[88] Αλλ᾽ όμως δεν ξέρω προς τα πού συμβαίνει να παρασύρομαι. Γιατί, με τη σκέψη ότι πρέπει κάθε φορά να προσθέτω στα όσα έχουν προηγουμένως ειπωθεί τη συνέχειά τους, έχω απομακρυνθεί εντελώς από το θέμα μου. Γι᾽ αυτό, δεν μένει τίποτε άλλο παρά, αφού ζητήσω συγγνώμη για τη λόγω των γηρατειών λήθη και μακρολογία μου, πράγματα συνηθισμένα να συμβαίνουν σε άτομα της ηλικίας μου, να επανέλθω στο σημείο εκείνο από το οποίο ολίσθησα σ᾽ αυτή την περιττολογία. [89] Νομίζω ότι βλέπω ήδη καθαρά από ποιό σημείο παρεξέκλινα από το θέμα μου. Απαντούσα σ᾽ εκείνους που κατηγορούν την πόλη μας για τις συμφορές των Μηλίων και άλλων παρόμοιων μικρών πόλεων, όχι βέβαια ότι δεν έχουν γίνει αυτά τα λάθη, αλλά στην προσπάθειά μου να αποδείξω ότι τα είδωλα αυτών των ρητόρων έχουν ερημώσει πολύ περισσότερες και μεγαλύτερες πόλεις από όσες εμείς· και με την ευκαιρία αυτή μίλησα για την αρετή του Αγαμέμνονα, του Μενελάου και του Νέστορα· δεν είπα βέβαια κανένα ψέμα, αλλά ίσως περισσότερα από τα κανονικά. [90] Έκανα όμως αυτό, επειδή θεώρησα ότι το λάθος αυτό θα φανεί ότι δεν είναι μικρότερο κανενός από τα σφάλματα αυτών που τόλμησαν να κατασκάψουν τις πόλεις εκείνων που γέννησαν και ανέθρεψαν τέτοιους άνδρες, για τους οποίους θα μπορούσε κανείς και τώρα ακόμη να πει πολλά και ωραία λόγια. Αλλά είναι ίσως ανόητο να επιμείνει κανείς σε μια και μόνο πράξη, σα να υπήρχε έλλειψη παραδειγμάτων που θα μπορούσε να αναφέρει για την ωμότητα και τη σκληρότητα των Λακεδαιμονίων, ενώ υπάρχει μεγάλη αφθονία.
[91] Δεν αρκέστηκαν να διαπράξουν κακουργήματα σε βάρος μόνο αυτών των πόλεων και τέτοιων ανδρών, αλλά εγκλημάτησαν και σε βάρος λαών με τους οποίους είχαν κοινή καταγωγή, είχαν πραγματοποιήσει την εκστρατεία από κοινού και πήραν μέρος στους ίδιους κινδύνους· εννοώ τους Αργείους και τους Μεσσηνίους. Θέλησαν δηλαδή να ρίξουν και αυτούς στις ίδιες ακριβώς συμφορές με εκείνους· πράγματι, πολιόρκησαν τους Μεσσηνίους και δεν έλυσαν την πολιορκία πρωτύτερα παρά αφού τους έδιωξαν από τη χώρα τους· εναντίον των Αργείων, εξάλλου, εξακολουθούν να πολεμούν ακόμη και σήμερα για τον ίδιο ακριβώς σκοπό. [92] Όσα, εξάλλου, εγκλήματα διέπραξαν σε βάρος των Πλαταιέων, θα ήταν παράξενο, εάν, ενώ έχω μιλήσει γι᾽ αυτά, δεν έκανα λόγο και για εκείνα. Στη χώρα αυτών λοιπόν, αφού στρατοπέδευσαν οι Λακεδαιμόνιοι μαζί με μας και τους άλλους συμμάχους και παρατάχθηκαν σε θέση μάχης απέναντι στους εχθρούς και πρόσφεραν θυσίες στα ιερά των θεών που οι Πλαταιείς είχαν χτίσει, ελευθερώσαμε όλοι μαζί όχι μόνο τους Έλληνες που είχαν ταχθεί στο πλευρό μας αλλά και όσους από αυτούς αναγκάστηκαν να ταχθούν με το μέρος των Περσών, και πετύχαμε αυτά έχοντας συναγωνιστές μας μόνο τους Πλαταιείς από τους Βοιωτούς. Και όμως οι Λακεδαιμόνιοι, αφού άφησαν να περάσει λίγος χρόνος, για να ικανοποιήσουν τους Θηβαίους, εκπόρθησαν την πόλη τους και σκότωσαν όλους του κατοίκους της, εκτός από όσους μπόρεσαν να αποδράσουν. Προς τους Πλαταιείς όμως η πόλη μας κράτησε εντελώς διαφορετική στάση από ό,τι οι Λακεδαιμόνιοι. [94] Ενώ δηλαδή οι τελευταίοι τόλμησαν να διαπράξουν τέτοια εγκλήματα προς τους ευεργέτες της Ελλάδας και προς τους συγγενείς τους, οι δικοί μας πρόγονοι, αντίθετα, τους Μεσσηνίους που διασώθηκαν τους εγκατέστησαν στη Ναύπακτο, ενώ στους Πλαταιείς που γλίτωσαν παραχώρησαν πολιτικά δικαιώματα και μοιράστηκαν μαζί τους όλα τα αγαθά που οι ίδιοι απολάμβαναν. Συνεπώς, και αν ακόμη δεν είχαμε τίποτε άλλο να πούμε για τις δύο αυτές πόλεις, είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς από τις πράξεις τους τον χαρακτήρα της καθεμιάς από αυτές και ποιά από τις δυο έχει καταστρέψει από τα θεμέλια περισσότερες και μεγαλύτερες πόλεις.
[95] Αντιλαμβάνομαι όμως να δημιουργείται σε μένα ένα συναίσθημα αντίθετο προς εκείνα που λίγο πιο πριν έχω περιγράψει. Τότε δηλαδή βρέθηκα σε μια κατάσταση άγνοιας, πλάνης και λήθης, ενώ τώρα έχω συνειδητοποιήσει απόλυτα ότι δεν συνεχίζω να έχω στον λόγο μου τη μετριοπάθεια που είχα όταν άρχισα να τον γράφω, αλλά επιχειρώ να μιλήσω για πράγματα που δεν φανταζόμουνα ότι θα μιλούσα· συμπεριφέρομαι επίσης με περισσότερη θρασύτητα από όση αρμόζει στον χαρακτήρα μου, και μερικά λόγια δεν μπορώ να τα ελέγξω, λόγω του πλήθους που μου έρχονται στο μυαλό να πω.
[96] Αφού λοιπόν έχω πάρει την απόφαση να μιλήσω στα ίσια και έχει λυθεί η γλώσσα μου και το θέμα μου είναι τέτοιο ώστε να μην είναι μήτε έντιμο μήτε δυνατό να παραλείψω τις πράξεις αυτού του είδους, από τις οποίες μπορώ να αποδείξω ότι η πόλη μας έχει φανεί για τους Έλληνες πολύ πιο αξιόλογη από την πόλη των Λακεδαιμονίων, δεν επιτρέπεται να σιωπήσω ούτε και για τα άλλα γενικά κακά, για τα οποία δεν έχει γίνει βέβαια ακόμη λόγος, ωστόσο όμως έχουν συμβεί στους Έλληνες, αλλά επιβάλλεται να αποδείξω ότι οι δικοί μας συμπολίτες άργησαν να συνηθίσουν σε τέτοιες πράξεις, ενώ οι Λακεδαιμόνιοι άλλες από αυτές ήταν οι πρώτοι που τις διέπραξαν, άλλες οι μοναδικοί.