Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΡΡΙΑΝΟΣ

Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (1.28.1-1.29.4)

[1.28.1] Καὶ ἐνταῦθα ἀφικνοῦνται παρ᾽ αὐτὸν Σελγέων πρέσβεις. οἱ δέ εἰσι καὶ αὐτοὶ Πισίδαι βάρβαροι καὶ πόλιν μεγάλην οἰκοῦσιν καὶ αὐτοὶ μάχιμοί εἰσιν· ὅτι δὲ πολέμιοι τοῖς Τελμισσεῦσιν ἐκ παλαιοῦ ἐτύγχανον, ὑπὲρ φιλίας πρὸς Ἀλέξανδρον πεπρεσβευμένοι ἦσαν. καὶ πρὸς τούτους σπένδεται Ἀλέξανδρος, καὶ ἐκ τούτου πιστοῖς ἐς ἅπαντα ἐχρήσατο. [1.28.2] τὴν Τελμισσὸν δὲ ἀπέγνω ἑλεῖν ἂν ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ, ἀλλ᾽ ἐπὶ Σαγαλασσοῦ ἐστέλλετο. ἦν δὲ καὶ αὕτη οὐ μικρὰ πόλις· Πισίδαι καὶ ταύτην ᾤκουν, καὶ ἐδόκουν πάντων Πισιδῶν μαχίμων ὄντων αὐτοὶ εἶναι [οἱ] μαχιμώτατοι· καὶ τότε τὸν λόφον τὸν πρὸ τῆς πόλεως, ὅτι καὶ οὗτος οὐ μεῖον τοῦ τείχους ὀχυρὸς ἐς τὸ ἀπομάχεσθαι ἦν, κατειληφότες προσέμενον. [1.28.3] Ἀλέξανδρος δὲ τὴν μὲν φάλαγγα τῶν Μακεδόνων τάττει ὧδε· ἐπὶ μὲν τοῦ δεξιοῦ κέρως, ἵνα καὶ αὐτὸς ἐπετέτακτο, τοὺς ὑπασπιστὰς εἶχεν, ἐχομένους δὲ τούτων τοὺς πεζεταίρους ἔστε ἐπὶ τὸ εὐώνυμον παρατείνας, ὡς ἑκάστοις τῶν στρατηγῶν ἡ ἡγεμονία τῆς τάξεως ἐν τῇ τότε ἡμέρᾳ ἦν. [1.28.4] ἐπὶ δὲ τῷ εὐωνύμῳ ἐπέταξεν ἡγεμόνα Ἀμύνταν τὸν Ἀρραβαίου. προετάχθησαν δὲ αὐτῷ τοῦ μὲν δεξιοῦ κέρως οἵ τε τοξόται καὶ οἱ Ἀγριᾶνες, τοῦ δὲ εὐωνύμου οἱ ἀκοντισταὶ οἱ Θρᾷκες, ὧν ἡγεῖτο Σιτάλκης· οἱ γὰρ ἱππεῖς αὐτῷ οὐκ ὠφέλιμοι ἐν τῇ δυσχωρίᾳ ἦσαν. τοῖς Πισίδαις δὲ καὶ Τελμισσεῖς προσβεβοηθηκότες ξυνετάξαντο.
[1.28.5] Ἤδη τε οἱ ἀμφ᾽ Ἀλέξανδρον προσβεβληκότες τῷ ὄρει, ὅπερ κατεῖχον οἱ Πισίδαι, κατ᾽ αὐτὸ τὸ ἀποτομώτατον τῆς ἀνόδου ἦσαν, καὶ ἐν τούτῳ ἐπιτίθενται αὐτοῖς οἱ βάρβαροι λόχοις κατὰ κέρας ἑκάτερον, ᾗ σφίσι μὲν εὐπροσοδώτατον ἦν, τοῖς πολεμίοις δὲ χαλεπωτάτη ἡ πρόσβασις. καὶ τοὺς μὲν τοξότας, οἷα δὴ οὔτε ἀκριβῶς ὡπλισμένους καὶ πρώτους πελάσαντας, ἐτρέψαντο, οἱ δὲ Ἀγριᾶνες ἔμειναν. [1.28.6] ἐγγὺς γὰρ ἤδη καὶ ἡ φάλαγξ τῶν Μακεδόνων προσῆγε καὶ πρὸ αὐτῆς Ἀλέξανδρος ἐφαίνετο. ὡς δὲ ἐν χερσὶν ἡ μάχη ἐγένετο, γυμνοί τε οἱ βάρβαροι ὄντες ὁπλίταις προσεφέροντο καὶ πάντῃ κατατιτρωσκόμενοι ἔπιπτον [δὲ], ἐνταῦθα δὴ ἐγκλίνουσιν· [1.28.7] καὶ ἀπέθανον μὲν αὐτῶν ἐς πεντακοσίους,.... κοῦφοι γὰρ ὄντες καὶ ἔμπειροι τῶν χωρίων οὐ χαλεπῶς ἀπεχώρουν· καὶ οἱ Μακεδόνες διὰ βαρύτητα τῶν ὅπλων καὶ ἀπειρίαν τῶν ὁδῶν οὐ θαρραλέοι ἐς τὸ διώκειν ἦσαν. [1.28.8] Ἀλέξανδρος δὲ ἐχόμενος τῶν φευγόντων τὴν πόλιν αὐτῶν αἱρεῖ κατὰ κράτος. τῶν δὲ ξὺν αὐτῷ Κλέανδρός τε ὁ στρατηγὸς τῶν τοξοτῶν ἀποθνήσκει καὶ τῶν ἄλλων ἀμφὶ τοὺς εἴκοσιν. Ἀλέξανδρος δὲ ἐπὶ τοὺς ἄλλους Πισίδας ἦγε· καὶ τὰ μέν τινα τῶν φρουρίων βίᾳ ἐξεῖλε, τὰ δὲ ὁμολογίᾳ προσηγάγετο.
[1.29.1] Ἐντεῦθεν δὲ ᾔει ἐπὶ Φρυγίας παρὰ τὴν λίμνην, ᾗ ὄνομα Ἀσκανία, ἐν ᾗ ἅλες πήγνυνται αὐτόματοι, καὶ τούτοις χρῶνται οἱ ἐπιχώριοι οὐδὲ θαλάσσης τι ἐπὶ τούτῳ δέονται· καὶ ἀφικνεῖται ἐς Κελαινὰς πεμπταῖος. ἐν δὲ ταῖς Κελαιναῖς ἄκρα ἦν πάντῃ ἀπότομος, καὶ ταύτην φυλακὴ κατεῖχεν ἐκ τοῦ σατράπου τῆς Φρυγίας Κᾶρες μὲν χίλιοι, Ἕλληνες δὲ μισθοφόροι ἑκατόν. [1.29.2] καὶ οὗτοι πρεσβεύονται παρ᾽ Ἀλέξανδρον, ἐπαγγελλόμενοι, εἰ μὴ ἀφίκοιτό σφισι βοήθεια ἐν ἡμέρᾳ ᾗ ξυνέκειτο, φράσαντες τὴν ἡμέραν, ὅτι παραδώσουσι τὸ χωρίον. καὶ ἔδοξε ταῦτα Ἀλεξάνδρῳ ὠφελιμώτερα ἢ πολιορκεῖν ἄπορον πάντῃ προσφέρεσθαι τὴν ἄκραν. [1.29.3] πρὸς μὲν δὴ ταῖς Κελαιναῖς φυλακὴν καταλείπει στρατιώτας ἐς χιλίους καὶ πεντακοσίους. μείνας δὲ αὐτοῦ ἡμέρας δέκα καὶ σατράπην ἀποδείξας Φρυγίας Ἀντίγονον τὸν Φιλίππου, ἐπὶ δὲ τοὺς συμμάχους ἀντ᾽ ἐκείνου στρατηγὸν Βάλακρον τὸν Ἀμύντου ἐπιτάξας, αὐτὸς ἐπὶ Γορδίου ἐστέλλετο. καὶ Παρμενίωνι ἐπέστειλεν, ἄγοντα ἅμα οἷ τὴν δύναμιν ἐκεῖσε ἀπαντᾶν· καὶ ἀπήντα ξὺν τῇ δυνάμει Παρμενίων. [1.29.4] καὶ οἱ νεόγαμοι δὲ οἱ ἐπὶ Μακεδονίας σταλέντες εἰς Γόρδιον ἧκον καὶ ξὺν αὐτοῖς ἄλλη στρατιὰ καταλεχθεῖσα, ἣν ἦγε Πτολεμαῖός τε ὁ Σελεύκου καὶ Κοῖνος ὁ Πολεμοκράτους καὶ Μελέαγρος ὁ Νεοπτολέμου, πεζοὶ μὲν Μακεδόνες τρισχίλιοι, ἱππεῖς δὲ ἐς τριακοσίους καὶ Θεσσαλῶν ἱππεῖς διακόσιοι, Ἠλείων δὲ ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα, ὧν ἡγεῖτο Ἀλκίας Ἠλεῖος.

[1.28.1] Εκεί παρουσιάστηκαν σε αυτόν πρέσβεις των Σελγέων. Είναι και αυτοί απολίτιστοι Πισίδες και πολεμικοί και κατοικούν σε μεγάλη πόλη. Επειδή συνέβαινε να είναι από παλιά εχθροί με τους Τελμισσείς, είχαν στείλει πρέσβεις στον Αλέξανδρο να ζητήσουν τη φιλία του. Ο Αλέξανδρος συνθηκολόγησε μαζί τους και από τότε τους χρησιμοποίησε ως έμπιστους στο καθετί. [1.28.2] Απογοητεύθηκε όμως ότι θα μπορούσε σε μικρό χρονικό διάστημα να κυριέψει την Τελμισσό, γι᾽ αυτό βάδισε προς τη Σαγαλασσό· ήταν και αυτή μεγάλη πόλη και την κατοικούσαν Πισίδες, οι οποίοι μάλιστα φημίζονταν ότι ήταν οι πιο πολεμικοί από όλους τους Πισίδες, που ήταν καλοί πολεμιστές. Τότε λοιπόν οι Πισίδες είχαν καταλάβει τον λόφο που βρισκόταν μπροστά στην πόλη τους, γιατί ήταν οχυρός για άμυνα όσο και το τείχος, και περίμεναν εκεί. [1.28.3] Ο Αλέξανδρος παρέταξε ως εξής τη φάλαγγα των Μακεδόνων: Στη δεξιά πτέρυγα, όπου και ο ίδιος είχε πάρει θέση, έβαλε τους υπασπιστές και κοντά σε αυτούς τους πεζεταίρους αναπτύσσοντας την παράταξή τους ως την αριστερή του πτέρυγα, και τοποθέτησε τον κάθε στρατηγό κατά τη σειρά προτεραιότητας που είχε την ημέρα εκείνη η μονάδα του. [1.28.4] Αρχηγό της αριστερής πτέρυγας όρισε τον Αμύντα, τον γιο του Αρραβαίου. Μπροστά από αυτόν στη δεξιά του πτέρυγα τοποθέτησε τους τοξότες και τους Αγριάνες, ενώ στο αριστερό τους Θράκες ακοντιστές, που αρχηγός τους ήταν ο Σιτάλκης, γιατί οι ιππείς δεν ήταν χρήσιμοι, επειδή το μέρος αυτό ήταν στενόχωρο. Με τους Πισίδες συμπολεμούσαν και οι Τελμισσείς που είχαν τρέξει σε βοήθειά τους.
[1.28.5] Οι στρατιώτες του Αλεξάνδρου είχαν ήδη προσβάλει το βουνό που κατείχαν οι Πισίδες και βρίσκονταν στο πιο απόκρημνο σημείο της αναβάσεώς του. Τη στιγμή ακριβώς αυτήν επιχειρούν αιφνιδιαστική επίθεση στις δυο μακεδονικές πτέρυγες οι βάρβαροι χωρισμένοι σε μικρές ομάδες, εκεί όπου γι᾽ αυτούς μεν ήταν πολύ εύκολο να προχωρήσουν, για τους εχθρούς όμως ήταν πολύ δύσκολη η προσέγγιση. Γι᾽ αυτό οι Πισίδες έτρεψαν σε φυγή τους τοξότες, επειδή και ελαφρά οπλισμένοι ήταν και οι πρώτοι που έφτασαν κοντά, ενώ οι Αγριάνες κράτησαν τις θέσεις τους. [1.28.6] Γιατί πλησίαζε ήδη η φάλαγγα των Μακεδόνων και μπροστά από αυτήν διακρινόταν ο Αλέξανδρος. Και όταν πια ήρθαν στα χέρια, τότε αναγκάστηκαν οι βάρβαροι να υποχωρήσουν, επειδή και χωρίς προστατευτικό οπλισμό εφορμούσαν εναντίον των οπλιτών και σκοτώνονταν χτυπημένοι από όλες τις μεριές. [1.28.7] Από αυτούς σκοτώθηκαν περίπου πεντακόσιοι,… επειδή ήταν ελαφρά οπλισμένοι και γνώριζαν καλά τα κατατόπια, δεν δυσκολεύθηκαν να απομακρυνθούν· αντίθετα οι Μακεδόνες ήταν διστακτικοί στην καταδίωξη, επειδή και βαριά οπλισμένοι ήταν και δεν γνώριζαν τους δρόμους. [1.28.8] Ο Αλέξανδρος ακολουθώντας από κοντά τους φυγάδες, κυρίεψε με έφοδο την πόλη τους. Από τους στρατιώτες του Αλεξάνδρου σκοτώθηκε ο στρατηγός των τοξοτών Κλέανδρος και άλλοι είκοσι περίπου άνδρες του. Στη συνέχεια ο Αλέξανδρος έκαμε επίθεση εναντίον των υπόλοιπων Πισιδών και άλλα φρούριά τους κυρίεψε με μάχη, ενώ άλλα του παραδόθηκαν με συμφωνία.
[1.29.1] Από την Πισιδία ο Αλέξανδρος προχώρησε προς τη Φρυγία βαδίζοντας κοντά στη λίμνη που ονομάζεται Ασκανία, στην οποία το αλάτι πήζει από μόνο του και το μεταχειρίζονται οι ντόπιοι, χωρίς να έχουν ανάγκη από τη θάλασσα γι᾽ αυτό. Την πέμπτη μέρα έφθασε στις Κελαινές, όπου υπήρχε ακρόπολη απόκρημνη από παντού. Ο σατράπης της Φρυγίας είχε εγκαταστήσει σε αυτήν φρουρά από χίλιους Κάρες και εκατό Έλληνες μισθοφόρους. [1.29.2] Οι μισθοφόροι έστειλαν πρέσβεις τους στον Αλέξανδρο και του υποσχέθηκαν να του παραδώσουν τον οχυρό τόπο, αν δεν τους ερχόταν απέξω βοήθεια την ημέρα που τους υποσχέθηκαν — αναφέροντάς του και την ημέρα. Ο Αλέξανδρος έκρινε ότι η λύση αυτή ήταν προτιμότερη από την πολιορκία, επειδή η ακρόπολη ήταν απρόσιτη από όλες τις μεριές. [1.29.3] Άφησε λοιπόν κοντά στις Κελαινές χίλιους πεντακόσιους περίπου στρατιώτες του για να τις φρουρούν. Ό ίδιος έμεινε δέκα μέρες στην περιοχή και μετά ξεκίνησε για το Γόρδιο, αφού διόρισε σατράπη της Μεγάλης Φρυγίας τον Αντίγονο, τον γιο του Φιλίππου, και τοποθέτησε στη θέση του ως στρατηγό των συμμάχων τον Βάλακρο, τον γιο του Αμύντα. Διέταξε επίσης τον Παρμενίωνα να πάρει μαζί του τις στρατιωτικές του δυνάμεις και να τον συναντήσει εκεί· και πραγματικά τον συνάντησε ο Παρμενίων με τον στρατό του. [1.29.4] Στο Γόρδιο κατέφθασαν και οι νιόπαντροι Μακεδόνες που είχαν αποσταλεί στη Μακεδονία και μαζί με αυτούς και άλλοι στρατιώτες που είχαν στρατολογηθεί πρόσφατα· τους οδηγούσαν ο Πτολεμαίος, ο γιος του Σελεύκου, ο Κοίνος, ο γιος του Πολεμοκράτη και ο Μελέαγρος, ο γιος του Νεοπτόλεμου· ήταν τρεις χιλιάδες πεζοί και τριακόσιοι ιππείς Μακεδόνες, διακόσιοι Θεσσαλοί ιππείς και εκατόν πενήντα Ηλείοι, που αρχηγός τους ήταν ο Αλκίας ο Ηλείος.