1751

Αρχίζει να κυκλοφορεί σε τόμους η περίφημη Εγκυκλοπαίδεια (Encyclopedie ou dictionnaire raisonne, des sciences et des métiers), του Ντενί Ντιντερό που θα ολοκληρωθεί το 1772 και θα συμβάλουν στη συγγραφή της διάσημοι διανοούμενοι του δέκατου όγδοου αιώνα, όπως ο Βολταίρος, ο Ρουσώ, ο Λουί ντε Ζοκούρ και άλλοι. Σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου, το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα σκοπό είχε να διαφωτίσει τις μελλοντικές γενιές, έτσι ώστε να μπορούν να ζήσουν πιο ενάρετα και πιο ευτυχισμένα. Σκοπός του Ντιντερό και των συνεργατών του ήταν να διαπαιδαγωγήσουν την ανθρωπότητα. Και να την καθοδηγήσουν στο δρόμο προς την ελευθερία. Για να το κατορθώσουν αυτό έπρεπε να ξεκινήσουν διαπαιδαγωγώντας και μορφώνοντας τους μικρούς ανθρώπους, τα παιδιά. Ήδη ο Έρασμος είχε δημοσιεύσει κείμενα συμβουλευτικά προς τους γονείς και τους δασκάλους. Αλλά ο δέκατος όγδοος αιώνας είδε την εξέλιξη της Παιδαγωγικής σε χωριστή επιστήμη. Η σύγχρονη παιδαγωγική θεωρείται επινόηση του Διαφωτισμού.

Διαβάστε σχετικά:
«Δεν θα βρει κανείς σε αυτό το έργο […] ούτε βίους αγίων […] ούτε τη γενεαλογία αριστοκρατικών οίκων, αλλά τη γενεαλογία των επιστημών, οι οποίες έχουν απείρως μεγαλύτερη αξία για όσους μπορούν να σκέπτονται […] δεν θα βρει ούτε κατακτητές οι οποίοι ερήμωσαν τη γη, αλλά τα αθάνατα πνεύματα που τη φώτισαν […] γι’ αυτό τον λόγο, η Εγκυκλοπαίδεια οφείλει τα πάντα στα ταλέντα, τίποτε στους τίτλους, τα πάντα στην ιστορία του ανθρωπίνου πνεύματος, και τίποτε στην ανθρώπινη ματαιοδοξία»

Απόσπασμα από την Εγκυκλοπαίδεια έτσι όπως παραδίδεται στο βιβλίο του Φίλιπ Μπλομ, Οι Εγκυκλοπαιδιστές.