Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (2.7.1-2.9.6)

[2.7.1] Γεγενημένου δὲ τοῦ ἐν Πλαταιαῖς ἔργου καὶ λελυμένων λαμπρῶς τῶν σπονδῶν οἱ Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο ὡς πολεμήσοντες, παρεσκευάζοντο δὲ καὶ Λακεδαιμόνιοι καὶ οἱ ξύμμαχοι, πρεσβείας τε μέλλοντες πέμπειν παρὰ βασιλέα καὶ ἄλλοσε πρὸς τοὺς βαρβάρους, εἴ ποθέν τινα ὠφελίαν ἤλπιζον ἑκάτεροι προσλήψεσθαι, πόλεις τε ξυμμαχίδας ποιούμενοι ὅσαι ἦσαν ἐκτὸς τῆς ἑαυτῶν δυνάμεως. [2.7.2] καὶ Λακεδαιμονίοις μὲν πρὸς ταῖς αὐτοῦ ὑπαρχούσαις ἐξ Ἰταλίας καὶ Σικελίας τοῖς τἀκείνων ἑλομένοις ναῦς ἐπετάχθη ποιεῖσθαι κατὰ μέγεθος τῶν πόλεων, ὡς ἐς τὸν πάντα ἀριθμὸν πεντακοσίων νεῶν ἐσομένων, καὶ ἀργύριον ῥητὸν ἑτοιμάζειν, τά τε ἄλλα ἡσυχάζοντας καὶ Ἀθηναίους δεχομένους μιᾷ νηὶ ἕως ἂν ταῦτα παρασκευασθῇ. [2.7.3] Ἀθηναῖοι δὲ τήν τε ὑπάρχουσαν ξυμμαχίαν ἐξήταζον καὶ ἐς τὰ περὶ Πελοπόννησον μᾶλλον χωρία ἐπρεσβεύοντο, Κέρκυραν καὶ Κεφαλληνίαν καὶ Ἀκαρνᾶνας καὶ Ζάκυνθον, ὁρῶντες, εἰ σφίσι φίλια ταῦτ᾽ εἴη βεβαίως, πέριξ τὴν Πελοπόννησον καταπολεμήσοντες. [2.8.1] ὀλίγον τε ἐπενόουν οὐδὲν ἀμφότεροι, ἀλλ᾽ ἔρρωντο ἐς τὸν πόλεμον οὐκ ἀπεικότως· ἀρχόμενοι γὰρ πάντες ὀξύτερον ἀντιλαμβάνονται, τότε δὲ καὶ νεότης πολλὴ μὲν οὖσα ἐν τῇ Πελοποννήσῳ, πολλὴ δ᾽ ἐν ταῖς Ἀθήναις οὐκ ἀκουσίως ὑπὸ ἀπειρίας ἥπτετο τοῦ πολέμου, ἥ τε ἄλλη Ἑλλὰς ἅπασα μετέωρος ἦν ξυνιουσῶν τῶν πρώτων πόλεων. [2.8.2] καὶ πολλὰ μὲν λόγια ἐλέγετο, πολλὰ δὲ χρησμολόγοι ᾖδον ἔν τε τοῖς μέλλουσι πολεμήσειν καὶ ἐν ταῖς ἄλλαις πόλεσιν. [2.8.3] ἔτι δὲ Δῆλος ἐκινήθη ὀλίγον πρὸ τούτων, πρότερον οὔπω σεισθεῖσα ἀφ᾽ οὗ Ἕλληνες μέμνηνται· ἐλέγετο δὲ καὶ ἐδόκει ἐπὶ τοῖς μέλλουσι γενήσεσθαι σημῆναι. εἴ τέ τι ἄλλο τοιουτότροπον ξυνέβη γενέσθαι, πάντα ἀνεζητεῖτο. [2.8.4] ἡ δὲ εὔνοια παρὰ πολὺ ἐποίει τῶν ἀνθρώπων μᾶλλον ἐς τοὺς Λακεδαιμονίους, ἄλλως τε καὶ προειπόντων ὅτι τὴν Ἑλλάδα ἐλευθεροῦσιν. ἔρρωτό τε πᾶς καὶ ἰδιώτης καὶ πόλις εἴ τι δύναιτο καὶ λόγῳ καὶ ἔργῳ ξυνεπιλαμβάνειν αὐτοῖς· ἐν τούτῳ τε κεκωλῦσθαι ἐδόκει ἑκάστῳ τὰ πράγματα ᾧ μή τις αὐτὸς παρέσται. [2.8.5] οὕτως ‹ἐν› ὀργῇ εἶχον οἱ πλείους τοὺς Ἀθηναίους, οἱ μὲν τῆς ἀρχῆς ἀπολυθῆναι βουλόμενοι, οἱ δὲ μὴ ἀρχθῶσι φοβούμενοι.
[2.9.1] Παρασκευῇ μὲν οὖν καὶ γνώμῃ τοιαύτῃ ὥρμηντο, πόλεις δὲ ἑκάτεροι τάσδε ἔχοντες ξυμμάχους ἐς τὸν πόλεμον καθίσταντο. [2.9.2] Λακεδαιμονίων μὲν οἵδε ξύμμαχοι· Πελοποννήσιοι μὲν οἱ ἐντὸς Ἰσθμοῦ πάντες πλὴν Ἀργείων καὶ Ἀχαιῶν (τούτοις δὲ ἐς ἀμφοτέρους φιλία ἦν· Πελληνῆς δὲ Ἀχαιῶν μόνοι ξυνεπολέμουν τὸ πρῶτον, ἔπειτα δὲ ὕστερον καὶ ἅπαντες), ἔξω δὲ Πελοποννήσου Μεγαρῆς, Βοιωτοί, Λοκροί, Φωκῆς, Ἀμπρακιῶται, Λευκάδιοι, Ἀνακτόριοι. [2.9.3] τούτων ναυτικὸν παρείχοντο Κορίνθιοι, Μεγαρῆς, Σικυώνιοι, Πελληνῆς, Ἠλεῖοι, Ἀμπρακιῶται, Λευκάδιοι, ἱππέας δὲ Βοιωτοί, Φωκῆς, Λοκροί· αἱ δ᾽ ἄλλαι πόλεις πεζὸν παρεῖχον. αὕτη μὲν Λακεδαιμονίων ξυμμαχία· [2.9.4] Ἀθηναίων δὲ Χῖοι, Λέσβιοι, Πλαταιῆς, Μεσσήνιοι οἱ ἐν Ναυπάκτῳ, Ἀκαρνάνων οἱ πλείους, Κερκυραῖοι, Ζακύνθιοι, καὶ ἄλλαι πόλεις αἱ ὑποτελεῖς οὖσαι ἐν ἔθνεσι τοσοῖσδε, Καρία ἡ ἐπὶ θαλάσσῃ, Δωριῆς Καρσὶ πρόσοικοι, Ἰωνία, Ἑλλήσποντος, τὰ ἐπὶ Θρᾴκης, νῆσοι ὅσαι ἐντὸς Πελοποννήσου καὶ Κρήτης πρὸς ἥλιον ἀνίσχοντα, πᾶσαι αἱ Κυκλάδες πλὴν Μήλου καὶ Θήρας. [2.9.5] τούτων ναυτικὸν παρείχοντο Χῖοι, Λέσβιοι, Κερκυραῖοι, οἱ δ᾽ ἄλλοι πεζὸν καὶ χρήματα. [2.9.6] ξυμμαχία μὲν αὕτη ἑκατέρων καὶ παρασκευὴ ἐς τὸν πόλεμον ἦν.

[2.7.1] Το εγχείρημα εναντίον της Πλάταιας ήταν κατάφωρη παράβαση των σπονδών και οι Αθηναίοι άρχισαν να ετοιμάζονται για πόλεμο. Άρχισαν να ετοιμάζονται και οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους. Και οι δύο παρατάξεις ετοιμάζονταν να στείλουν πρέσβεις στον Βασιλέα των Περσών και σε άλλες βαρβαρικές χώρες, από τις οποίες ο καθένας από τους εμπολέμους είχε την ελπίδα να εξασφαλίσει κάποια ωφέλεια. Ταυτόχρονα, προσπαθούσαν να προσελκύσουν στην παράταξή τους όσες πολιτείες ήσαν ουδέτερες. [2.7.2] Οι Λακεδαιμόνιοι, εκτός από τα καράβια που είχαν στην Πελοπόννησο, παράγγειλαν στις συμμαχικές τους πόλεις της Ιταλίας και της Σικελίας να ετοιμάσουν καράβια, ανάλογα με τα μέσα της η καθεμιά, ώστε ο συνολικός αριθμός του στόλου να φτάσει τα πεντακόσια καράβια, και να δώσουν ένα ορισμένο ποσό χρήματα. Κατά τα άλλα, και έως ότου συμπληρωθεί η ετοιμασία αυτή, έδωσαν εντολή στους συμμάχους τους να μην κινηθούν και να δέχονται στα λιμάνια αθηναϊκά καράβια, αλλά όχι περισσότερα από ένα τη φορά. [2.7.3] Οι Αθηναίοι ενίσχυσαν την συμμαχία τους κι έστειλαν πρέσβεις κυρίως στα γύρω από την Πελοπόννησο μέρη, στην Κέρκυρα, την Κεφαλληνία, τους Ακαρνάνες, την Ζάκυνθο, και τούτο επειδή έβλεπαν ότι, αν μπορούσαν να κάνουν συμμαχίες με αυτά τα μέρη, τότε θα περικύκλωναν την Πελοπόννησο και θα την πολεμούσαν από παντού.
[2.8.1] Και οι δύο παρατάξεις έκαναν μεγαλεπήβολα σχέδια κι ετοιμάζονταν για τον πόλεμο με πολλή αποφασιστικότητα. Και τούτο είναι φυσικό, γιατί στην αρχή κάθε πολέμου οι άνθρωποι δείχνουν μεγαλύτερο ενθουσιασμό και τότε, τόσο στην Πελοπόννησο όσο και στην Αθήνα, υπήρχε πολλή νεολαία η οποία από απειρία επιθυμούσε τον πόλεμο. Όλη η υπόλοιπη Ελλάδα βρισκόταν σε μεγάλη αναταραχή, αφού οι δυο κυριότερες πόλεις άρχισαν πόλεμο. [2.8.2] Παντού, και στις πόλεις που ετοιμάζονταν να πολεμήσουν και στις άλλες, πολλές προφητείες περνούσαν από στόμα σε στόμα και πολλοί χρησμολόγοι τραγουδούσαν χρησμούς. [2.8.3] Έγινε και σεισμός στην Δήλο πριν από τα γεγονότα αυτά. Η Δήλος δεν είχε πάθει ποτέ σεισμό, όσο μπορούσαν να θυμηθούν οι Έλληνες. Διαδόθηκε πως ο σεισμός αυτός ήταν προάγγελος των όσων θα συνέβαιναν και κάθε άλλο τέτοιο γεγονός ερμηνευόταν με μεγάλη προσοχή. [2.8.4] Το μεγαλύτερο μέρος της κοινής γνώμης συμπαθούσε τους Λακεδαιμονίους οι οποίοι, άλλωστε, είχαν διακηρύξει ότι θ᾽ απελευθερώσουν την Ελλάδα, και κάθε πολιτεία ή ιδιώτης ήταν πρόθυμος να τους βοηθήσει όσο μπορούσε, με λόγια ή έργα, κι ο καθένας νόμιζε ότι όπου δεν είναι παρών, εκεί και τα πράγματα δεν θα πάνε καλά. [2.8.5] Και η έχθρα εναντίον των Αθηναίων ήταν γενική, γιατί άλλοι ήθελαν ν᾽ αποτινάξουν τον ζυγό κι άλλοι φοβόνταν μην τους επιβληθεί.
[2.9.1] Με τέτοια προετοιμασία και τέτοιο πνεύμα ετοιμάζονταν να πολεμήσουν. Μπήκαν στον πόλεμο με τους εξής ο καθένας συμμάχους: [2.9.2] των Λακεδαιμονίων σύμμαχοι ήσαν όλοι οι Πελοποννήσιοι οι πέρα από τον Ισθμό, εκτός από τους Αργείους και τους Αχαιούς που είχαν φιλικές σχέσεις με τα δύο μέρη. Από τους Αχαιούς μόνο η Πελλήνη συμμάχησε με την Σπάρτη στην αρχή, αργότερα, όμως, πολέμησαν και όλοι οι άλλοι. Έξω από την Πελοπόννησο οι Λακεδαιμόνιοι είχαν συμμάχους τους Μεγαρείς, τους Φωκείς, τους Λοκρούς, τους Βοιωτούς, τους Αμπρακιώτες, τους Λευκαδίους και τους Ανακτορίους. [2.9.3] Από τους συμμάχους αυτούς προμήθευαν ναυτικό οι Κορίνθιοι, οι Μεγαρείς, οι Σικυώνιοι, οι Πελληνείς, οι Ηλείοι, οι Αμπρακιώτες και οι Λευκάδιοι. Οι Βοιωτοί, οι Φωκείς και οι Λοκροί προμήθευαν ιππικό. Οι άλλοι σύμμαχοι προμήθευαν πεζικό. Αυτή ήταν η συμμαχία των Λακεδαιμονίων. [2.9.4] Οι Αθηναίοι είχαν συμμάχους την Χίο, την Λέσβο, την Πλάταια, τους Μεσσηνίους της Ναυπάκτου, τους περισσότερους Ακαρνάνες, τους Κερκυραίους, τους Ζακυνθίους και τις υποτελείς πολιτείες σε διάφορα μέρη, δηλαδή στην παραθαλάσσια Καρία, στους γείτονες της Καρίας Δωριείς, στην Ιωνία, τον Ελλήσποντο, τα παράλια της Θράκης, όλα τα νησιά ανατολικά από την Πελοπόννησο και την Κρήτη, όλες τις άλλες Κυκλάδες εκτός από την Μήλο και την Θήρα. [2.9.5] Από τους συμμάχους αυτούς προμήθευαν ναυτικό η Χίος, η Λέσβος και η Κέρκυρα. Οι άλλοι προμήθευαν πεζικό και χρήματα. [2.9.6] Αυτοί λοιπόν ήσαν οι σύμμαχοι του καθενός και αυτή ήταν η προετοιμασία τους.