιλέξεις από τις προτάσεις που παρατίθενται παρακάτω αυτές που αναλύουν τις μετοχές.

Άσκηση 1η

ἀκηκοότες (ΔΗΜ 24.139.3) :

εἰ ἀκηκόατε
ἐὰν ἀκηκοότες ἦτε
ἐπεὶ ἀκηκόατε
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 2η

εὐνομουμένη (ΔΗΜ 24.139.3):

ἐὰν εὐνομεῖται
ἐπεὶ εὐνομεῖται
ἣ εὐνομεῖται
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 3η

ἐπισπασθέντος (ΔΗΜ 24.140.1):

ἐπεὶ ἐπεσπάσθη
ἐπὰν ἐπισπασθῇ
ὅτε ἐπεσπάσθη
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Άσκηση 4η

ἡγούμενος (ΔΗΜ 24.141.3):

ἐπεὶ ἡγεῖτο
γὰρ ἡγεῖτο
ἡγεῖτο γὰρ
ΈλεγχοςΒοήθειαΑπάντηση

Απαρέμφατο (άναρθρο) [Επίπεδο Α]

Άσκηση 4η

Ακολουθούν απαρέμφατα του αποσπάσματός μας. Να πληκτρολογήσεις δίπλα στο καθένα το ρήμα ή τον ρηματικό τύπο από τον οποίο εξαρτάται, όπως στο παράδειγμα:

διηγήσασθαι (ΔΗΜ 24.139.2): βούλομαι

δεῖν (ΔΗΜ 24.139.4):Έλεγχος
νομοθετεῖσθαι (ΔΗΜ 24.139.7):Έλεγχος
τιθέναι (ΔΗΜ 24.139.7):Έλεγχος
εἶναι (ΔΗΜ 24.139.9):Έλεγχος
τίθεσθαι (ΔΗΜ 24.140.2):Έλεγχος
τεθῆναι (ΔΗΜ 24.140.4):Έλεγχος
ἀπειλῆσαι (ΔΗΜ 24.140.7):Έλεγχος
τολμῆσαι (ΔΗΜ 24.141.4):Έλεγχος
θέσθαι (ΔΗΜ 24.141.7):Έλεγχος
δεῖν (ΔΗΜ 24.142.5):Έλεγχος
εἶναι (ΔΗΜ 24.142.5):Έλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Άσκηση 5η

Να πληκτρολογήσεις στη στήλη Β τη λέξη Ειδικό ή Τελικό, ανάλογα με το είδος καθενός από τα απαρέμφατα της στήλης Α, και να επιλέξεις στη στήλη Γ Αντικείμενο ή Υποκείμενο, ανάλογα με τον συντακτικό ρόλο του κάθε απαρεμφάτου, όπως στο παράδειγμα:

διηγήσασθαι (ΔΗΜ 24.139.2) Τελικό Αντικείμενο

(Α) ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ(Β) ΕΙΔΟΣ(Γ) ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ
δεῖν (ΔΗΜ 24.139.4)Έλεγχος
νομοθετεῖσθαι (ΔΗΜ 24.139.7)Έλεγχος
τιθέναι (ΔΗΜ 24.139.7)Έλεγχος
εἶναι (ΔΗΜ 24.139.9)Έλεγχος
τίθεσθαι (ΔΗΜ 24.140.2)Έλεγχος
τεθῆναι (ΔΗΜ 24.140.4)Έλεγχος
ἀπειλῆσαι (ΔΗΜ 24.140.7)Έλεγχος
θέσθαι (ΔΗΜ 24.141.7)Έλεγχος
δεῖν (ΔΗΜ 24.142.5)Έλεγχος
εἶναι (ΔΗΜ 24.142.5)Έλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Σύνταξη προσωπική-απρόσωπη [Επίπεδο Β]

Άσκηση 6η

εἷς λέγεται (…) νόμος καινὸς τεθῆναι (ΔΗΜ 24.140.4): να πληκτρολογήσεις στα παρακάτω κενά καθεμιά από τις λέξεις του χωρίου που δίνεται, για να δείξεις πώς θα συντασσόταν η πρόταση, αν το ρήμα ήταν απρόσωπo:

1.Έλεγχος
2.Έλεγχος
3.Έλεγχος
4.Έλεγχος
5.Έλεγχος
ΒοήθειαΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Λεξιλογικά

χαλεπῶς φέρω (σημασίες εκφράσεων) [Επίπεδο Β]

Άσκηση 7η

Να πληκτρολογήσεις στη μηχανή αναζήτησης του >ΣΥΜΦΡΑΣΤΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ ΛΕΞΕΩΝ χαλεπῶς.
Να επιλέξεις από τα αποτελέσματα τις εκφράσεις που σημαίνουν δυσανασχετώ, οργίζομαι και να τις μεταφέρεις (με τη σειρά που εμφανίζονται) στα παρακάτω κενά μαζί με την παραπομπή τους, όπως στο παράδειγμα:

ΑΡΙΣΤ ΑθΠολ 38.2 χαλεπῶς φερόντων

1.Έλεγχος
2.Έλεγχος
3.Έλεγχος
4.Έλεγχος
5.Έλεγχος
6.Έλεγχος
7.Έλεγχος
8.Έλεγχος
9.Έλεγχος
10.Έλεγχος
11.Έλεγχος
ΑπάντησηΒοήθεια στην πληκτρολόγηση

Ερμηνευτικά

Περίληψη (ΔΗΜ 24.139-143) [Επίπεδο Β]

Άσκηση 8η

Να επιλέξεις από τον κατάλογο της στήλης Β την πρόταση που ταιριάζει (νοηματικά και συντακτικά), για να συμπληρώσεις καθένα από τα χωρία της στήλης Α, ώστε να αποδώσεις περιληπτικά το νόημα του κειμένου.

ΑΒ
Οἱ μὲν Λοκροί οὕτως οἴονται δεῖν τοῖς πάλαι κειμένοις χρῆσθαι νόμοις,Έλεγχος
Οἱ δὲ παρ' ἡμῖν ῥήτορεςΈλεγχος
Λύοντες δὲ τοὺς τοῦ Σόλωνος νόμους,Έλεγχος
Ἐὰν οὖν μὴ τιμωρήσησθε τούτους,Έλεγχος
Απάντηση

Ερμηνευτικά

Περί νόμων (αξιοποίηση πηγών) [Επίπεδο Β]

Άσκηση 9η

Λαμβάνοντας υπόψη όσα διάβασες στο κείμενο, να επιλέξεις τη σωστή λέξη, για να συμπληρώσεις καθένα από τα κενά στα παρακάτω αποσπάσματα (που προέρχονται επίσης από τον Κατά Τιμοκράτους λόγο).

Άσκηση 1η

οἶδα δὲ (Σόλωνα / Τιμοκράτην / Δράκοντα) , ὅτι τὸν νόμον εἰσενήνοχε τοῦτον οὐχ ἥκισθ' ὑπὲρ αὑτοῦ.

1.Έλεγχος
Απάντηση

Άσκηση 2η

καὶ μὴν εἰ (τοὺς ῥήτορας / Σόλωνα καὶ Δράκοντα / Λοκρούς) δικαίως ἐπαινεῖτε, οὐκ ἂν ἔχοντες εἰπεῖν οὐδετέρου κοινὸν εὐεργέτημ' οὐδὲν πλὴν ὅτι συμφέροντας ἔθηκον καὶ καλῶς ἔχοντας νόμους, δίκαιον δήπου καὶ τοῖς ὑπεναντίως τιθεῖσιν ἐκείνοις ὀργίλως ἔχοντας καὶ κολάζοντας φαίνεσθαι.

1.Έλεγχος
Απάντηση

Άσκηση 3η

ὃ γὰρ εἰπεῖν τινά φασιν ἐν ὑμῖν, ἀληθὲς εἶναί μοι δοκεῖ, ὅτι (τοὺς νόμους / τοὺς ῥήτορας / τοὺς βασιλεῖς) ἅπαντες ὑπειλήφασιν, ὅσοι σωφρονοῦσι, τρόπους τῆς πόλεως. χρὴ τοίνυν σπουδάζειν ὅπως ὡς (καινότατοι / ἐπιεικέστατοι / βέλτιστοι) δόξουσιν εἶναι, καὶ τοὺς λυμαινομένους καὶ (περιστέλλοντας / τιθέντας / διαστρέφοντας) αὐτοὺς κολάζειν.

1.Έλεγχος
2.Έλεγχος
3.Έλεγχος
Απάντηση

Άσκηση 4η

{Λέγεται Σόλωνα} προσθεῖναι … τεκμήριον τοῦ καὶ μεῖζον εἶναι τἀδίκημα, τὸ (τοὺς νόμους / τὸ ἀργύριον / τοὺς ῥήτορας) διαφθείρειν ἢ (τοὺς νόμους / τὸ ἀργύριον / τῆς πόλεως), ὅτι ἀργυρίῳ μὲν πολλαὶ τῶν πόλεων καὶ φανερῶς πρὸς χαλκὸν καὶ μόλυβδον κεκραμένῳ χρώμεναι σῴζονται καὶ οὐδ' ὁτιοῦν παρὰ τοῦτο πάσχουσιν, νόμοις δὲ πονηροῖς χρώμενοι καὶ (περιστέλλειν / τηρεῖν / διαφθείρεσθαι ) τοὺς ὄντας ἐῶντες οὐδένες πώποτ' ἐσώθησαν.

1.Έλεγχος
2.Έλεγχος
3.Έλεγχος
Απάντηση