Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΣΟΦΟΚΛΗΣ

Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ (385-420)

385 ΟΙ. ἤδη γὰρ ἔσχες ἐλπίδ᾽ ὡς ἐμοῦ θεοὺς
ὤραν τιν᾽ ἕξειν, ὥστε σωθῆναί ποτε;
ΙΣ. ἔγωγε τοῖς νῦν γ᾽, ὦ πάτερ, μαντεύμασιν.
ΟΙ. ποίοισι τούτοις; τί δὲ τεθέσπισται, τέκνον;
ΙΣ. σὲ τοῖς ἐκεῖ ζητητὸν ἀνθρώποις ποτὲ
390 θανόντ᾽ ἔσεσθαι ζῶντά τ᾽ εὐσοίας χάριν.
ΟΙ. τίς δ᾽ ἂν τοιοῦδ᾽ ὑπ᾽ ἀνδρὸς εὖ πράξειεν ἄν;
ΙΣ. ἐν σοὶ τὰ κείνων φασὶ γίγνεσθαι κράτη.
ΟΙ. ὅτ᾽ οὐκέτ᾽ εἰμί, τηνικαῦτ᾽ ἄρ᾽ εἴμ᾽ ἀνήρ;
ΙΣ. νῦν γὰρ θεοί σ᾽ ὀρθοῦσι, πρόσθε δ᾽ ὤλλυσαν.
395 ΟΙ. γέροντα δ᾽ ὀρθοῦν φλαῦρον ὃς νέος πέσῃ.
ΙΣ. καὶ μὴν Κρέοντά γ᾽ ἴσθι σοι τούτων χάριν
ἥξοντα βαιοῦ κοὐχὶ μυρίου χρόνου.
ΟΙ. ὅπως τί δράσῃ, θύγατερ; ἑρμήνευέ μοι.
ΙΣ. ὥς σ᾽ ἄγχι γῆς στήσωσι Καδμείας, ὅπως
400 κρατῶσι μέν σου, γῆς δὲ μὴ ᾽μβαίνῃς ὅρων.
ΟΙ. ἡ δ᾽ ὠφέλησις τίς θύρασι κειμένου;
ΙΣ. κείνοις ὁ τύμβος δυστυχῶν ὁ σὸς βαρύς.
ΟΙ. κἄνευ θεοῦ τις τοῦτό γ᾽ ἂν γνώμῃ μάθοι.
ΙΣ. τούτου χάριν τοίνυν σε προσθέσθαι πέλας
405 χώρας θέλουσι, μηδ᾽ ἵν᾽ ἂν σαυτοῦ κρατῇς.
ΟΙ. ἦ καὶ κατασκιῶσι Θηβαίᾳ κόνει;
ΙΣ. ἀλλ᾽ οὐκ ἐᾷ τοὔμφυλον αἷμά σ᾽, ὦ πάτερ.
ΟΙ. οὐκ ἆρ᾽ ἐμοῦ γε μὴ κρατήσωσίν ποτε.
ΙΣ. ἔσται ποτ᾽ ἆρα τοῦτο Καδμείοις βάρος.
410 ΟΙ. ποίας φανείσης, ὦ τέκνον, συναλλαγῆς;
ΙΣ. τῆς σῆς ὑπ᾽ ὀργῆς, σοῖς ὅταν στῶσιν τάφοις.
ΟΙ. ἃ δ᾽ ἐννέπεις, κλύουσα τοῦ λέγεις, τέκνον;
ΙΣ. ἀνδρῶν θεωρῶν Δελφικῆς ἀφ᾽ ἑστίας.
ΟΙ. καὶ ταῦτ᾽ ἐφ᾽ ἡμῖν Φοῖβος εἰρηκὼς κυρεῖ;
415 ΙΣ. ὥς φασί γ᾽ οἱ μολόντες ἐς Θήβης πέδον.
ΟΙ. παίδων τις οὖν ἤκουσε τῶν ἐμῶν τάδε;
ΙΣ. ἄμφω γ᾽ ὁμοίως, κἀξεπίστασθον καλῶς.
ΟΙ. κᾆθ᾽ οἱ κάκιστοι τῶνδ᾽ ἀκούσαντες πάρος
τοὐμοῦ πόθου προύθεντο τὴν τυραννίδα;
420 ΙΣ. ἀλγῶ κλύουσα ταῦτ᾽ ἐγώ, φέρω δ᾽ ὅμως.

385ΟΙ. Έμεινε αλήθεια μέσα σου κάποια ελπίδα
πως οι θεοί συμπόνια θα μου δείξουν, τόση που να με σώσουν;
ΙΣ. Ω ναι, πατέρα, κρίνοντας από τους νέους χρησμούς.
ΟΙ. Και ποιοί είναι αυτοί; Τί λένε, κόρη, τα μαντεύματα;
ΙΣ. Θά ᾽ρθει μια μέρα κι αυτοί εκεί πέρα
390θα σ᾽ αναζητήσουν, νεκρό ή ζωντανό, γι᾽ ασφάλεια δική τους.
ΟΙ. Μα ποιό από ᾽να γέρο σαν κι εμένα το όφελος;
ΙΣ. Λένε πως κρέμεται από σένα η επικράτησή τους.
ΟΙ. Τώρα που πια δεν είμαι τίποτε, έγινα άνθρωπος κι εγώ;
ΙΣ. Τώρα σε ορθώνουν οι θεοί, πιο πριν σε τσάκισαν.
395ΟΙ. Ανώφελο ένα γέρο να σηκώνεις, όταν νέος γκρεμίστηκε.
ΙΣ. Ωστόσο, μάθε, φτάνει ο Κρέων όπου να ᾽ναι,
όχι μετά από χρόνια βέβαια, για τον σκοπό αυτόν.
ΟΙ. Να κάνει τί; δώσε μου κάποια εξήγηση.
ΙΣ. Για να σε στήσουν στων Καδμείων τη χώρα,
εκεί κοντά, να σ᾽ έχουν του χεριού τους, όμως να μην πατάς
400το σύνορο της πόλης.
ΟΙ. Και ποιά η ωφέλεια, αν ταφώ πέρα απ᾽ το σύνορο της πόλης;
ΙΣ. Ανίσως και κακοτυχήσει ο τάφος σου, αυτοί
βαριά θα το πληρώσουν.
ΟΙ. Και δίχως φώτιση θεού, μπορεί αυτό να το σκεφτεί ο καθένας.
ΙΣ. Πάντως γι᾽ αυτό σε θέλουν, κοντά να σ᾽ έχουν,
405στο σύνορο της πόλης, να μην ορίζεις όμως εσύ τον εαυτό σου.
ΟΙ. Και θα σκορπίσουν πάνω μου χώμα της Θήβας,
για να με σκεπάσουν;
ΙΣ. Αυτό το απαγορεύει το πατρικό αίμα που χύθηκε, πατέρα.
ΟΙ. Τότε ποτέ δεν πρόκειται στα χέρια τους να πέσω.
ΙΣ. Το κρίμα αυτό βαρύ θα πέσει στους Καδμείους κάποτε.
410ΟΙ. Πότε και πώς; σε ποιά περίσταση, παιδί μου;
ΙΣ. Όταν ξεσπάσει η δική σου οργή, που θα βρεθούν αυτοί
πάνω στον τάφο σου.
ΟΙ. Αυτά που λες τ᾽ άκουσες και τα λες, κόρη μου, από ποιόν;
ΙΣ. Οι θεωροί που πήγαν στους Δελφούς τα είπαν.
ΟΙ. Αλήθεια, ο Φοίβος χρησμοδότησε τα λόγια αυτά για μένα;
415ΙΣ. Το βεβαιώνουν όσοι γύρισαν στη Θήβα απ᾽ τους Δελφούς.
ΟΙ. Ποιός απ᾽ τους γιους μου θα μπορούσε να τ᾽ ακούσει;
ΙΣ. Όμοια κι οι δυο, πολύ καλά τα ξέρουν.
ΟΙ. Και μολαταύτα οι άθλιοι άκουσαν όσα άκουσαν,
κι όμως προτίμησαν το στέμμα απ᾽ τον πόθο τους για μένα;
420ΙΣ. Θλίβομαι ακούγοντας τον λόγο σου, είναι η αλήθεια όμως.


ΟΙΔ. Κι έλπισες τάχα ως τώρα εσύ ποτέ σου
πως θα ᾽χανε την έγνοια τη δική μου
για να με σώσουν; ΙΣΜ. Ναι, μ᾽ αυτούς, πατέρα,
τους τελευταίους των χρησμούς. ΟΙΔ. Τους ποιούς
αυτούς; τί έχουν, παιδί μου, προφητέψει;
ΙΣΜ. Πως κείνοι εκεί θ᾽ αναγκαστούν μια μέρα
ή ζωντανό ή νεκρό να σε ζητήσουν,
390αν θέλουν να ᾽χουν την ασφάλειά τους.
ΟΙΔ. Και ποιός μπορεί να ιδεί καλό από έναν
άνθρωπο τέτοιο; ΙΣΜ. Επάνω, λέει, σε σένα
τη δύναμή τους όλη θα στηρίζουν.
ΟΙΔ. Ώστε τώρα, που πια ούτε καν υπάρχω,
άνθρωπος τώρα είμαι κι εγώ με αξία;
ΙΣΜ. Γιατί τώρα οι θεοί ορθό σ᾽ ανασηκώνουν,
που κατά γης πριν σέ ειχανε σωριάσει.
ΟΙΔ. Τιποτένιο καλό, να υψώνεται ένας
στα γερατειά του, που έπεσε από νέος.
ΙΣΜ. Κι όμως ο Κρέοντας, ξέρε, πως θα σου έρθει
σύντομα εδώ γι᾽ αυτά και δε θ᾽ αργήσει.
ΟΙΔ. Να κάμει τί, παιδί μου; εξήγησέ μου.
ΙΣΜ. Για να σ᾽ εγκαταστήσουν, λέει, κοντά
στη χώρα των Καδμείων, ώστε να σ᾽ έχουν
400στο χέρι των, μα όχι και να ᾽σαι μέσα
στα σύνορά των. ΟΙΔ. Και ποιά η ωφέλεια θα ᾽ναι
σα βρίσκομαι έξω; ΙΣΜ. Ο τάφος σου, από κείνους
αν παραμεληθεί, θα ᾽ναι όλεθρός των.
ΟΙΔ. Μα αυτό, και δίχως το Θεό, καθένας
και μόνος του θα το ᾽νιωθε. ΙΣΜ. Γι᾽ αυτό είναι
και που θέλουν λοιπόν κοντά να σ᾽ έχουν
στη χώρα κι όχι να ᾽σαι αλλού, που μόνος
τον εαυτό σου θα όριζες. ΟΙΔ. Λες τάχα
και να σκεπάσουν με θηβαίικο χώμα
το κορμί μου; ΙΣΜ. Μα το αίμα το χυμένο,
πατέρα, από δικό σου, το εμποδίζει.
ΟΙΔ. Τότε λοιπόν ποτέ στην κατοχή τους
δε θα με πάρουν. ΙΣΜ. Κι έτσι αυτό θα φέρει
βαριά στη Θήβα συφορά μια μέρα.
410ΟΙΔ. Πώς και σε ποιά περίσταση, παιδί μου;
ΙΣΜ. Απ᾽ τη δική σου οργή, σα θα βρεθούνε
στον τάφο σου κοντά. ΟΙΔ. Κι αυτά που μου ᾽πες
από ποιόν τα ᾽χεις, κόρη μου, ακουσμένα;
ΙΣΜ. Από τους θεωρούς, που τα ᾽χαν φέρει
απ᾽ τους Δελφούς. ΟΙΔ. Και τα ᾽χει αλήθεια ο Φοίβος
έτσι για μέν᾽ αυτά χρησμοδοτήσει;
ΙΣΜ. Έτσι έλεγαν αυτοί πού ηρθαν στη Θήβα.
ΟΙΔ. Κι απ᾽ τους γιους μου κανείς να τα ᾽χει ακούσει;
ΙΣΜ. Κι ο ένας κι ο άλλος· και καλά τα ξέρουν.
ΟΙΔ. Κι όμως, αν και τ᾽ ακούσανε οι πανάθλιοι,
πιο πάνω απ᾽ την αγάπη τους για μένα
τη βασιλεία εβάλανε; ΙΣΜ. Με θλίβει
420ν᾽ ακούω αυτά που λες, μ᾽ αυτή ᾽ναι η αλήθεια.


ΟΙΔ. Το λες, γιατί τώρα έλπισες, πως οι θεοί για μένα
καμιά φροντίδα θα ᾽χουνε, που πια να ξεγλιτώσω;
ΙΣΜ. Ελπίζω εγώ στις τωρινές, πατέρα, προφητείες.
ΟΙΔ. Ποιές είν᾽ αυτές; παιδάκι μου, τί είναι προφητεμένο;
ΙΣΜ. Απ᾽ τους Θηβαίους μια φορά για τον ευτυχισμό τους
390θα ζητηθείς, κι αν ζωντανός ή πεθαμένος είσαι.
ΟΙΔ. Ποιός από τέτοιον άνθρωπο μπορεί να ωφεληθεί;
ΙΣΜ. Λένε ότι η δύναμη εκεινών κρέμεται από τα σένα.
ΟΙΔ. Τάχα, όταν δεν υπάρχω πια, τότε είμαι τέτοιος άντρας;
ΙΣΜ. Γιατί οι θεοί σηκώνουν σε τώρα, ενώ πριν σ᾽ εχάναν.
ΟΙΔ. Μάταιο είναι να σηκώνουνε γέρο, που νιος γκρεμίστη·
ΙΣΜ. Μάθε όμως πως ο Κρεόντας σε λίγη όχι πολλή ώρα
θά ᾽ρθει γι᾽ αυτά. ΟΙΔ. Να κάμει τί κόρη μου; ξήγα τό μου.
ΙΣΜ. Να σε καθίσουνε σιμά στη Θήβα και να σ᾽ έχουν
400δικό τους, μα να μην πατείς τα σύνορα της χώρας.
ΟΙΔ. Και ποιό το διάφορο, αν εγώ μένω έξω από τη χώρα;
ΙΣΜ. Δίχως τιμές ο τάφος σου ζημιά για κείνους θα ᾽ναι.
ΟΙΔ. Μονάχα με την κρίση του και δίχως προφητείες
μπορεί κανείς να νιώσει το. ΙΣΜ. Λοιπόν για τούτο θέλουν
να σε καθίσουνε σιμά στη χώρα τους, και μήτε
όπου τον εαυτό σου εσύ θα ορίζεις να σ᾽ αφήσουν.
ΟΙΔ. Λοιπόν και με θηβαίικο θα με σκεπάσουν χώμα;
ΙΣΜ. Μα ο φόνος του πατέρα σου, πατέρα, το εμποδίζει.
ΟΙΔ. Λοιπόν στην εξουσία τους ποτέ δε θα με λάβουν.
ΙΣΜ. Λοιπόν αυτό θα ᾽ναι ζημιά μεγάλη στους Θηβαίους.
410ΟΙΔ. Ποιό περιστατικό αν γενεί, θα πάθουνε, παιδί μου;
ΙΣΜ. Απ᾽ το δικό σου το θυμό, στον τάφο σου όταν έλθουν.
ΟΙΔ. Από ποιόν αυτά, που λες, τα ᾽χεις, παιδί μου, ακούσει;
ΙΣΜ. Απ᾽ τους αποκρισάριους του Δελφικού μαντείου.
ΟΙΔ. Κι αυτά τα ᾽χει για μένανε προφητεμένα ο Φοίβος;
ΙΣΜ. Έτσι τα λεν όσοι ήλθανε στην πολιτεία της Θήβας.
ΟΙΔ. Κι από τους γιους μου τάχατε κανείς τα ᾽κουσε τούτα;
ΙΣΜ. Κι οι δυο τ᾽ ακούσανε κι οι δυο πολύ καλά τα ξέρουν.
ΟΙΔ. Έτσι λοιπόν, κι αν τ᾽ άκουσαν οι τιποτένιοι τούτα,
τη βασιλεία προτίμησαν καλύτερ᾽ από μένα;
420ΙΣΜ. Λυπόμουνα που τ᾽ άκουγα, όμως σου τ᾽ αναγγέλνω.