Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

Ἱστορίαι (4.77.1-4.79.2)

[4.77.1] Ἡ μὲν οὖν ἐπιβουλὴ τοιαύτη παρεσκευάζετο, ὁ δὲ Ἱπποκράτης αὐτὸς μὲν ἐκ τῆς πόλεως δύναμιν ἔχων, ὁπότε καιρὸς εἴη, ἔμελλε στρατεύειν ἐς τοὺς Βοιωτούς, τὸν δὲ Δημοσθένη προαπέστειλε ταῖς τεσσαράκοντα ναυσὶν ἐς τὴν Ναύπακτον, ὅπως ἐξ ἐκείνων τῶν χωρίων στρατὸν ξυλλέξας Ἀκαρνάνων τε καὶ τῶν ἄλλων ξυμμάχων πλέοι ἐπὶ τὰς Σίφας ὡς προδοθησομένας· ἡμέρα δ᾽ αὐτοῖς εἴρητο ᾗ ἔδει ἅμα ταῦτα πράσσειν. [4.77.2] καὶ ὁ μὲν Δημοσθένης ἀφικόμενος, Οἰνιάδας δὲ ὑπό τε Ἀκαρνάνων πάντων κατηναγκασμένους καταλαβὼν ἐς τὴν Ἀθηναίων ξυμμαχίαν καὶ αὐτὸς ἀναστήσας τὸ ξυμμαχικὸν τὸ ἐκείνῃ πᾶν, ἐπὶ Σαλύνθιον καὶ Ἀγραίους στρατεύσας πρῶτον καὶ προσποιησάμενος τἆλλα ἡτοιμάζετο ὡς ἐπὶ τὰς Σίφας, ὅταν δέῃ, ἀπαντησόμενος.
[4.78.1] Βρασίδας δὲ κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον τοῦ θέρους πορευόμενος ἑπτακοσίοις καὶ χιλίοις ὁπλίταις ἐς τὰ ἐπὶ Θρᾴκης ἐπειδὴ ἐγένετο ἐν Ἡρακλείᾳ τῇ ἐν Τραχῖνι καί, προπέμψαντος αὐτοῦ ἄγγελον ἐς Φάρσαλον παρὰ τοὺς ἐπιτηδείους, ἀξιοῦντος διάγειν ἑαυτὸν καὶ τὴν στρατιάν, ἦλθον ἐς Μελίτειαν τῆς Ἀχαΐας Πάναιρός τε καὶ Δῶρος καὶ Ἱππολοχίδας καὶ Τορύλαος καὶ Στρόφακος πρόξενος ὢν Χαλκιδέων, τότε δὴ ἐπορεύετο. [4.78.2] ἦγον δὲ καὶ ἄλλοι Θεσσαλῶν αὐτὸν καὶ ἐκ Λαρίσης Νικονίδας Περδίκκᾳ ἐπιτήδειος ὤν. τὴν γὰρ Θεσσαλίαν ἄλλως τε οὐκ εὔπορον ἦν διιέναι ἄνευ ἀγωγοῦ καὶ μετὰ ὅπλων γε δή, καὶ τοῖς πᾶσί γε ὁμοίως Ἕλλησιν ὕποπτον καθειστήκει τὴν τῶν πέλας μὴ πείσαντας διιέναι· τοῖς τε Ἀθηναίοις αἰεί ποτε τὸ πλῆθος τῶν Θεσσαλῶν εὔνουν ὑπῆρχεν. [4.78.3] ὥστε εἰ μὴ δυναστείᾳ μᾶλλον ἢ ἰσονομίᾳ ἐχρῶντο τὸ ἐγχώριον οἱ Θεσσαλοί, οὐκ ἄν ποτε προῆλθεν, ἐπεὶ καὶ τότε πορευομένῳ αὐτῷ ἀπαντήσαντες ἄλλοι τῶν τἀναντία τούτοις βουλομένων ἐπὶ τῷ Ἐνιπεῖ ποταμῷ ἐκώλυον καὶ ἀδικεῖν ἔφασαν ἄνευ τοῦ πάντων κοινοῦ πορευόμενον. [4.78.4] οἱ δὲ ἄγοντες οὔτε ἀκόντων ἔφασαν διάξειν, αἰφνίδιόν τε παραγενόμενον ξένοι ὄντες κομίζειν. ἔλεγε δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Βρασίδας τῇ Θεσσαλῶν γῇ καὶ αὐτοῖς φίλος ὢν ἰέναι καὶ Ἀθηναίοις πολεμίοις οὖσι καὶ οὐκ ἐκείνοις ὅπλα ἐπιφέρειν, Θεσσαλοῖς τε οὐκ εἰδέναι καὶ Λακεδαιμονίοις ἔχθραν οὖσαν ὥστε τῇ ἀλλήλων γῇ μὴ χρῆσθαι, νῦν τε ἀκόντων ἐκείνων οὐκ ἂν προελθεῖν (οὐδὲ γὰρ ἂν δύνασθαι), οὐ μέντοι ἀξιοῦν γε εἴργεσθαι. [4.78.5] καὶ οἱ μὲν ἀκούσαντες ταῦτα ἀπῆλθον, ὁ δὲ κελευόντων τῶν ἀγωγῶν, πρίν τι πλέον ξυστῆναι τὸ κωλῦσον, ἐχώρει οὐδὲν ἐπισχὼν δρόμῳ. καὶ ταύτῃ μὲν τῇ ἡμέρᾳ, ᾗ ἐκ τῆς Μελιτείας ἀφώρμησεν, ἐς Φάρσαλόν τε ἐτέλεσε καὶ ἐστρατοπεδεύσατο ἐπὶ τῷ Ἀπιδανῷ ποταμῷ, ἐκεῖθεν δὲ ἐς Φάκιον, καὶ ἐξ αὐτοῦ ἐς Περραιβίαν. [4.78.6] ἀπὸ δὲ τούτου ἤδη οἱ μὲν τῶν Θεσσαλῶν ἀγωγοὶ πάλιν ἀπῆλθον, οἱ δὲ Περραιβοὶ αὐτόν, ὑπήκοοι ὄντες Θεσσαλῶν, κατέστησαν ἐς Δῖον τῆς Περδίκκου ἀρχῆς, ὃ ὑπὸ τῷ Ὀλύμπῳ Μακεδονίας πρὸς Θεσσαλοὺς πόλισμα κεῖται. [4.79.1] τούτῳ τῷ τρόπῳ Βρασίδας Θεσσαλίαν φθάσας διέδραμε πρίν τινα κωλύειν παρασκευάσασθαι, καὶ ἀφίκετο ὡς Περδίκκαν καὶ ἐς τὴν Χαλκιδικήν. [4.79.2] ἐκ γὰρ τῆς Πελοποννήσου, ὡς τὰ τῶν Ἀθηναίων ηὐτύχει, δείσαντες οἵ τε ἐπὶ Θρᾴκης ἀφεστῶτες Ἀθηναίων καὶ Περδίκκας ἐξήγαγον τὸν στρατόν, οἱ μὲν Χαλκιδῆς νομίζοντες ἐπὶ σφᾶς πρῶτον ὁρμήσειν τοὺς Ἀθηναίους (καὶ ἅμα αἱ πλησιόχωροι πόλεις αὐτῶν αἱ οὐκ ἀφεστηκυῖαι ξυνεπῆγον κρύφα), Περδίκκας δὲ πολέμιος μὲν οὐκ ὢν ἐκ τοῦ φανεροῦ, φοβούμενος δὲ καὶ αὐτὸς τὰ παλαιὰ διάφορα τῶν Ἀθηναίων καὶ μάλιστα βουλόμενος Ἀρραβαῖον τὸν Λυγκηστῶν βασιλέα παραστήσασθαι.

[4.77.1] Αυτό είναι το μυστικό σχέδιο που ετοιμαζόταν. Ο Ιπποκράτης θα ξεκινούσε με στρατό απ᾽ την Αθήνα στην κατάλληλη στιγμή εναντίον της Βοιωτίας, ενώ τον Δημοσθένη τον έστειλε από πριν στην Ναύπακτο με σαράντα καράβια, ώστε να συγκεντρώσει στρατό από Ακαρνάνες και άλλους συμμάχους από εκείνα τα μέρη, και να πάει με τον στόλο στις Σίφες που θα του παραδίδονταν με προδοσία. Είχαν ορίσει και την ημέρα που έπρεπε να γίνουν ταυτόχρονα οι δύο επιχειρήσεις. [4.77.2] Όταν ο Δημοσθένης έφτασε στην Ναύπακτο, οι άλλοι Ακαρνάνες είχαν εξαναγκάσει τους Οινιάδες να μπουν στην αθηναϊκή συμμαχία. Έκανε γενική επιστράτευση σ᾽ όλη την περιοχή, επιχείρησε πρώτα μιαν εκστρατεία εναντίον του Σαλυνθίου και των Αγραίων και, αφού τους υπόταξε, άρχισε να ετοιμάζεται, ώστε να είναι σε θέση να εμφανιστεί στις Σίφες τη στιγμή που θα έπρεπε.
[4.78.1] Την ίδια, περίπου, εποχή του καλοκαιριού, ο Βρασίδας πορευόμενος με χίλιους επτακόσιους οπλίτες προς την Θράκη, έφτασε στην Ηράκλεια της Τραχινίας, έστειλε έναν αγγελιαφόρο στους φίλους που είχε στα Φάρσαλα της Θεσσαλίας ζητώντας τους να συνοδεύσουν αυτόν και τον στρατό του όταν θα περάσει από την χώρα τους και μόνο όταν ο Πάναιρος, ο Δώρος, ο Ιππολοχίδας, ο Τορύλαος και ο Στρόφακος —ο οποίος ήταν πρόξενος των Χαλκιδέων— έφτασαν στην Μελίτεια της Αχαΐας εξακολούθησε την πορεία του. [4.78.2] Τον συνόδεψαν πολλοί άλλοι Θεσσαλοί και ο Νικονίδας από την Λάρισα που ήταν φίλος του Περδίκκα. Δεν ήταν, διαφορετικά, εύκολο να διασχίσει την Θεσσαλία χωρίς οδηγούς και μάλιστα οπλισμένος, γιατί σ᾽ όλη την Ελλάδα, άλλωστε, γίνεται κανείς ύποπτος όταν διασχίζει ξένο έδαφος χωρίς να ζητήσει πρώτα την άδεια. Ο λαός, μάλιστα, της Θεσσαλίας από πάντα είχε φιλικά αισθήματα για τους Αθηναίους [4.78.3] και αν οι Θεσσαλοί είχαν δημοκρατικό πολίτευμα αντί ολιγαρχικό, ο Βρασίδας ποτέ δεν θα μπορούσε να προχωρήσει αφού και τότε, καθώς πορευόταν, τον σταμάτησαν στον ποταμό Ενιπέα άλλοι Θεσσαλοί, που είχαν αντίθετα αισθήματα. Θέλησαν να τον εμποδίσουν να περάσει, λέγοντας ότι παρανομεί διαβαίνοντας από την χώρα τους χωρίς την συγκατάθεση ολόκληρου του κοινού των Θεσσαλών. [4.78.4] Οι οδηγοί του αποκρίθηκαν ότι δεν θα τον συνοδεύσουν παρά την θέληση των Θεσσαλών και ότι τον είχαν αναλάβει επειδή είχε παρουσιαστεί ξαφνικά και είχαν μαζί του δεσμούς φιλίας. Μίλησε και ο Βρασίδας και είπε ότι είναι φίλος της Θεσσαλίας και του λαού της, ότι δεν ξεκίνησε εναντίον τους αλλά εναντίον των Αθηναίων με τους οποίους είναι σε πόλεμο και ότι δεν νόμιζε να υπάρχει έχθρα μεταξύ Θεσσαλών και Λακεδαιμονίων, ώστε να μην μπορεί ο ένας να περνάει από την χώρα του άλλου και ότι δεν θα προχωρούσε παρά την θέλησή τους —δεν θα μπορούσε άλλωστε— αλλά τους ζήτησε να μην τον εμποδίσουν. [4.78.5] Εκείνοι, αφού τ᾽ άκουσαν αυτά, έφυγαν, ενώ ο Βρασίδας, κατά την συμβουλή των οδηγών του, προχώρησε γρήγορα χωρίς να σταματήσει πουθενά, προτού συγκεντρωθούν πολλοί Θεσσαλοί και τον εμποδίσουν. Την ημέρα που ξεκίνησε από την Μελίτεια έφτασε στα Φάρσαλα και στρατοπέδευσε κοντά στον ποταμό Απιδανό. Από εκεί πορεύτηκε στο Φάκιον κι από εκεί στην Περραιβία. [4.78.6] Εκεί τον άφησαν οι Θεσσαλοί οδηγοί του και τον παράλαβαν οι Περραιβοί, υποτακτικοί των Θεσσαλών. Τον οδήγησαν έως το Δίον, μικρό χωριό στους πρόποδες του Ολύμπου της Μακεδονίας, που βλέπει προς την θάλασσα και βρίσκεται στην επικράτεια του Περδίκκα.
[4.79.1] Πρόφτασε έτσι ο Βρασίδας να διασχίσει όλη τη Θεσσαλία προτού μπορέσει κανείς να ετοιμαστεί για να τον εμποδίσει, κι έφτασε στην επικράτεια του Περδίκκα και στην Χαλκιδική. [4.79.2] Τον πελοποννησιακό αυτόν στρατό τον είχαν ζητήσει όσες πολιτείες της Θράκης είχαν αποστατήσει από τους Αθηναίους και ο Περδίκκας. Τους είχε πιάσει φόβος, επειδή οι Αθηναίοι είχαν μεγάλες επιτυχίες. Οι Χαλκιδείς νόμιζαν ότι οι Αθηναίοι θα επιτεθούν πρώτα εναντίον τους, αλλά και οι γειτονικές τους πολιτείες, που είχαν μείνει πιστές, ενεργούσαν κι αυτές κρυφά για να προκαλέσουν μια τέτοια πελοποννησιακή εκστρατεία. Το νόμιζε και ο Περδίκκας, που δεν ήταν φανερά εχθρός των Αθηναίων. Τους φοβόταν εξαιτίας των παλιών διαφορών τους, αλλά πάνω απ᾽ όλα ήθελε να υποτάξει τον Αρραβαίο, βασιλιά των Λυγκηστών.