2. Μονογλωσσία ή πολυγλωσσία;

Στον δυτικό κόσμο υπάρχει η εντύπωση ότι η πιο συνηθισμένη γλωσσική κατάσταση στον κόσμο είναι η

μονογλωσσία, δηλ. ότι ο περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν και χρησιμοποιούν μόνο μία γλώσσα ή/και ζουν σε ένα περιβάλλον στο οποίο ομιλείται μόνο μία γλώσσα, δηλ. σε ένα μονόγλωσσο περιβάλλον. Ωστόσο,

αυτή η άποψη καταρρέει όταν εξετάζουμε την κατάσταση που ισχύει στις γλωσσικές κοινότητες του κόσμου οι οποίες, όπως θα δούμε, είναι ως επί το πλείστον πολύγλωσσες.

Η σύγχρονη έρευνα έχει δείξει ότι η ιδέα της μονογλωσσίας ως «φυσιολογικής» κατάστασης στον κόσμο στηρίζεται ιδεολογικά σε ένα υποτιθέμενα ομοιογενές έθνος-κράτος (βλ. παρακάτω). Κάτι τέτοιο, όμως,

είναι δύσκολο να συμβαίνει σήμερα, δεδομένης της ευκολότερης μετακίνησης πληθυσμών αλλά και της σταδιακής παγκοσμιοποίησης της οικονομίας

. Μάλιστα, ενώ ο δυτικός κόσμος θεωρούσε μέχρι πρόσφατα ότι η πολυγλωσσία δεν αφορά άμεσα τον ίδιο αλλά «τους άλλους», τον «τρίτο» και τον «αναπτυσσόμενο» κόσμο, η γλωσσική πραγματικότητα διαψεύδει αυτόν τον ισχυρισμό – ακόμη και αν είναι αλήθεια ότι στην Αφρική και την Ασία τα πολύγλωσσα περιβάλλοντα είναι πολύ πιο συνηθισμένα από ό,τι στην Ευρώπη και την Αμερική.

Σε πολλές κοινωνίες στον κόσμο υπάρχει επίσημα αναγνωρισμένη διγλωσσία ή και πολυγλωσσία. Το Βέλγιο (φλαμανδικά, γαλλικά, γερμανικά), η Ελβετία (γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ραιτορομανικά), ο Καναδάς (αγγλικά, γαλλικά), η Αυστραλία (αγγλικά, μαορί), το Μαρόκο και η Αλγερία (αραβικά, γαλλικά), η Ινδία (με τα χίντι και τα αγγλικά ως επίσημες γλώσσες αλλά και πολλές άλλες αναγνωρισμένες τοπικές γλώσσες ενώ καμία «εθνική» γλώσσα), η Μάλτα (μαλτέζικα, αγγλικά) και η Κύπρος (ελληνικά, τουρκικά) είναι μόνο μερικές από τις πιο γνωστές περιπτώσεις στον κόσμο. Άλλες περιλαμβάνουν το Καζακστάν (καζάκικα, ρωσικά) και άλλες πρώην σοβιετικές δημοκρατίες όπως είναι η Εσθονία, το Αζερμπαϊτζάν και το Ουζμπεκιστάν, την Παραγουάη (ισπανικά, γκουαρανί), την πρώην Γιουγκοσλαβία (σερβοκροατικά, σλοβενικά, σλαβομακεδονικά (makedonski), αλβανικά, ουγγρικά, ρομανί κ.ά.), αλλά και τις περισσότερες χώρες της Αφρικής όπου σε κάθε χώρα συνυπάρχουν πολλές γλώσσες, όπως στη Νότια Αφρική (με έντεκα επίσημες γλώσσες, μεταξύ των οποίων τα αφρικάανς, τα αγγλικά και τα ντέμπελε).