Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (8.57.1-8.60.3)

[8.57.1] Τισσαφέρνης δὲ εὐθὺς μετὰ ταῦτα καὶ ἐν τῷ αὐτῷ χειμῶνι παρέρχεται ἐς τὴν Καῦνον, βουλόμενος τοὺς Πελοποννησίους πάλιν τε κομίσαι ἐς τὴν Μίλητον καὶ ξυνθήκας ἔτι ἄλλας ποιησάμενος, ἃς ἂν δύνηται, τροφήν τε παρέχειν καὶ μὴ παντάπασιν ἐκπεπολεμῶσθαι, δεδιὼς μή, ἢν ἀπορῶσι πολλαῖς ναυσὶ τῆς τροφῆς, ἢ τοῖς Ἀθηναίοις ἀναγκασθέντες ναυμαχεῖν ἡσσηθῶσιν ἢ κενωθεισῶν τῶν νεῶν ἄνευ ἑαυτοῦ γένηται τοῖς Ἀθηναίοις ἃ βούλονται. ἔτι δὲ ἐφοβεῖτο μάλιστα μὴ τῆς τροφῆς ζητήσει πορθήσωσι τὴν ἤπειρον. [8.57.2] πάντων οὖν τούτων λογισμῷ καὶ προνοίᾳ, ὥσπερ ἐβούλετο ἐπανισοῦν τοὺς Ἕλληνας πρὸς ἀλλήλους, μεταπεμψάμενος οὖν τοὺς Πελοποννησίους τροφήν τε αὐτοῖς δίδωσι καὶ σπονδὰς τρίτας τάσδε σπένδεται.
[8.58.1] «Τρίτῳ καὶ δεκάτῳ ἔτει Δαρείου βασιλεύοντος, ἐφορεύοντος δὲ Ἀλεξιππίδα ἐν Λακεδαίμονι, ξυνθῆκαι ἐγένοντο ἐν Μαιάνδρου πεδίῳ Λακεδαιμονίων καὶ τῶν ξυμμάχων πρὸς Τισσαφέρνην καὶ Ἱεραμένη καὶ τοὺς Φαρνάκου παῖδας περὶ τῶν βασιλέως πραγμάτων καὶ Λακεδαιμονίων καὶ τῶν ξυμμάχων. [8.58.2] χώραν τὴν βασιλέως, ὅση τῆς Ἀσίας ἐστί, βασιλέως εἶναι· καὶ περὶ τῆς χώρας τῆς ἑαυτοῦ βουλευέτω βασιλεὺς ὅπως βούλεται. [8.58.3] Λακεδαιμονίους δὲ καὶ τοὺς ξυμμάχους μὴ ἰέναι ἐπὶ χώραν τὴν βασιλέως ἐπὶ κακῷ μηδενί, μηδὲ βασιλέα ἐπὶ τὴν Λακεδαιμονίων χώραν μηδὲ τῶν ξυμμάχων ἐπὶ κακῷ μηδενί. [8.58.4] ἢν δέ τις Λακεδαιμονίων ἢ τῶν ξυμμάχων ἐπὶ κακῷ ἴῃ ἐπὶ τὴν βασιλέως χώραν, Λακεδαιμονίους καὶ τοὺς ξυμμάχους κωλύειν· καὶ ἤν τις ἐκ τῆς βασιλέως ἴῃ ἐπὶ κακῷ ἐπὶ Λακεδαιμονίους ἢ τοὺς ξυμμάχους, βασιλεὺς κωλυέτω. [8.58.5] τροφὴν δὲ ταῖς ναυσὶ ταῖς νῦν παρούσαις Τισσαφέρνην παρέχειν κατὰ τὰ ξυγκείμενα μέχρι ἂν αἱ νῆες αἱ βασιλέως ἔλθωσιν· [8.58.6] Λακεδαιμονίους δὲ καὶ τοὺς ξυμμάχους, ἐπὴν αἱ βασιλέως νῆες ἀφίκωνται, τὰς ἑαυτῶν ναῦς, ἢν βούλωνται, τρέφειν ἐφ᾽ ἑαυτοῖς εἶναι. ἢν δὲ παρὰ Τισσαφέρνους λαμβάνειν ἐθέλωσι τὴν τροφήν, Τισσαφέρνην παρέχειν, Λακεδαιμονίους δὲ καὶ τοὺς ξυμμάχους τελευτῶντος τοῦ πολέμου τὰ χρήματα Τισσαφέρνει ἀποδοῦναι ὁπόσα ἂν λάβωσιν. [8.58.7] ἐπὴν δὲ αἱ βασιλέως νῆες ἀφίκωνται, αἵ τε Λακεδαιμονίων νῆες καὶ αἱ τῶν ξυμμάχων καὶ αἱ βασιλέως κοινῇ τὸν πόλεμον πολεμούντων καθ᾽ ὅτι ἂν Τισσαφέρνει δοκῇ καὶ Λακεδαιμονίοις καὶ τοῖς ξυμμάχοις. ἢν δὲ καταλύειν βούλωνται πρὸς Ἀθηναίους, ἐν ὁμοίῳ καταλύεσθαι.»
[8.59.1] Αἱ μὲν σπονδαὶ αὗται ἐγένοντο, καὶ μετὰ ταῦτα παρεσκευάζετο Τισσαφέρνης τάς τε Φοινίσσας ναῦς ἄξων, ὥσπερ εἴρητο, καὶ τἆλλα ὅσαπερ ὑπέσχετο, καὶ ἐβούλετο παρασκευαζόμενος γοῦν δῆλος εἶναι· [8.60.1] Βοιωτοὶ δὲ τελευτῶντος ἤδη τοῦ χειμῶνος Ὠρωπὸν εἷλον προδοσίᾳ, Ἀθηναίων ἐμφρουρούντων. ξυνέπραξαν δὲ Ἐρετριῶν τε ἄνδρες καὶ αὐτῶν Ὠρωπίων, ἐπιβουλεύοντες ἀπόστασιν τῆς Εὐβοίας· ἐπὶ γὰρ τῇ Ἐρετρίᾳ τὸ χωρίον ὂν ἀδύνατα ἦν Ἀθηναίων ἐχόντων μὴ οὐ μεγάλα βλάπτειν καὶ Ἐρέτριαν καὶ τὴν ἄλλην Εὔβοιαν. [8.60.2] ἔχοντες οὖν ἤδη τὸν Ὠρωπὸν ἀφικνοῦνται ἐς Ῥόδον οἱ Ἐρετριῆς, ἐπικαλούμενοι ἐς τὴν Εὔβοιαν τοὺς Πελοποννησίους. οἱ δὲ πρὸς τὴν τῆς Χίου κακουμένης βοήθειαν μᾶλλον ὥρμηντο, καὶ ἄραντες πάσαις ταῖς ναυσὶν ἐκ τῆς Ῥόδου ἔπλεον. [8.60.3] καὶ γενόμενοι περὶ τὸ Τριόπιον καθορῶσι τὰς τῶν Ἀθηναίων ναῦς πελαγίας ἀπὸ τῆς Χάλκης πλεούσας· καὶ ὡς οὐδέτεροι ἀλλήλοις ἐπέπλεον, ἀφικνοῦνται οἱ μὲν ἐς τὴν Σάμον, οἱ δὲ ἐς τὴν Μίλητον, καὶ ἑώρων οὐκέτι ἄνευ ναυμαχίας οἷόν τε εἶναι ἐς τὴν Χίον βοηθῆσαι. καὶ ὁ χειμὼν ἐτελεύτα οὗτος, καὶ εἰκοστὸν ἔτος τῷ πολέμῳ ἐτελεύτα τῷδε ὃν Θουκυδίδης ξυνέγραψεν.

[8.57.1] Τον ίδιο χειμώνα και αμέσως μετά απ᾽ αυτά, ο Τισσαφέρνης πήγε στην Καύνο με σκοπό να ξαναφέρει τους Πελοποννησίους στην Μίλητο και να κάνει νέα συνθήκη μαζί τους, οποιαδήποτε θα μπορούσε, παρέχοντάς τους ανεφοδιασμό ώστε να μην έρθει σε πραγματική ρήξη μαζί τους. Φοβόταν μήπως, αν τα πληρώματα των περισσοτέρων καραβιών δεν έχουν ανεφοδιασμό, αναγκαστούν να ναυμαχήσουν με τους Αθηναίους και τότε θα νικηθούν ή θα λιποτακτήσουν τα πληρώματα, οπότε οι Αθηναίοι θα πετύχαιναν τον σκοπό τους χωρίς την βοήθειά του. Αλλά εκείνο που φοβόταν περισσότερο από όλα ήταν μήπως, για να προμηθευτούν εφόδια, αρχίσουν οι Πελοποννήσιοι να λεηλατούν την χώρα. [8.57.2] Τα σκεπτόταν, λοιπόν, όλα αυτά και τα ζύγιζε και, σύμφωνα με το σχέδιό του να επαναφέρει την ισοπαλία μεταξύ των Ελλήνων, κάλεσε τους Πελοποννησίους, τους έδωσε χρήματα και έκανε μαζί τους τρίτη συνθήκη, την ακόλουθη:
[8.58.1] «Τον δέκατο τρίτο χρόνο της βασιλείας του Δαρείου, ενώ έφορος στην Λακεδαίμονα είναι ο Αλεξιππίδας, έγινε συνθήκη, στην πεδιάδα του Μαιάνδρου, μεταξύ των Λακεδαιμονίων και των συμμάχων τους και του Τισσαφέρνη, του Ιεραμένη και των γιων του Φαρνάκη, που αφορά τα συμφέροντα του βασιλέως και των Λακεδαιμονίων και των συμμάχων τους. [8.58.2] Όλα τα εδάφη του βασιλέως, που βρίσκονται στην Ασία, ανήκουν στον βασιλέα, που θα κυβερνάει την χώρα του όπως θέλει. [8.58.3] Απαγορεύεται στους Λακεδαιμονίους και τους συμμάχους τους να κάνουν εχθρικές επιχειρήσεις στα εδάφη του βασιλέως. Απαγορεύεται στον βασιλέα να κάνει εχθρικές επιχειρήσεις στα εδάφη των Λακεδαιμονίων και των συμμάχων τους. [8.58.4] Εάν κανείς από τους Λακεδαιμονίους ή τους συμμάχους τους επιχειρήσει εχθρική επιδρομή στα εδάφη του βασιλέως, οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοι θα τον εμποδίσουν. Εάν κανείς από την επικράτεια του βασιλέως επιχειρήσει εχθρική επιδρομή εναντίον των Λακεδαιμονίων ή των συμμάχων τους, ο βασιλεύς θα τον εμποδίσει. [8.58.5] Ο Τισσαφέρνης θα πληρώνει στα πληρώματα όσων καραβιών βρίσκονται στην περιοχή τον μισθό τους, κατά τους συμφωνημένους όρους, έως ότου έρθει ο στόλος του βασιλέως. [8.58.6] Όταν φτάσουν τα καράβια του βασιλέως, οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοι θα συντηρούν οι ίδιοι, αν θέλουν, τα καράβια τους, αλλά εάν επιθυμούν να τα συντηρεί ο Τισσαφέρνης, τότε ο σατράπης αναλαμβάνει αυτήν την υποχρέωση. Όταν όμως τελειώσει ο πόλεμος, οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοι θα επιστρέψουν στον Τισσαφέρνη όσα χρήματα θα τους έχει δώσει γι᾽ αυτό. [8.58.7] Όταν φτάσει ο στόλος του Βασιλέως, τότε ο στόλος των Λακεδαιμονίων και των συμμάχων μαζί με τον στόλο του Βασιλέως, θα κάνουν από κοινού τον πόλεμο σύμφωνα με κοινό σχέδιο του Τισσαφέρνη, των Λακεδαιμονίων και των συμμάχων. Αν γίνει ειρήνη με τους Αθηναίους, θα γίνει με τους ίδιους όρους και για τα δύο μέρη».
[8.59.1] Αυτή ήταν η συνθήκη που έγινε. Μετά απ᾽ αυτό ο Τισσαφέρνης ετοιμαζόταν να φέρει τον φοινικικό στόλο, όπως είχε συμφωνηθεί, και να εκτελέσει τα όσα είχε υποσχεθεί. Ήθελε, τουλάχιστον, να δημιουργήσει αυτήν την εντύπωση.
[8.60.1] Καθώς τέλειωνε ο ίδιος χειμώνας, οι Βοιωτοί κυρίεψαν με προδοσία τον Ωρωπό όπου βρισκόταν αθηναϊκή φρουρά. Τους βοήθησαν μερικοί από την Ερέτρια και από τον ίδιο τον Ωρωπό, που ετοίμαζαν αποστασία της Εύβοιας. Όσο οι Αθηναίοι κρατούσαν τον Ωρωπό που ήταν αντίκρυ στην Ερέτρια, ήταν αδύνατον η πολιτεία και ολόκληρη η Εύβοια ν᾽ αποφύγουν σκληρά αντίποινα. [8.60.2] Έχοντας, λοιπόν, κυριέψει τον Ωρωπό οι Ερετριείς έστειλαν στην Ρόδο να ζητήσουν από τους Πελοποννησίους να επέμβουν στην Εύβοια. Αλλά οι Πελοποννήσιοι σκόπευαν να πάνε στην Χίο που δοκιμαζόταν σκληρά. Έφυγαν, λοιπόν, με όλα τους τα καράβια από την Ρόδο, με κατεύθυνση την Χίο. [8.60.3] Όταν έφτασαν στο Τριόπιο, είδαν στ᾽ ανοιχτά τον αθηναϊκό στόλο που ερχόταν από την Χάλκη. Κανείς από τους δύο δεν έκανε επίθεση. Οι Αθηναίοι πήγαν στην Σάμο και οι Πελοποννήσιοι στην Μίλητο αφού κατάλαβαν ότι δεν ήταν δυνατόν να πάνε να βοηθήσουν την Χίο, χωρίς, πρώτα, ν᾽ αναμετρηθούν σε ναυμαχία. Τέλειωσε ο χειμώνας αυτός και μαζί του ο εικοστός χρόνος του πολέμου τον οποίο ιστορεί ο Θουκυδίδης.