Αντικειμενικότητα και ερμηνεία

Τον παράδοξο συμβιβασμό της αντικειμενικότητας με την ερμηνεία των γεγονότων στο έργο του Θουκυδίδη επισημαίνει αρκετά εύστοχα η Jacqueline de Romilly:


«Το ιστορικό έργο [του Θουκυδίδη] που παρέχει τόσο ξεχωριστές εγγυήσεις και που τείνει, με τόσο συγκινητικό τρόπο, στην απόλυτη αντικειμενικότητα του ερευνητή, είναι ταυτόχρονα εκείνο όπου η παρέμβαση του συγγραφέα έχει αφήσει εντονότατα ίχνη. Όλα είναι διαρθρωμένα, ηθελημένα. Κάθε λέξη, κάθε έκφραση, κάθε παράλειψη, κάθε παρατήρηση, όλα συντελούν στο να εξάρουν μιαν ερμηνεία που αυτός την ξεχώρισε για να την προβάλει.
Την επισήμανε με διαύγεια και οξυδέρκεια, έχοντας μοναδικό του οδηγό την ίδια του την κρίση και χρησιμοποιώντας ως κριτήριο μόνο τη λογική. Έκαμε επιλογή και σύνθεση των στοιχείων που είχε στη διάθεσή του, ξανάπλασε την ιστορία. Φρόντισε να μην προβάλει στο έργο του τον εαυτό του ως άτομο, επειδή επιδίωξε να επιβληθεί μέσα σ' αυτό ακόμη καλύτερα ως ερμηνευτής και δημιουργός. Το έργο του Θουκυδίδη το διαπνέει ο σεβασμός για τα αποδεικτικά στοιχεία σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από κάθε άλλο ιστοριογραφικό εγχείρημα, μόλο που απέχει όσο γίνεται περισσότερο από μια απλή συρραφή μαρτυριών και τεκμηρίων. Και με δύο λόγια, ο Θουκυδίδης πραγματοποίησε αυτό το παράδοξο: να θέσει την πιο αυστηρή αντικειμενικότητα στην υπηρεσία μιας εντονότατα προσωπικής δημιουργίας. Η ιδιοτυπία αυτή είναι ακριβώς το στοιχείο που προσδίδει στο έργο του μιαν έξοχη εκφραστική δύναμη που κατά κανόνα εντυπωσιάζει τον αναγνώστη».

J. de Romilly, Ιστορία και Λόγος στον Θουκυδίδη, μτφ. Ελ. Κακριδή, ΜΙΕΤ: Αθήνα 1988, σ14-15.