2. Περνώντας στη συνεκτικότητα

2.1 Τί είναι η συνεκτικότητα;

Πολλές φορές, για να καταλάβουμε ένα κείμενο, συσχετίζουμε συστατικά τα οποία δεν προσφέρονται στο ίδιο το κείμενο όπως στην περίπτωση της συνοχής. Τα συστατικά αυτά τα εντοπίζουμε και τα συσχετίζουμε με βάση τις γνώσεις που ήδη έχουμε για το πώς είναι ο κόσμος στον οποίο ζούμε. Αυτό το είδος της συσχέτισης το ονομάζουμε συνεκτικότητα.

Π.χ. στο

(3) Τους 39 βαθμούς Κελσίου θα σκαρφαλώσει την Τετάρτη ο υδράργυρος. Μίνι καύσωνας που από το απόγευμα θα αρχίσει να υποχωρεί.

tovima.gr, 13-06-12

καταλαβαίνουμε αυτό που λέει το κειμενικό απόσπασμα γιατί γνωρίζουμε ότι για τη χώρα μας και το κλίμα που επικρατεί σε αυτήν οι 39 βαθμοί Κελσίου είναι μια αρκετά υψηλή θερμοκρασία η οποία μπορεί, αν διαρκέσει λίγο, να χαρακτηριστεί μικρός, ‘μίνι’, καύσωνας. Με άλλα λόγια, αυτό που περιγράφεται είναι συνεπές με αυτό που ξέρουμε για τους μίνι καύσωνες.

Αυτή η συνέπεια ανάμεσα σε αυτό που ξέρουμε και στην κατάσταση που περιγράφει το κείμενο, το κάνει συνεκτικό.

Άρα, οι σχέσεις συνεκτικότητας προκύπτουν όταν ένα κείμενο προτρέπει τους αποδέκτες του να ενεργοποιήσουν συγκεκριμένες παραστάσεις του κόσμου ή γνώσεις για τον κόσμο οι οποίες, όμως, δεν βρίσκονται στο ίδιο το κείμενο.

(4) Τι θέλει ο Κάρολος Ντίκενς στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος; Με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από τη γέννηση του Κάρολου Ντίκενς (1812-1870), το Βρετανικό Συμβούλιο διοργανώνει πολλές εκδηλώσεις στη Βρετανία και σε περισσότερες από 50 χώρες σε όλο τον κόσμο για τον εορτασμό αυτής της επετείου στο πλαίσιο του προγράμματος Ντίκενς.

Athens Voice 385

Η παραπάνω είδηση αποκτά κειμενική ενότητα γιατί νοηματικά συνδέουμε στοιχεία του κειμένου με αυτά που ξέρουμε για τον Κάρολο Ντίκενς. Άρα, η συνεκτικότητά ενός κειμένου βασίζεται σε μεγάλο βαθμό όχι στο ίδιο το κείμενο αλλά σε αυτό που ξέρουμε και δεν περιλαμβάνεται σε αυτό. Το κείμενο (4) είναι συνεκτικό, στον βαθμό που μπορεί να συντονιστεί με την απαιτούμενη γνώση για τον συγγραφέα Κάρολο Ντίκενς, την καταγωγή του, την κινηματογραφική αξιοποίηση του έργου του, αλλά και για την Ταινιοθήκη της Ελλάδος, που είναι ένας πολιτιστικός φορέας που συγκεντρώνει ταινίες και οργανώνει κινηματογραφικά αφιερώματα κλπ.

Άλλο παράδειγμα:

(5) Με δύο γκολ του Αντρέι Σεβτσένκο η Ουκρανία νίκησε 2-1 την Σουηδία, κάνοντας την πρώτη ανατροπή του Euro 2012.

sport24.gr, 12-06-12

Το κείμενο στο παράδειγμα (5) το καταλαβαίνουμε εφόσον μπορούμε να το συσχετίσουμε με αυτά που ξέρουμε για ποδοσφαιρικούς όρους/κανονισμούς, π.χ. γκολ, ή για θεσμούς του ποδοσφαίρου, π.χ. Euro 2012. Στην περίπτωση αυτή διέπεται από συνεκτικότητα. Κάποιος ο οποίος δεν ξέρει τίποτα από ποδόσφαιρο ή από θεσμούς του ποδοσφαίρου δεν μπορεί να το κατανοήσει, γιατί δεν έχει διαθέσιμες τις γνώσεις που θα συσχετιστούν με τα αντίστοιχα στοιχεία του κειμένου. Ως εκ τούτου, γι’ αυτόν το κείμενο δεν έχει συνεκτικότητα.

Αντίστοιχα το

(6) Προσωρινή ήταν η θετική επίπτωση της συμφωνίας των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης για παροχή χρηματοδοτικής βοήθειας στην Ισπανία για στήριξη του τραπεζικού τομέα. Εν μέσω αναζωπύρωσης των ανησυχιών για την πορεία της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας της ευρωζώνης, τα spreads και CDS της Ισπανίας κατέγραψαν την Τρίτη νέο ιστορικό ρεκόρ. Σε μια παράλληλη εξέλιξη, ο οίκος Fitch υποβάθμισε 18 ισπανικές τράπεζες, στον απόηχο της υποβάθμισης της χώρας την περασμένη εβδομάδα.

tvxs.gr, 12-06-12

μπορούμε να το κατανοήσουμε εφόσον μπορούμε να ενεργοποιήσουμε τις γνώσεις που έχουμε για οικονομικά ζητήματα και να τις αντιστοιχίσουμε με στοιχεία του κειμένου όπως ευρωζώνη, spreads, CDS, οίκος Fitch, υποβάθμιση κλπ. Αν οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να καταλάβουμε μόνο με έναν πολύ γενικό τρόπο σε τί αναφέρεται αυτό το κείμενο είναι γιατί δεν έχουμε τις απαραίτητες εξειδικευμένες γνώσεις. Γι’ αυτούς που τις έχουν, το κείμενο είναι απολύτως συνεκτικό

.

Άρα, μπορούμε να πούμε ότι ένα κείμενο είναι σε διάφορους βαθμούς συνεκτικό ανάλογα με τον αποδέκτη και τις γνώσεις που αυτός έχει.