Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ

Δραπέται (20-23)


[20] Μὴ σύ γε κεῖθι τύχοις, ὅτε ὁ μιαρὸς ἐκεῖνος ἐκχεῖται βόρβορος, «Χρυσίον μὲν ἢ ἀργύριον, Ἡράκλεις, οὐδὲ κεκτῆσθαι ἀξιῶ· ὀβολὸς ἱκανός, ὡς θέρμους πριαίμην· ποτὸν γὰρ ἢ κρήνη ἢ ποταμὸς παρέξει.» καὶ μετ᾽ ὀλίγον αἰτοῦσιν οὐκ ὀβολοὺς οὐδὲ δραχμὰς ὀλίγας, ἀλλὰ πλούτους ὅλους, ὥστε τίς ἔμπορος τοσοῦτον ἀπὸ τοῦ φόρτου ἐμπολήσειεν ἂν ὅσον τούτοις φιλοσοφία ἐς χρηματισμὸν συντελεῖ; εἶτ᾽ ἐπειδὰν ἱκανῶς συλλέξωνται καὶ ἐπισιτίσωνται, ἀπορρίψαντες ἐκεῖνο τὸ δύστηνον τριβώνιον ἀγροὺς ἐνίοτε καὶ ἐσθῆτας τῶν μαλθακῶν ἐπρίαντο καὶ παῖδας κομήτας καὶ συνοικίας ὅλας, μακρὰ χαίρειν φράσαντες τῇ πήρᾳ τῇ Κράτητος καὶ τῷ τρίβωνι τῷ Ἀντισθένους καὶ τῷ πίθῳ τῷ Διογένους.
[21] Οἱ ἰδιῶται δὲ ταῦτα ὁρῶντες καταπτύουσιν ἤδη φιλοσοφίας καὶ ἅπαντας εἶναι τοιούτους οἴονται κἀμὲ τῆς διδασκαλίας αἰτιῶνται, ὥστε πολλοῦ ἤδη χρόνου ἀδύνατόν μοι γεγένηται κἂν ἕνα τινὰ προσαγαγέσθαι αὐτῶν, ἀλλὰ τὸ τῆς Πηνελόπης ἐκεῖνο πάσχω· ὁπόσον γὰρ δὴ ἐγὼ ἐξυφήνω, τοῦτο ἐν ἀκαρεῖ αὖθις ἀναλύεται. ἡ Ἀμαθία δὲ καὶ ἡ Ἀδικία ἐπιγελῶσιν, ὁρῶσαι ἀνεξέργαστον ἡμῖν τὸ ἔργον καὶ ἀνήνυτον τὸν πόνον.
ΖΕΥΣ
[22] Οἷα, ὦ θεοί, πέπονθεν ἡμῖν ἡ Φιλοσοφία πρὸς τῶν καταράτων ἐκείνων. ὥστε ὥρα σκοπεῖν ὅ τι καὶ πρακτέον ἢ ὅπως αὐτοὺς μετελευστέον. ὁ μὲν γὰρ κεραυνὸς ἀπάγει μιᾷ πληγῇ καὶ ὁ θάνατος ταχύς.
ΑΠΟΛΛΩΝ
Ἐγώ σοι, ὦ πάτερ, ὑποθήσομαι· μισῶ γὰρ καὶ αὐτὸς ἤδη τοὺς ἀλαζόνας ἀμούσους ὄντας, ὑπὲρ τῶν Μουσῶν ἀγανακτῶν. κεραυνοῦ μὲν γὰρ ἢ τῆς σῆς δεξιᾶς οὐδαμῶς ἐκεῖνοι ἄξιοι, τὸν Ἑρμῆν δὲ αὐτοκράτορα, εἰ δοκεῖ, τῆς κολάσεως κατάπεμψον ἐπ᾽ αὐτούς, ὃς ἅτε δὴ περὶ λόγους ἔχων καὶ αὐτὸς τάχιστα εἴσεται τούς τε ὀρθῶς φιλοσοφοῦντας καὶ τοὺς μή. εἶτα τοὺς μὲν ἐπαινέσεται, ὡς τὸ εἰκός, οἱ δὲ κολασθήσονται ὅπως ἂν ἐκείνῳ παρὰ τὸν καιρὸν δοκῇ.
ΖΕΥΣ
[23] Εὖ λέγεις, ὦ Ἄπολλον. ἀλλὰ καὶ σύ, ὦ Ἡράκλεις, ἅμα καὶ τὴν Φιλοσοφίαν αὐτὴν ἔχοντες ἄπιτε ὡς τάχιστα εἰς τὸν βίον. τρισκαιδέκατον γοῦν ἆθλον οἴου τοῦτον οὐ σμικρὸν ἐκτελέσειν, ἢν ἐκκόψῃς μιαρὰ οὕτω καὶ ἀναίσχυντα θηρία.
ΗΡΑΚΛΗΣ
Καὶ μὴν ἄμεινον ἦν, ὦ πάτερ, τὴν κόπρον ἐκκαθᾶραι αὖθις τὴν Αὐγέου ἢ τούτοις συμπλέκεσθαι. ἀπίωμεν δ᾽ ὅμως.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Ἄκουσα μέν, ἀκολουθητέον δὲ κατὰ τὰ δόξαντα τῷ πατρί.


[20] Να μη σου τύχει να βρίσκεσαι εκεί, όταν χύνεται εκείνος ο απαίσιος βόθρος. «Χρυσάφι ή ασήμι, Ηρακλή μου, δεν θα ήθελα ούτε καν να αποκτήσω. Μου φτάνει ένας οβολός, για να αγοράσω λούπινα. Κι όσο για το ποτό, θα μου το προμηθεύσει είτε κάποια πηγή είτε κάποιο ποτάμι». Κι έπειτα από λίγο ζητούνε όχι απλώς οβολούς ή λίγες δραχμές, αλλά ολόκληρες περιουσίες. Αποτέλεσμα: ποιός έμπορος θα κέρδιζε από το φορτίο του πλοίου του τόσα, όσα προσπορίζει σ᾽ αυτούς η φιλοσοφία, για να θησαυρίζουνε; Κι έπειτα, όταν πια μαζέψουν και προμηθευτούν αρκετά, πετούν από πάνω τους εκείνο το δύστυχο τριμμένο πανωφόρι, και αγοράζουνε χωράφια μερικές φορές και απαλά ρούχα και αγόρια με μακριά μαλλιά και ολόκληρα συγκροτήματα κατοικιών, στέλνοντας από μακριά πολλά χαιρετίσματα στο σακούλι του Κράτητα και στο τριμμένο πανωφόρι του Αντισθένη και στο πιθάρι του Διογένη.
[21] Οι απαίδευτοι πάλι, βλέποντάς τα αυτά, περιφρονούνε πια τη φιλοσοφία, και νομίζουνε πως όλοι είναι άνθρωποι τέτοιου είδους, και κατηγορούν εμένα για τη διδασκαλία μου, με αποτέλεσμα εδώ και καιρό τώρα να μου είναι αδύνατο να προσελκύσω έστω κι έναν απ᾽ αυτούς. Αντίθετα, παθαίνω εκείνο που συνέβαινε στην Πηνελόπη: ολόκληρο το ύφασμα που εγώ υφαίνω ξηλώνεται και πάλι μέσα σε μια στιγμή. Και η Αμάθεια και η Αδικία γελούνε σε βάρος μου, βλέποντας το έργο μου να μένει ατελείωτο, και ο κόπος μου χωρίς αποτέλεσμα.
ΔΙΑΣ
[22] Τί μας έπαθε, θεοί μου, η Φιλοσοφία από εκείνους τους καταραμένους! Είναι λοιπόν ώρα να εξετάσουμε τί πρέπει να κάνουμε και πώς να τους τιμωρήσουμε. Ο κεραυνός βέβαια τους αποτελειώνει με ένα χτύπημα και ο θάνατος είναι γρήγορος.
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ
Θα σου κάνω εγώ, πατέρα μου, μια πρόταση, γιατί τους μισώ ήδη κι εγώ ο ίδιος αυτούς τους φαντασμένους, που είναι και άμουσοι, κι εγώ είμαι εξοργισμένος για λογαριασμό των Μουσών. Τον κεραυνό σου πάντως ή το τιμωρό δεξί σου χέρι δεν το αξίζουν εκείνοι με κανέναν τρόπο. Στείλε λοιπόν εναντίον τους, αν συμφωνείς, με πλήρη εξουσιοδότηση για την τιμωρία τους, τον Ερμή, ο οποίος, επειδή ασχολείται συνεχώς με τους λόγους, θα αναγνωρίσει και ο ίδιος αμέσως ποιοί πραγματικά φιλοσοφούνε και ποιοί όχι. Έπειτα θα επαινέσει, όπως είναι φυσικό, τους πρώτους, ενώ στους δεύτερους θα επιβάλει σε κάθε περίσταση την τιμωρία που θα κρίνει κατάλληλη.
ΔΙΑΣ
[23] Καλά λες, Απόλλωνα. Αλλά κι εσύ, Ηρακλή, πηγαίνετε στον κόσμο όσο γίνεται γρηγορότερα, παίρνοντας μαζί σας και τη Φιλοσοφία. Να θεωρείς πως αυτός είναι ο δέκατος τρίτος άθλος, και πολύ σημαντικός, που θα πραγματοποιήσεις, αν εξαλείψεις τόσο απαίσια και αδιάντροπα θηρία.
ΗΡΑΚΛΗΣ
Πάντως, πατέρα μου, θα μου ήταν προτιμότερο να καθαρίσω και πάλι την κοπριά του Αυγεία, παρά να μπλεχτώ μ᾽ αυτούς. Ας ξεκινήσουμε όμως.
ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Χωρίς τη θέλησή μου βέβαια, θα πρέπει όμως κι εγώ να ακολουθήσω, σύμφωνα με την απόφαση του πατέρα όλων.