5. Οι πτώσεις διαχρονικά και διαγλωσσικά

Δεν είναι υποχρεωτικό να υπάρχουν οι ίδιες πτώσεις σε όλες τις γλώσσες

: υπάρχουν γλώσσες που δεν έχουν καθόλου διακριτές πτώσεις και υπάρχουν γλώσσες με 8, 9 ή 12 διαφορετικές πτώσεις.

Επιπλέον,

ο αριθμός των πτώσεων σε μια γλώσσα δεν είναι σταθερός και μπορεί να αλλάζει στην εξέλιξη της γλώσσας

. Στην αρχαία ελληνική ήταν συνηθισμένη η δοτική πτώση που στη νέα ελληνική εμφανίζεται μόνο σε πολύ λίγες παγιωμένες εκφράσεις, όπως:

Εν πάση περιπτώσει

Εν όλω και εν μέρει

Δόξα τω θεώ

Συν τοις άλλοις

Ουαί τοις ηττημένοις

Στις διάφορες γλώσσες του κόσμου οι πτώσεις μπορεί να έχουν παρόμοιες ονομασίες και παρόμοιες ή διαφορετικές λειτουργίες

. Έτσι, λ.χ., στην αρχαία ελληνική, τη λατινική αλλά και την αγγλική, συναντάμε υποκείμενα σε αιτιατική πτώση (στις περιπτώσεις «ετεροπροσωπίας» με απαρέμφατα – που επίσης ονομάζονται και δομές “accusativus cum infinitivo”):

ΒΟΥΛΟΜΑΙ [ΤΟΥΤΟΥΣ ΦΥΓΕΙΝ]

Ι want [them to go]

Εξάλλου, πολλές από τις χρήσεις της δοτικής της αρχαίας ελληνικής (ή της γερμανικής) αντιστοιχούν με εμπρόθετους προσδιορισμούς σε γλώσσες όπως ή νέα ελληνική (ή η αγγλική), που δεν διαθέτουν δοτική πτώση:

ΠΙΣΤΕΥΩ ΤΩ ΦΙΛΩ = Έχω εμπιστοσύνη στον φίλο

ΕΙΡΗΝΗ ΥΜΙΝ = Ειρήνη σε σας!

Γενικά, παρόμοιες συντακτικές σχέσεις μπορεί να εκφράζονται με διαφορετικά γραμματικά μέσα (όπως π.χ. οι πτώσεις και οι προθέσεις) από γλώσσα σε γλώσσα.