3. Η γλωσσική ανισότητα στο σχολείο

Το σχολείο είναι ένας από τους χώρους όπου εκδηλώνεται κατεξοχήν η γλωσσική ανισότητα. Ας δούμε συγκεκριμένα δύο εκδηλώσεις γλωσσικής ανισότητας στο σχολείο:

1. «Ανώτερη» και «πρότυπη» θεωρείται η γλώσσα στην οποία είναι γραμμένα τα σχολικά βιβλία, αυτή που συνήθως χρησιμοποιούν οι εκπαιδευτικοί όταν απευθύνονται στα παιδιά την ώρα του μαθήματος, και τελικά αυτή που «πρέπει» να μάθουν τα παιδιά. Απέναντι σε αυτή, όλες οι υπόλοιπες γλώσσες και γλωσσικές ποικιλίες θεωρούνται «κατώτερες», άρα «πρέπει» να αποφεύγονται ή να «διορθώνονται».

Αποτέλεσμα: Πολύ συχνά παιδιά που χρησιμοποιούν την τοπική τους διάλεκτο, την ανεπίσημη ποικιλία της οικογένειάς τους, μια μειονοτική γλώσσα (π.χ. στην Ελλάδα, τα τουρκικά, τα βλάχικα, τα αρβανίτικα) ή μια γλώσσα καταγωγής (π.χ. στην Ελλάδα, γλώσσες μεταναστευτικών ομάδων όπως αλβανικά, ρωσικά, κινέζικα, πακιστανικά) αξιολογούνται αρνητικά τόσο από τους/τις εκπαιδευτικούς όσο και από τους/τις συμμαθητές/τριές τους (βλ. λήμμα γλωσσική προκατάληψη-στερεότυπα).

Ερμηνεία:

Οι αξιολογήσεις οφείλονται στο πώς αξιολογούμε τους/τις ομιλητές/τριες των διαλέκτων ή των γλωσσών αυτών

. Η αρνητική αξιολόγηση μιας διαλέκτου οφείλεται στο ότι θεωρούμε ότι όσοι/ες τη μιλούν είναι «αμόρφωτοι/ες» ή «κοινωνικά κατώτεροι/ες» από εμάς· η αρνητική αξιολόγηση όσων μιλούν μια μειονοτική γλώσσα ή μια γλώσσα καταγωγής οφείλεται στο ότι συχνά θεωρούμε τους/τις ομιλητές/τριές τους «πολίτες δεύτερης κατηγορίας», «ξένους/ες», «αξιολύπητους/ες», «απροσάρμοστους/ες», «ανέντιμους/ες» κλπ.

2. Τα αγγλικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά θεωρούνται «ανώτερες» και «χρησιμότερες» γλώσσες σε σχέση με τα αλβανικά, τα ρώσικα, τα πακιστανικά.

Αποτέλεσμα: Τις πρώτες θεωρούμε ότι «αξίζει» να τις μαθαίνουμε, ενώ τις δεύτερες όχι.

Ερμηνεία: Αυτό συμβαίνει γιατί θεωρούμε γενικευτικά τους/τις ομιλητές/τριες των πρώτων γλωσσών «αξιόλογους/ες», «μορφωμένους/ες», «πολιτισμένους/ες», «εργατικούς/ές» καθώς προέρχονται από «προηγμένα» και «ισχυρά» κράτη κλπ.

Άρα:

Με το να αποδεχόμαστε και να καλλιεργούμε με τη συμπεριφορά μας τη γλωσσική ανισότητα και να τη θεωρούμε «φυσική», αναπαράγουμε την κοινωνική ανισότητα και διαιωνίζουμε τις διακρίσεις που γίνονται σε βάρος ανθρώπων με βάση την ηλικία, τη γεωγραφική και

εθνοτική τους καταγωγή κλπ.