Εξώφυλλο

Αριάδνη

Μορφές και Θέματα της Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας

της Δήμητρας Μήττα

Άρτεμη και προελληνικές θεότητες

    Η Άρτεμη ταυτίζεται με προελληνικές θεότητες, τη Βριτόμαρτι, τη Δίκτυννα, τη Λαφρία, την Αφαία, ονόματα και όψεις της ίδιας θεότητας.

    Για την εγγονή της Δήμητρας Βριτόμαρτι παραδίδεται μια προσωπικότητα πολύ κοντά στης Άρτεμης. (Εικ. 161, 162, 163) Της άρεζαν το κυνήγι και οι πορείες στα δάση, είχε μάλιστα επινοήσει το κυνηγετικό δίχτυ. Την ερωτεύτηκε ο Μίνωας που την κυνήγησε για εννιά μήνες· την πρόφτασε σε ένα ακρωτήρι, όπου σε μυρτιά μπλέχτηκε το ρούχο της. Η κοπέλα, για να αποφύγει τον Μίνωα, έπεσε στη θάλασσα αλλά σώθηκε στα δίχτυα ψαράδων. (Εικ. 164, 165, 166) Τότε οι Κύδωνες, οι πιο παλιοί κάτοικοι της Κρήτης, την ονόμασαν Δίκτυννα, της αφιέρωσαν το Δικταίο όρος και τη λάτρεψαν σαν θεά. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ήταν κόρη του Δία. Από τη Φοινίκη έφτασε στο Άργος και ύστερα στην Κεφαλληνία, όπου οι ντόπιοι την ονόμασαν Λαφρία. Από εκεί πήγε στην Κρήτη. Για να σωθεί από το επίμονο ερωτικό κάλεσμα του Μίνωα κρύφτηκε σε δίχτυα ψαράδων. Ένας από τους ψαράδες, ο Ανδρομήδης, την πήγε στην Αίγινα. Όταν εκείνος θέλησε να ενωθεί μαζί της, αυτή έτρεξε στο δάσος και χάθηκε. Αντί γι' αυτήν βρήκαν ένα άγαλμά της. Κήρυξαν τον τόπο ιερό, την ονόμασαν Αφαία (= άφαντη) και τη λάτρεψαν σαν θεά. Η ζωή στο δάσος, τα τρεχάματα, τα κυνήγια και το δίχτυ, το πήδημα και το λουτρό στη θάλασσα ταιριάζουν στην Άρτεμη, τη Σελήνη και τις φάσεις της τη νύχτα. Έτσι, τα ονόματα Αφαία, Λαφρία, Βριτόμαρτις, Δίκτυννα κατέληξαν επίθετα με τα οποία λατρευόταν η Άρτεμη σε διάφορα μέρη και η οποία απορρόφησε τις τοπικές λατρείες στην επίσημη ολυμπιακή, μετατρέποντας τις τοπικές θεότητες σε νύμφες ακόλουθες της ολυμπιακής Αρτέμιδος (Ευρ., Ιφ. εν Ταύροις 126-131).

    Επιπλέον, η συσχέτισή της με τη μέλισσα στην Έφεσο και γενικότερα στην Ιωνία παραπέμπουν σε παραστάσεις της μέλισσας στη μινωική Κρήτη.