Βιβλιογραφία

Οδηγός Σχολιασμένης Βιβλιογραφίας για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία 

 

Στο πρώτο κεφάλαιο του εγχειριδίου επιχειρείται μια άκρως συνοπτική επισκόπηση στην ιστορία του προβλήματος της μετάφρασης γενικώς, και στο δεύτερο συστήνεται ο διακεκριμένος χαρακτήρας του μαθήματος των αρχαίων ελληνικών από μετάφραση. Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι σκοποί του μαθήματος, και στο τέταρτο οι προϋποθέσεις της πετυχημένης διδασκαλίας. Στο δεύτερο μισό του εγχειριδίου κατατίθενται τα μεθοδολογικά ζητούμενα της διδακτικής εργασίας ανά γραμματειακό γένος και είδος.

Στο δεύτερο κεφάλαιο οι τοποθετήσεις του συγγραφέα για τη μετάφραση είναι ασαφείς υποτιμούν μάλλον τη σημασία της μεταφραστικής διαδικασίας παρά αναδεικνύουν τη σπουδαιότητά της στη διδακτική του μαθήματος. Ένα παραδειγματικό απόσπασμα: «Tο μεταφρασμένο κείμενο έχει μορφική υπόσταση που είναι δημιούργημα άλλου συγγραφέα άλλης εποχής. Δηλαδή, δεν είναι αυθεντικό κείμενο. Είναι πλαστό δημιούργημα που ανήκει στη χαρακτηριζόμενη πλασματική πραγματικότητα. Είναι ως καλλιτέχνημα, κατά την πλατωνική θεώρηση, είδωλο ειδώλου» (σ.28).

Επίσης η παρουσίαση των γενικών και ειδικών στόχων της διδασκαλίας των αρχαίων από μετάφραση (ανθρωπιστικός-παιδευτικός, πνευματικός-ιδεολογικός, ιστορικός-πολιτισμικός, αισθητικός-λογοτεχνικός, ηθικός, γλωσσικός σκοπός) είναι εξαιρετικώς γενικόλογη και δεν συμβάλλει στη διάκριση του μαθήματος των αρχαίων από μετάφραση από άλλα συγγενή "ανθρωπιστικά" ή "φιλολογικά" μαθήματα.

Oι απορίες και οι ασάφειες περί της μετάφρασης συνεχίζονται και σε άλλα μέρη του βιβλίου, όπως σε εκείνο όπου γίνεται λόγος για τις σωστές μεταφράσεις (σ.42 κε.). Αναφέρεται λ.χ. ότι «σωστή είναι η μετάφραση που έχει μεταφέρει επιτυχώς το αντικειμενικό νόημα του πρωτοτύπου κειμένου […]», αν και στη σχετική σημείωση δηλώνεται ότι «η μετάφραση καθίσταται πράξη υποκειμενική στον βαθμό που είναι πράξη ατομική». Σε άλλο σημείο (σ.43) δηλώνεται επίσης ότι «ο συναισθηματικός τόνος και το προσωπικό ύφος δεν μεταφέρονται στον μεταφρασμένο λόγο», άποψη που κατοχυρώνεται με αναφορά στον Αριστοτέλη (Ρητορική 1405b).

Kατά τα άλλα, στο εγχειρίδιο περιέχονται χρήσιμες υποδείξεις για τα εφόδια που χρειάζεται ο εκπαιδευτικός, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις ανάγκες της διδακτικής του μαθήματος, ενώ ωφέλιμα είναι τα στοιχεία που καταθέτει ο συγγραφέας σχετικά με την αναγνώριση της τυπολογίας των αρχαιοελληνικών κειμένων κατά γραμματολογικό γένος και είδος.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: Λ. ΠΟΛΚΑΣ