Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα

Ο Άρης Αλεξάνδρου ξεκίνησε να γράφει την Αντιγόνη του στο στρατόπεδο Μούδρου στη Λήμνο (1949), αλλά κατέστρεψε το κείμενό του και το ξαναέγραψε αργότερα στον Αϊ-Στράτη (1951). Το δημοσίευσε στα 1960. Ωστόσο, δεν του επέτρεψαν να ανεβάσει στη σκηνή το έργο, του οποίου η πρώτη παράσταση ανέβηκε μόλις την περίοδο 2002–2003. Στην Αντιγόνη θα συναντήσουμε σαφείς αναλογίες με το Κιβώτιο. Όπως ήδη έχει προσέξει ο Σπύρος Τσακνιάς (Αργυρίου, 1988: 139), «μια αποστολή από τα πριν καταδικασμένη, ένα άγραφο χαρτί στο φάκελο, ένα άδειο κιβώτιο — σκανδαλιστικές αναλογίες! Ακόμη και τα ονόματα Ανδρόνικος, Νικόδημος, είναι ακριβώς εκείνα που θα ξανασυναντήσουμε στο Κιβώτιο». Η Αντιγόνη του Αλεξάνδρου είναι «πρωτότυπη» γιατί τοποθετείται στη σύγχρονη εποχή, σε συνθήκες πολέμου, με θύματα και θύτες να βιώνουν την ίδια τραγική κατάσταση. Την ίδια εποχή που ο Μπρεχτ επιχειρεί τη δική του Αντιγόνη ή που το ομώνυμο έργο του Ζαν Ανούιγ ανεβαίνει στην Αθήνα από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, ο Αλεξάνδρου διπλασιάζει τη σοφόκλεια ηρωίδα, τοποθετώντας την στην πρώτη πράξη στα ελληνικά βουνά της Κατοχής και στη δεύτερη πράξη στα δίσεκτα χρόνια του Εμφυλίου. Ο Άρης Αλεξάνδρου θέτει επί σκηνής το πρόβλημα της ηρωικής θυσίας σε αντιηρωικούς καιρούς, προτείνοντάς μας ένα ζοφερό τοπίο της ανθρώπινης κατάστασης σε κρίση, όταν ο άνθρωπος εύκολα συνθλίβεται σε αγώνες που δίνονται στο όνομα του ανθρώπου.