[5.26.1] Ο ίδιος Θουκυδίδης ο Αθηναίος έγραψε και την ιστορία των γεγονότων αυτών, όπως συνέβησαν διαδοχικά, κατά χειμώνα και καλοκαίρι, μέχρι της στιγμής που οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους νίκησαν τους Αθηναίους και κυρίεψαν τα Μακρά Τείχη και τον Πειραιά. Η συνολική διάρκεια του πολέμου ήταν είκοσι επτά χρόνια. [5.26.2] Θα ήταν σφάλμα να μην περιλάβει κανείς στον πόλεμο και την περίοδο της ανακωχής, γιατί, αν εξετάσει τα όσα έγιναν στο χρονικό αυτό διάστημα, δεν μπορεί να χαρακτηρίσει την περίοδο αυτήν σαν ειρηνική, αφού και οι δύο πλευρές ούτε απέδωσαν όλα όσα είχαν συμφωνήσει ν᾽ αποδώσουν, αλλά και ούτε τήρησαν όλα όσα είχαν συμφωνήσει. Εκτός από αυτά, στο διάστημα του Μαντινειακού και του Επιδαυρίου πολέμου, και σ᾽ άλλες περιστάσεις, σημειώθηκαν κι από τις δύο πλευρές παραβιάσεις. Στην Θράκη οι σύμμαχοι εξακολουθούσαν τις εχθροπραξίες εναντίον των Αθηναίων και οι Βοιωτοί έκαναν ανακωχή που έπρεπε ν᾽ ανανεώνεται κάθε δέκα μέρες. [5.26.3] Έτσι, λοιπόν, αν προσθέσει κανείς στα δέκα πρώτα χρόνια του πολέμου την περίοδο της αμφίβολης ανακωχής και τον πόλεμο που την διαδέχτηκε, θα βρει ακριβώς όσα χρόνια ανάφερα και μερικές μέρες, αν υπολογίζει το χρονικό διάστημα με βάση την φυσική διαίρεση του χρόνου. Θα διαπιστώσει, επίσης, ότι, για μια φορά, βγήκαν αληθινοί όσοι βάσιζαν τις προβλέψεις τους σε χρησμούς. [5.26.4] Θυμάμαι ότι, από την αρχή του πολέμου έως το τέλος του, πολλοί έλεγαν ότι θα διαρκέσει τρεις φορές εννέα χρόνια. [5.26.5] Τον έζησα ολόκληρο και σε ηλικία που μου επέτρεπε να έχω ήρεμη κρίση και να παρακολουθώ τα γεγονότα με προσοχή, ώστε να μαθαίνω τα πράγματα με ακρίβεια. Μετά την στρατηγεία μου στην Αμφίπολη, εξορίστηκα είκοσι χρόνια από την πατρίδα μου, σχετίστηκα με τις δυο παρατάξεις, ιδίως με τους Πελοποννησίους, κι έτσι μπόρεσα να παρακολουθήσω με ηρεμία τα γεγονότα. [5.26.6] Θα ασχοληθώ τώρα με τις διαφορές που προέκυψαν μετά τον Δεκάχρονο πόλεμο, με την καταγγελία της συνθήκης και με τον πόλεμο που ακολούθησε.
[5.27.1] Όταν έγινε η πενηντάχρονη ειρήνη και, λίγο αργότερα, η συμμαχία των Αθηναίων με τους Λακεδαιμονίους, οι πρέσβεις των άλλων πολιτειών της Πελοποννήσου, που είχαν προσκληθεί, για να συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις, έφυγαν από την Σπάρτη. [5.27.2] Ενώ οι άλλοι πρέσβεις γύρισαν κατευθείαν στις πολιτείες τους, οι Κορίνθιοι πέρασαν πρώτα από το Άργος και είχαν συνομιλίες με μερικούς από τους άρχοντες της πολιτείας. Τους είπαν ότι, αφού οι Λακεδαιμόνιοι, αντίθετα προς τα συμφέροντα της Πελοποννήσου και με σκοπό να την υποδουλώσουν, είχαν κάνει ειρήνη και συμμαχία με τους πρώην χειρότερους εχθρούς τους, τους Αθηναίους, να κοιτάξουν οι Αργείοι να δουν πώς θα σωθεί η Πελοπόννησος και να διακηρύξουν επίσημα ότι είναι έτοιμοι να κάνουν αμυντική συμμαχία με κάθε αυτόνομη ελληνική πολιτεία που το επιθυμεί και δέχεται να λύνει τις διαφορές της με διαπραγματεύσεις. Τους είπαν ότι έπρεπε να διορίσουν λίγους πληρεξουσίους αντιπροσώπους, ώστε να μην γίνονται οι διαπραγματεύσεις μπροστά στη συνέλευση του λαού και να μη φαίνεται ποιοί εξέφρασαν γνώμες τις οποίες δεν δέχτηκε ο λαός. Είπαν ότι πολλές πολιτείες θα προσχωρούσαν στην συμμαχία από μίσος προς τους Λακεδαιμονίους. [5.27.3] Αφού οι Κορίνθιοι τα είπαν αυτά, γύρισαν στην πολιτεία τους.
[5.28.1] Οι Αργείοι άρχοντες που τους είχαν ακούσει, ανακοίνωσαν τις σκέψεις αυτές στους άλλους άρχοντες και στην συνέλευση του λαού. Οι Αργείοι ψήφισαν την διακήρυξη και διόρισαν δώδεκα αντιπροσώπους με τους οποίους κάθε ελληνική πολιτεία που το επιθυμούσε, θα μπορούσε να διαπραγματευθεί συμμαχία, εκτός από τους Λακεδαιμονίους και τους Αθηναίους. Με τις δυο αυτές πολιτείες δεν θα γινόταν καμιά συνθήκη χωρίς την συγκατάθεση του δήμου. [5.28.2] Οι Αργείοι δέχτηκαν πρόθυμα τις κορινθιακές προτάσεις, επειδή έβλεπαν ότι οι Λακεδαιμόνιοι θα τους πολεμήσουν —έληγε η μεταξύ τους συνθήκη ειρήνης— κι επειδή ήλπιζαν ότι έτσι θ᾽ αποκτήσουν την ηγεμονία της Πελοποννήσου. Και πραγματικά η Σπάρτη την εποχή εκείνη είχε κακοφημιστεί και περιφρονηθεί, εξαιτίας των συμφορών που είχε πάθει, ενώ το Άργος, από κάθε άποψη βρισκόταν σε ακμή. Δεν είχε πάρει μέρος στον αττικό πόλεμο και είχε επωφεληθεί πάρα πολύ από την ουδετερότητά του. [5.28.3] Έτσι, λοιπόν, οι Αργείοι δέχονταν συμμαχία με όσους Έλληνες ήσαν πρόθυμοι να την κάνουν.
[5.29.1] Πρώτοι προσχώρησαν οι Μαντινείς και οι σύμμαχοί τους, από φόβο των Λακεδαιμονίων, επειδή στην διάρκεια του πολέμου εναντίον των Αθηναίων, είχαν προσαρτήσει ένα τμήμα της Αρκαδίας και πίστευαν ότι οι Λακεδαιμόνιοι, οι οποίοι τώρα ήσαν απερίσπαστοι, δεν θα ανέχονταν την επέκτασή τους αυτήν. Γι᾽ αυτό και στράφηκαν πρόθυμα προς το Άργος που το θεωρούσαν πολιτεία ισχυρή, από πάντα εχθρική προς τους Λακεδαιμονίους και με δημοκρατικό πολίτευμα, σαν κι αυτούς. [5.29.2] Με την αποστασία της Μαντίνειας, οι άλλες πολιτείες της Πελοποννήσου άρχισαν ν᾽ αναρωτιόνται αν δεν έπρεπε ν᾽ ακολουθήσουν το παράδειγμα, τόσο επειδή νόμιζαν ότι οι Μαντινείς ήξεραν καλύτερα την κατάσταση, όσο κι επειδή ήσαν οργισμένοι εναντίον των Λακεδαιμονίων για πολλούς λόγους, αλλά ιδιαίτερα εξαιτίας μιας ρήτρας στην συνθήκη ειρήνης με την Αθήνα, σύμφωνα με την οποία ήταν νόμιμο, μετά από κοινή συμφωνία, οι Λακεδαιμόνιοι και οι Αθηναίοι να προσθέτουν ή να αφαιρούν οτιδήποτε. [5.29.3] Η ρήτρα αυτή προκαλούσε περισσότερο απ᾽ όλα την ανησυχία των Πελοποννησίων και την υποψία μήπως οι Λακεδαιμόνιοι, με την βοήθεια των Αθηναίων, είχαν σκοπό να τους υποδουλώσουν. Έλεγαν ότι σωστό θα ήταν ο κάθε σύμμαχος να πρέπει να δώσει την συγκατάθεσή του για κάθε προσθήκη ή αφαίρεση στην συνθήκη. [5.29.4] Οι περισσότερες, λοιπόν, πολιτείες, από φόβο, στράφηκαν προς το Άργος για να κάνουν η καθεμιά συμμαχία μαζί του.