Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΑΡΡΙΑΝΟΣ

Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις (7.19.1-7.20.2)

[7.19.1] Παρελθόντι δ᾽ αὐτῷ ἐς Βαβυλῶνα πρεσβεῖαι παρὰ τῶν Ἑλλήνων ἐνέτυχον, ὑπὲρ ὅτων μὲν ἕκαστοι πρεσβευόμενοι οὐκ ἀναγέγραπται, δοκεῖν δ᾽ ἔμοιγε αἱ πολλαὶ στεφανούντων τε αὐτὸν ἦσαν καὶ ἐπαινούντων ἐπὶ ταῖς νίκαις ταῖς τε ἄλλαις καὶ μάλιστα ταῖς Ἰνδικαῖς, καὶ ὅτι σῶος ἐξ Ἰνδῶν ἐπανήκει χαίρειν φασκόντων. καὶ τούτους δεξιωσάμενός τε καὶ τὰ εἰκότα τιμήσας ἀποπέμψαι ὀπίσω λέγεται. [7.19.2] ὅσους δὲ ἀνδριάντας ἢ ὅσα ἀγάλματα ἢ εἰ δή τι ἄλλο ἀνάθημα ἐκ τῆς Ἑλλάδος Ξέρξης ἀνεκόμισεν ἐς Βαβυλῶνα ἢ ἐς Πασαργάδας ἢ ἐς Σοῦσα ἢ ὅπῃ ἄλλῃ τῆς Ἀσίας, ταῦτα δοῦναι ἄγειν τοῖς πρέσβεσι· καὶ τὰς Ἁρμοδίου καὶ Ἀριστογείτονος εἰκόνας τὰς χαλκᾶς οὕτω λέγεται ἀπενεχθῆναι ὀπίσω ἐς Ἀθήνας καὶ τῆς Ἀρτέμιδος τῆς Κελκέας τὸ ἕδος.
[7.19.3] Κατέλαβε δὲ ἐν Βαβυλῶνι, ὡς λέγει Ἀριστόβουλος, καὶ τὸ ναυτικόν, τὸ μὲν κατὰ τὸν Εὐφράτην ποταμὸν ἀναπεπλευκὸς ἀπὸ θαλάσσης τῆς Περσικῆς, ὅ τι περ σὺν Νεάρχῳ ἦν, τὸ δὲ ἐκ Φοινίκης ἀνακεκομισμένον, πεντήρεις μὲν δύο τῶν ἐκ Φοινίκων, τετρήρεις δὲ τρεῖς, τριήρεις δὲ δώδεκα, τριακοντόρους δὲ ἐς τριάκοντα· ταύτας ξυντμηθείσας κομισθῆναι ἐπὶ τὸν Εὐφράτην ποταμὸν ἐκ Φοινίκης ἐς Θάψακον πόλιν, ἐκεῖ δὲ ξυμπηχθείσας αὖθις καταπλεῦσαι ἐς Βαβυλῶνα. [7.19.4] λέγει δὲ ὅτι καὶ ἄλλος αὐτῷ ἐναυπηγεῖτο στόλος τέμνοντι τὰς κυπαρίσσους τὰς ἐν τῇ Βαβυλωνίᾳ· τούτων γὰρ μόνων τῶν δένδρων εὐπορίαν εἶναι ἐν τῇ χώρᾳ τῶν Ἀσσυρίων, τῶν δὲ ἄλλων ὅσα ἐς ναυπηγίαν ἀπόρως ἔχειν τὴν γῆν ταύτην· πληρώματα δὲ ἐς τὰς ναῦς καὶ τὰς ἄλλας ὑπηρεσίας πορφυρέων τε πλῆθος καὶ τῶν ἄλλων ὅσοι ἐργάται τῆς θαλάσσης ἀφῖχθαι αὐτῷ ἐκ Φοινίκης τε καὶ τῆς ἄλλης παραλίας· λιμένα τε ὅτι πρὸς Βαβυλῶνι ἐποίει ὀρυκτὸν ὅσον χιλίαις ναυσὶ μακραῖς ὅρμον εἶναι καὶ νεωσοίκους ἐπὶ τοῦ λιμένος. [7.19.5] καὶ Μίκκαλος ὁ Κλαζομένιος μετὰ πεντακοσίων ταλάντων ἐπὶ Φοινίκης τε καὶ Συρίας ἐστέλλετο, τοὺς μὲν μισθῷ πείσων, τοὺς δὲ καὶ ὠνησόμενος ὅσοι θαλάττιοι ἄνθρωποι. τήν τε γὰρ παραλίαν τὴν πρὸς τῷ κόλπῳ τῷ Περσικῷ κατοικίζειν ἐπενόει καὶ τὰς νήσους τὰς ταύτῃ. ἐδόκει γὰρ αὐτῷ οὐ μεῖον ‹ἂν› Φοινίκης εὐδαίμων ἡ χώρα αὕτη γενέσθαι. [7.19.6] ἦν δὲ αὐτῷ τοῦ ναυτικοῦ ἡ παρασκευὴ ὡς ἐπὶ Ἄραβας τοὺς πολλούς, πρόφασιν μέν, ὅτι μόνοι τῶν ταύτῃ βαρβάρων οὔτε πρεσβείαν ἀπέστειλαν οὔτε τι ἄλλο ἐπιεικὲς ἢ ἐπὶ τιμῇ ἐπέπρακτο Ἄραψιν ἐς αὐτόν· τὸ δὲ ἀληθές, ὥς γέ μοι δοκεῖ, ἄπληστος ἦν τοῦ κτᾶσθαί τι ἀεὶ Ἀλέξανδρος.
[7.20.1] Λόγος δὲ κατέχει ὅτι ἤκουεν Ἄραβας δύο μόνον τιμᾶν θεούς, τὸν Οὐρανόν τε καὶ τὸν Διόνυσον, τὸν μὲν Οὐρανὸν αὐτόν τε ὁρώμενον καὶ τὰ ἄστρα ἐν οἷ ἔχοντα τά τε ἄλλα καὶ τὸν ἥλιον, ἀφ᾽ ὅτου μεγίστη καὶ φανοτάτη ὠφέλεια ἐς πάντα ἥκει τὰ ἀνθρώπεια, Διόνυσον δὲ κατὰ δόξαν τῆς ἐς Ἰνδοὺς στρατιᾶς. οὔκουν ἀπαξιοῦν καὶ αὐτὸν τρίτον ἂν νομισθῆναι πρὸς Ἀράβων θεόν, οὐ φαυλότερα ἔργα Διονύσου ἀποδειξάμενον, εἴπερ οὖν καὶ Ἀράβων κρατήσας ἐπιτρέψειεν αὐτοῖς, καθάπερ Ἰνδοῖς, πολιτεύειν κατὰ τὰ σφῶν νόμιμα. [7.20.2]τῆς τε χώρας ἡ εὐδαιμονία ὑπεκίνει αὐτόν, ὅτι ἤκουεν ἐκ μὲν τῶν λιμνῶν τὴν κασίαν γίγνεσθαι αὐτοῖς, ἀπὸ δὲ τῶν δένδρων τὴν σμύρναν τε καὶ τὸν λιβανωτόν, ἐκ δὲ τῶν θάμνων τὸ κιννάμωμον τέμνεσθαι, οἱ λειμῶνες δὲ ὅτι νάρδον αὐτόματοι ἐκφέρουσι· τό ‹τε› μέγεθος τῆς χώρας, ὅτι οὐκ ἐλάττων ἡ παράλιος τῆς Ἀραβίας ἤπερ ἡ τῆς Ἰνδικῆς αὐτῷ ἐξηγγέλλετο, καὶ νῆσοι αὐτῇ προσκεῖσθαι πολλαί, καὶ λιμένες πανταχοῦ τῆς χώρας ἐνεῖναι, οἷοι παρασχεῖν μὲν ὅρμους τῷ ναυτικῷ, παρασχεῖν δὲ καὶ πόλεις ἐνοικισθῆναι καὶ ταύτας γενέσθαι εὐδαίμονας.

[7.19.1] Αφού μπήκε στη Βαβυλώνα ο Αλέξανδρος, τον συνάντησαν πρεσβείες σταλμένες από τους Έλληνες· δεν έχει γραφεί για ποιούς λόγους ήρθε η καθεμιά πρεσβεία, νομίζω όμως ότι οι περισσότερες ήταν για να του προσφέρουν στεφάνια και να τον συγχαρούν και για τις άλλες νίκες του, προπάντων όμως για εκείνες που πέτυχε στην Ινδία, και για να του εκφράσουν τη χαρά τους που είχε επιστρέψει σώος από την Ινδία. Λένε ότι τους έστειλε πίσω, αφού τους υποδέχθηκε φιλικά και τους τίμησε, όπως έπρεπε. [7.19.2] Λένε ακόμη ότι τους έδωσε να μεταφέρουν και όσους ανδριάντες ή όσα αγάλματα ή οποιοδήποτε άλλο αφιέρωμα είχε φέρει ο Ξέρξης από την Ελλάδα στη Βαβυλώνα ή στις Πασαργάδες ή στα Σούσα ή σε όποιο άλλο μέρος της Ασίας. Με τον τρόπο αυτό λένε ότι μεταφέρθηκαν πίσω στην Αθήνα οι χάλκινοι ανδριάντες του Αρμόδιου και Αριστογείτονα, καθώς και το άγαλμα της Κελκέας Άρτεμης.
[7.19.3] Όπως αναφέρει ο Αριστόβουλος, ο Αλέξανδρος βρήκε στη Βαβυλώνα και το ναυτικό του, δηλαδή και εκείνο που είχε πλεύσει από την Περσική θάλασσα προς τα άνω τον Ευφράτη ποταμό, εκείνο ακριβώς που ήταν με τον Νέαρχο, και το άλλο που είχε μεταφερθεί από τη Φοινίκη, δηλαδή δύο φοινικικές πεντήρεις, τρεις τετρήρεις, δώδεκα τριήρεις και τριάντα περίπου τριακόντοροι. Τα πλοία αυτά, αφού είχαν διαλυθεί σε κομμάτια, μεταφέρθηκαν από τη Φοινίκη στον ποταμό Ευφράτη, στην πόλη Θάψακο, όπου συναρμολογήθηκαν ξανά και κατέπλευσαν στη Βαβυλώνα. [7.19.4] Αναφέρει ακόμη ο Αριστόβουλος ότι του ναυπηγούσαν και άλλο στόλο κόβοντας τα κυπαρίσσια που ήταν στη Βαβυλωνία, γιατί μόνο αυτά τα δένδρα υπάρχουν άφθονα στη χώρα των Ασσυρίων, ενώ υπάρχει έλλειψη στον τόπο αυτόν από τα άλλα ξύλα, που είναι κατάλληλα για την κατασκευή πλοίων· ότι του είχαν έρθει από τη Φοινίκη και τις άλλες παραθαλάσσιες περιοχές ως πληρώματα για τα πλοία και για τις άλλες ναυτικές εργασίες πλήθος αλιέων πορφύρας καθώς και διάφοροι άλλοι εργάτες της θάλασσας· ότι είχε αρχίσει να κατασκευάζει λιμάνι με εκσκαφές κοντά στη Βαβυλώνα τόσο μεγάλο, ώστε να αγκυροβολούν χίλια πολεμικά πλοία, καθώς και στέγαστρα των πλοίων στο λιμάνι· [7.19.5] και ότι ο Αλέξανδρος έστειλε στη Φοινίκη και στη Συρία τον Μίκκαλο τον Κλαζομένιο με πεντακόσια τάλαντα, για να μισθώσει ή και να αγοράσει όσους θαλασσινούς μπορέσει. Γιατί σχεδίαζε να εγκαταστήσει ανθρώπους στην παραλία που είναι κοντά στον Περσικό κόλπο και στα νησιά που βρίσκονται εκεί, επειδή νόμιζε ότι η περιοχή αυτή μπορούσε να ευημερήσει όσο και η Φοινίκη. [7.19.6] Ο Αλέξανδρος προετοίμαζε το ναυτικό του εναντίον των περισσοτέρων Αράβων προφασιζόμενος ότι μόνο αυτοί από τους βαρβάρους της περιοχής εκείνης δεν απέστειλαν ούτε πρέσβεις προς αυτόν ούτε είχαν προβεί σε καμία άλλη φιλική ή τιμητική ενέργεια προς αυτόν. Η αλήθεια όμως ήταν, όπως εγώ τουλάχιστον νομίζω, η απληστία του Αλεξάνδρου να κατακτά συνεχώς κάτι.
[7.20.1] Η παράδοση αναφέρει ότι ο Αλέξανδρος άκουε πως οι Άραβες τιμούσαν δύο μόνο θεούς, τον Ουρανό και τον Διόνυσο· τον Ουρανό, επειδή και ο ίδιος είναι ορατός και επειδή περιλαμβάνει και τα άλλα άστρα και προπάντων τον ήλιο, από τον οποίο προέρχεται η μεγαλύτερη και πιο φανερή ωφέλεια σε όλα τα ανθρώπινα πράγματα, ενώ τον Διόνυσο εξαιτίας της φημολογούμενης εκστρατείας του στην Ινδία. Έκρινε, λοιπόν, τον εαυτό του άξιο να θεωρηθεί τρίτος θεός από τους Άραβες, εφόσον παρουσίαζε κατορθώματα όχι κατώτερα από εκείνα του Διονύσου, αν βέβαια, αφού υπέτασσε και τους Άραβες, θα επέτρεπε σε αυτούς να κυβερνώνται σύμφωνα με τα δικά τους έθιμα όπως ακριβώς και στους Ινδούς. [7.20.2] Τον παρακινούσε επίσης ο πλούτος της χώρας, επειδή άκουε ότι στις λίμνες της φύεται η κασία και από τα δένδρα παράγεται η σμύρνα και το λιβάνι και από τους θάμνους κόβουν την κανέλα, ενώ στα λιβάδια τους βγαίνει αυτοφυής νάρδος. Τον παρακινούσε ακόμη το μέγεθος της χώρας, επειδή τον πληροφόρησαν ότι η παραλία της Αραβίας δεν ήταν μικρότερη από εκείνη της Ινδίας και ότι κοντά σε αυτήν ήταν πολλά νησιά και ότι σε όλα τα μέρη της χώρας υπήρχαν λιμάνια κατάλληλα για να παρέχουν αγκυροβόλια στο ναυτικό του και να επιτρέπουν να ιδρυθούν σε αυτά πόλεις και μάλιστα αυτές να γίνουν πλούσιες.