2. Ο σχηματισμός των πτώσεων

Η πτώση είναι το κυριότερο χαρακτηριστικό των ονοματικών στοιχείων της ελληνικής,

δηλαδή των ουσιαστικών, των επιθέτων και των αντωνυμιών. Κάθε ονοματικό στοιχείο υποχρεωτικά δηλώνει μία από τις τέσσερις πτώσεις, που συνήθως φαίνονται από την κατάληξή του (αλλιώς: το κλιτικό επίθημά του). Έτσι, λ.χ.:

	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	ο άνθρωπος	οι άνθρωποι
Γενική	του ανθρώπου	των ανθρώπων
Αιτιατική	τον άνθρωπο	τους ανθρώπους
Κλητική	άνθρωπε	άνθρωποι

Είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις που όλες οι πτώσεις ξεχωρίζουν μέσω διαφορετικών καταλήξεων (όπως π.χ. στον ενικό αριθμό των ουσιαστικών που κλίνονται όπως ο άνθρωπος). Στις περισσότερες περιπτώσεις, κάποιες καταλήξεις συμπίπτουν σε περισσότερες από μία πτώσεις και χρειάζονται κάποια επιπλέον συντακτικά χαρακτηριστικά για να γίνει ξεκάθαρο για ποια πτώση πρόκειται (λ.χ. το άρθρο στην περίπτωση της ονομαστικής πληθυντικού που τη διαχωρίζει από την κλητική οι άνθρωποι-άνθρωποι).

Σε άλλες κατηγορίες αρσενικών οι καταλήξεις έχουν ακόμα περισσότερες συμπτώσεις, καθώς υπάρχουν μόνο δύο διαφορετικοί τύποι στον ενικό (άντρας-άντρα) και άλλοι δύο (άντρες-αντρών) στον πληθυντικό:

	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	ο άντρας	οι άντρες
Γενική	του άντρα	των αντρών
Αιτιατική	τον άντρα	τους άντρες
Κλητική	άντρα	άντρες

Στα θηλυκά και στα ουδέτερα οι καταλήξεις συνήθως δημιουργούν μόνο δύο διαφορετικούς τύπους στον ενικό (γυναίκα-γυναίκας, παιδί-παιδιού) και άλλους δύο (γυναίκες-γυναικών, παιδιά-παιδιών) στον πληθυντικό:

	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	η γυναίκα	οι γυναίκες
Γενική	της γυναίκας	των γυναικών
Αιτιατική	τη γυναίκα	τις γυναίκες
Κλητική	γυναίκα	γυναίκες

	Ενικός αριθμός	Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική	το παιδί	τα παιδιά
Γενική	του παιδιού	των παιδιών
Αιτιατική	το παιδί	τα παιδιά
Κλητική	παιδί	παιδιά

Επομένως,

οι καταλήξεις αποτελούν σημαντικές ενδείξεις για τη διαφοροποίηση των πτώσεων. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως είναι αναγκαίο να εξετάσουμε τη συντακτική θέση του κάθε τύπου μέσα στην πρόταση για να τον κατατάξουμε στη σωστή πτώση.

Ο τύπος άντρες, π.χ., από μόνος του μπορεί να είναι είτε τύπος της ονομαστικής είτε της αιτιατικής.

Σε μια πρόταση όμως, αναγκαστικά θα έχει μία λειτουργία και επομένως θα είναι σαφές για ποια πτώση πρόκειται

:

Τον έψαχναν κάποιοι άντρες. (= ονομαστική, υποκείμενο)

Έψαχνε κάποιους άντρες. (= αιτιατική, αντικείμενο)

Αν το ουσιαστικό μας ήταν ο άνθρωπος, η διαφορά θα ήταν ήδη ξεκάθαρη από τις διαφορετικές καταλήξεις της ονομαστικής από τη μια μεριά και της αιτιατικής από την άλλη:

Τον έψαχναν κάποιοι άνθρωποι. (= ονομαστική, υποκείμενο)

Έψαχνε κάποιους ανθρώπους. (= αιτιατική, αντικείμενο)

Αν πάλι το ουσιαστικό μας ήταν το παιδί, η διαφορά θα ήταν ακόμα λιγότερο ξεκάθαρη (καθώς θα συνέπιπταν και οι τύποι του κάποιος):

Τον έψαχναν κάποια παιδιά. (= ονομαστική, υποκείμενο)

Έψαχνε κάποια παιδιά. (= αιτιατική, αντικείμενο)

Η σημαντικότερη λειτουργία της πτώσης, όπως θα δούμε παρακάτω, είναι ακριβώς η κατανομή των συντακτικών σχέσεων μέσα στην πρόταση

.