Η αυτάρεσκη διακήρυξη της φήμης του Οδυσσέα ( ι 19-20)

"Αυτοί οι στίχοι εμφανίζουν αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά. Κατά πρώτο λόγο, με μια χαρακτηριστική εξαίρεση (πρβλ. τ 108-109), είναι η μοναδική φορά στην Οδύσσεια όπου ένας ήρωας αναφέρεται στον προσωπικό του κλέος. Για πρώτη, επίσης, και μοναδική φορά στον Όμηρο το μέλω, που χρησιμοποιείται συνήθως ως τριτοπρόσωπο (μέλει) απαντά εδώ ως πρωτοπρόσωπο. Το πιο κοντινό παράλληλο σ' αυτή τη σημασία του μέλω είναι ο σύντομος υπαινιγμός της Κίρκης για την Αργώ πασιμέλουσα (μ 70)· χρήση κατάλληλη για ένα θρυλικό καράβι, που πιθανώς δοξαζόταν στο επικό τραγούδι. Χρησιμοποιώντας εδώ την πρωτοπρόσωπη φράση ὃς πᾶσι δόλοισιν / ἀνθρώποισι μέλω, καί μευ κλέος οὐρανὸν ἵκει, ο Οδυσσέας δίνει έμφαση στο γεγονός ότι τραγουδά, κατά κάποιον τρόπο, το κλέος που συνήθως απαγγελλόταν για τον ίδιον στο τρίτο πρόσωπο".

[…] Η αναφορά του Οδυσσέα στη φήμη του (ι 19-20) εμφανίζει την εξής ανωμαλία. Το κλέος του δεν πηγάζει από τα ηρωικά κατορθώματα στην εμπροσθοφυλακή της μάχης, όπως στην περίπτωση του ιλιαδικού Έκτορα (Ζ 446), αλλά από το αντίθετό του, τους δόλους. Η συντακτική αμφισημία συνοδεύει την αμφισημία του κλέους: το πᾶσι του στ. 19 τοποθετείται σε τέτοια θέση, ώστε να πηγαίνει είτε με το ἀνθρώποισι είτε με το δόλοισιν: το κλέος του Οδυσσέα μπορεί να είναι καθολική φήμη ("όλοι οι άνθρωποι"), ή φήμη που κερδήθηκε με τους δόλους του, η πεμπτουσία του ήρωα είναι οι αντιηρωικοί δόλοι ("όλοι οι δόλοι").

Η αυτοσύσταση του Οδυσσέα εδώ θα πρέπει να συνδεθεί με την παράδοξη πλευρά του εαυτού του, που περιέχεται στο όνομά του: η ταυτότητά του ως ήρωα βασάνων (ὀδῦναι), ή ως ήρωα που μισείται (ὀδύσ(σ)ομαι: πρβλ. Οδ. α 62, ε 340, 423, τ 275, 406-09). Το όνομα του Οδυσσέα […] τον συνδέει με την αμφίσημη πρακτική του δόλου και τον πανούργο παππού του Αυτόλυκο. Αυτή η αμφισημία είναι παρούσα επίσης στο μέλω, του οποίου η πρωτοπρόσωπη χρήση είναι μοναδική στα προκείμενα συμφραζόμενα. Το μέλω μπορεί να σημαίνει "απασχολώ τους ανθρώπους στα τραγούδια τους", αλλά επίσης "είμαι έγνοια για τους ανθρώπους", δηλαδή "ένα βάσανο" ή πρόβλημα" για τους ανθρώπους, με την πιο αρνητική τώρα έννοια (πρβλ. ε 6)."

[Ch. Segal, "Kleos and its Ironies in the Odyssey", στον τόμο S. L. Schein (επιμ. με εισαγ.), Reading the Odyssey, N.J., Princeton University Press 1996, σ.203, 205-206]