1. Τι είναι το ύφος;

Το ύφος αποτελεί μια σύνθετη έννοια, η οποία αναφέρεται στους γλωσσικά ιδιαίτερους τρόπους με τους οποίους διατυπώνεται ένα κείμενο ή ένα κειμενικό είδος ή με τους οποίους εκφράζεται ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων. Τα κείμενα και τα κειμενικά είδη, όπως και οι ομιλητές/τριες, πάντοτε διαφέρουν μεταξύ τους. Γι’ αυτό τον λόγο, το ύφος αποτελεί αντιθετική έννοια. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι ορίζουμε το ύφος ενός κειμένου ή ενός ατόμου, δηλαδή τη γλωσσική χρήση, πάντοτε σε αντίθεση με μια άλλη γλωσσική χρήση. Έτσι, το ύφος ενός κειμένου ή ενός ατόμου είτε μοιάζει με μια γλωσσική χρήση που θεωρείται «κανονική», είτε διαφέρει («αποκλίνει») από αυτή, αντλώντας από τις πολλές παραλλαγές που προσφέρει η γλώσσα.

Θα πρέπει να τονιστεί επίσης ότι η έννοια του ύφους δεν αφορά μόνο τη λογοτεχνία και τους/τις λογοτέχνες/ιδες:

όλοι/ες οι ομιλητές/τριες /συγγραφείς, όπως και όλα τα κείμενα που δημιουργούν, διαθέτουν ύφος.

Οπωσδήποτε, στη λογοτεχνία αναγνωρίζεται ευκολότερα η ιδιαιτερότητα ενός κειμένου ή ενός/μιας ποιητή/τριας, ενός/μιας μυθιστοριογράφου κλπ., γιατί οι λογοτέχνες/ιδες προσπαθούν να βρουν έναν ξεχωριστό τρόπο για να διατυπώσουν όσα θέλουν να πουν. Ένας/μία ποιητής/τρια, για παράδειγμα, γράφει έχοντας κατά νου όλη την προηγούμενη λογοτεχνική παραγωγή στη γλώσσα του/της και σε άλλες γλώσσες, τις μη λογοτεχνικές γλωσσικές ποικιλίες, το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον κλπ. Ωστόσο,

και στην καθημερινή επικοινωνία διαφοροποιούμε συνεχώς τον τρόπο που εκφραζόμαστε

. Έτσι, υιοθετούμε πολλές φορές ένα ύφος για να προσαρμοστούμε ευκολότερα σε μια περίσταση ή μια δραστηριότητα (π.χ. μιλάμε «μωρουδίστικα» όταν απευθυνόμαστε σε μωρά), για να προσδιορίσουμε την ταυτότητά μας και τη σχέση μας με τους/τις άλλους/ες (π.χ. χρησιμοποιούμε καθημερινές εκφράσεις με τους/τις φίλους/ες μας και επίσημες με τους/τις καθηγητές/τριές μας) ή για να διευκρινίσουμε τον τρόπο με τον οποίο εννοούμε κάτι (π.χ. μιμούμαστε τα λόγια κάποιου/ας για να τον ειρωνευτούμε).

Ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο εκφραζόμαστε σε μια περίσταση και ο τρόπος με τον οποίο εκφραζόμαστε σε όλες τις περιστάσεις, διαφέροντας από άλλους/ες ομιλητές/

τριες, συνιστά το ύφος μας.