[3.92.1] Την ίδια, περίπου, εποχή οι Λακεδαιμόνιοι ίδρυσαν αποικία στην Ηράκλεια της Τραχινίας κάνοντας τις εξής σκέψεις. [3.92.2] Οι Μαλιείς διακρίνονται σε Παράλιους, Ιριείς και Τραχινίους. Από αυτούς οι Τραχίνιοι είχαν πάθει συμφορές απ᾽ τον πόλεμο που τους έκαναν οι γείτονές τους Οιταίοι και είχαν σκεφθεί, στην αρχή, να ζητήσουν την προστασία των Αθηναίων, αλλά δεν τους εμπιστεύτηκαν κι έστειλαν πρέσβεις στην Σπάρτη. Όρισαν πρέσβη τους τον Τεισαμενό. [3.92.3] Μαζί έστειλαν πρέσβεις και οι Δωριείς. Η Δωρίδα είναι μητρόπολη των Λακεδαιμονίων. Ζητούσαν κι αυτοί προστασία, γιατί πάθαιναν και αυτοί συμφορές από τους Οιταίους. [3.92.4] Οι Λακεδαιμόνιοι, αφού τους άκουσαν, σκέφθηκαν να στείλουν και να ιδρύσουν αποικία για να προστατεύουν τους Τραχινίους και τους Δωριείς, αλλά και επειδή θεωρούσαν πως η αποικία αυτή, σε κατάλληλη θέση, θα τους ήταν χρήσιμη στον πόλεμο εναντίον των Αθηναίων. Θα μπορούσαν, εκεί, ν᾽ αρματώσουν στόλο που θα βρισκόταν σε μικρή απόσταση από την Εύβοια, όπου θα μπορούσε να κάνει επιδρομές. Θα ήταν χρήσιμη η βάση αυτή και για τον έλεγχο της οδού προς την Θράκη. Έδειξαν, γενικά, μεγάλη προθυμία για το σχέδιο αυτό. [3.92.5] Πρώτ᾽ απ᾽ όλα, λοιπόν, έστειλαν αντιπροσωπεία στους Δελφούς και ρώτησαν τον θεό. Σύμφωνα με την παραγγελία του έστειλαν αποίκους και Σπαρτιάτες και περιοίκους και όσους από τους άλλους Έλληνες ήθελαν, εκτός από Ίωνες και Αχαιούς και μερικές άλλες φυλές. Αρχηγοί της αποικίας ήσαν τρεις Λακεδαιμόνιοι. Ο Λέων, ο Αλκίδας και ο Δαμάγων. [3.92.6] Εγκαταστάθηκαν εκεί κι έχτισαν καινούργιο τείχος. Η πολιτεία, που σήμερα ονομάζεται Ηράκλεια, απέχει από τις Θερμοπύλες περισσότερο από σαράντα στάδια κι από την θάλασσα είκοσι. Άρχισαν να ετοιμάζουν και ναυπηγείο κι έχτισαν τείχος κοντά στο στενό των Θερμοπυλών, ώστε να μπορούν να φρουρούν πιο εύκολα την πολιτεία.
[3.93.1] Η ίδρυση της πολιτείας αυτής καταθορύβησε στην αρχή τους Αθηναίους, γιατί νόμιζαν ότι κύριος σκοπός της ήταν ν᾽ απειλεί την Εύβοια, επειδή η απόσταση μεταξύ της Ηράκλειας και του ακρωτηρίου Κήναιο της Εύβοιας είναι μικρή. Αργότερα, όμως, ο φόβος τους δεν επαληθεύτηκε. Η πολιτεία αυτή δεν τους έβλαψε σε τίποτε, [3.93.2] και τούτο για τους εξής λόγους. Οι Θεσσαλοί που εξουσίαζαν εκείνα τα μέρη —στα σύνορά τους χτίστηκε η πολιτεία— φοβήθηκαν μήπως η Ηράκλεια γίνει πολιτεία μεγάλη και ισχυρή, έκαναν επιθέσεις και προκαλούσαν ζημίες στους κατοίκους που είχαν μόλις εγκατασταθεί, έως τη στιγμή που εξαφάνισαν σχεδόν την αποικία η οποία στην αρχή είχε πολυάριθμο πληθυσμό, επειδή πολλοί πήγαιναν πρόθυμα να εγκατασταθούν εκεί, πιστεύοντας ότι η πολιτεία ήταν ασφαλής αφού την είχαν ιδρύσει οι Λακεδαιμόνιοι. Αλλά υπεύθυνοι για την αποτυχία αυτή και την μείωση του πληθυσμού στάθηκαν, κυρίως, οι Λακεδαιμόνιοι άρχοντες της πολιτείας, που έφταναν εκεί και αποθάρρυναν, με την πιεστική και άδικη διοίκησή τους, τους κατοίκους οι οποίοι εγκατέλειπαν την πόλη. Έτσι οι γειτονικοί λαοί κατόρθωσαν, ευκολότερα, να επικρατήσουν.
[3.94.1] Το ίδιο καλοκαίρι και τον ίδιο περίπου καιρό που οι Αθηναίοι ήσαν στην Μήλο, ο άλλος στρατός τους που ήταν στα τριάντα καράβια τα οποία παράπλεαν την Πελοπόννησο, πήγε πρώτα στον Ελλομενό της Λευκάδας όπου έστησε ενέδρα και σκότωσε την φρουρά. Έπειτα πήγαν στην Λευκάδα με μεγαλύτερες δυνάμεις. Όλοι οι Ακαρνάνες, εκτός από τους Οινιάδες, τους ακολούθησαν με όλο τους τον στρατό καθώς και μερικοί Ζακυνθινοί και Κεφαλλήνες και δεκαπέντε κερκυραϊκά καράβια. [3.94.2] Οι Λευκάδιοι έβλεπαν να καταστρέφεται η γη τους και πέρα και μέσα από τον ισθμό όπου βρίσκεται η πολιτεία τους και το ιερό του Απόλλωνος, αλλά δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε, εξαιτίας της μεγάλης αριθμητικής υπεροχής του εχθρού. Οι Ακαρνάνες πίεζαν τον Αθηναίο στρατηγό Δημοσθένη ν᾽ αποκλείσει την Λευκάδα απομονώνοντάς την με τείχος, γιατί νόμιζαν πως θα ήταν εύκολο να την κυριέψουν και ν᾽ απαλλαγούν από μία πολιτεία που τους ήταν από πάντα εχθρική. [3.94.3] Αλλά στο μεταξύ οι Μεσσήνιοι έπεισαν τον Δημοσθένη ότι θα ήταν καλή ευκαιρία, αφού είχε τόσο στρατό στις διαταγές του, να χτυπήσει τους Αιτωλούς, που ήσαν εχθροί της Ναυπάκτου. Αν τους νικούσε, τότε, εύκολα θα μπορούσε να υποτάξει την υπόλοιπη ηπειρωτική αυτή περιοχή. [3.94.4] Οι Μεσσήνιοι έλεγαν ότι οι Αιτωλοί είναι, βέβαια, πολυάριθμοι και καλοί πολεμιστές, αλλά ότι κατοικούν σε ατείχιστα χωριά που απέχουν πολύ το ένα από το άλλο. Για τον λόγο αυτόν κι επειδή έχουν ελαφρύ οπλισμό, θα ήταν εύκολο να τους νικήσουν προτού μπορέσουν να οργανωθούν σε κοινή άμυνα. [3.94.5] Τον συμβούλευαν να χτυπήσει πρώτα τους Αποδωτούς, έπειτα τους Οφιονείς και έπειτα τους Ευρυτάνες, οι οποίοι αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των Αιτωλών. Μιλούν γλώσσα πολύ δυσνόητη και, καθώς λέγεται, τρώνε το κρέας ωμό. Αν τους νικούσαν αυτούς, οι άλλοι Αιτωλοί θα προσχωρούσαν χωρίς δυσκολία.
[3.95.1] Ο Δημοσθένης δέχτηκε το σχέδιο όχι μόνο για να κάνει χάρη στους Μεσσηνίους, αλλά κι επειδή πίστευε ότι, και χωρίς τις αθηναϊκές μονάδες θα μπορούσε, με τους συμμάχους του και με τους Αιτωλούς που θα ενώνονταν μαζί του, να βαδίσει από στεριά εναντίον της Βοιωτίας, περνώντας απ᾽ τους Οζόλες Λοκρούς για να φτάσει στο Δωρικό Κυτίνιο, έχοντας δεξιά του τον Παρνασσό. Από εκεί θα κατέβαινε στη χώρα των Φωκέων οι οποίοι, το θεωρούσε βέβαιο, θα εκστρατεύαν πρόθυμα μαζί του, αφού ήσαν από παλιά φίλοι των Αθηναίων. Θα μπορούσε όμως και να τους εξαναγκάσει κι από κει πια η Φωκίς είναι στα σύνορα της Βοιωτίας. Έφυγε, λοιπόν, από την Λευκάδα με όλες τις δυνάμεις του, παρά τις αντιρρήσεις των Ακαρνάνων και ταξίδεψε κοντά στην ακτή έως το Σόλλιον. [3.95.2] Ανακοίνωσε το σχέδιό του στους Ακαρνάνες που δεν το δέχτηκαν, επειδή δεν είχε περιτειχιστεί η Λευκάδα και τότε ο Δημοσθένης, με τον υπόλοιπο στρατό του, τους Κεφαλλήνες, τους Μεσσηνίους, τους Ζακυνθινούς και τριακόσιους Αθηναίους πεζοναύτες του αθηναϊκού στόλου (τα δεκαπέντε κερκυραϊκά καράβια είχαν φύγει) ξεκίνησε εναντίον των Αιτωλών, [3.95.3] έχοντας βάση τον Οινεώνα της Λοκρίδος. Αυτοί οι Οζόλες ήσαν σύμμαχοι των Αθηναίων και το σχέδιο ήταν να πάνε, με όλον τον στρατό τους, να ενωθούν με τους Αθηναίους στο εσωτερικό. Ο Δημοσθένης θεωρούσε ότι επειδή οι Λοκροί είναι γείτονες των Αιτωλών κι έχουν τον ίδιο οπλισμό, θα ήσαν εξαιρετικά χρήσιμοι, γιατί και τις πολεμικές μεθόδους των Αιτωλών ήξεραν και τα μέρη εκείνα γνώριζαν καλά.
[3.96.1] Διανυκτέρευσε με τον στρατό του στον περίβολο του ναού του Διός Νεμείου όπου, καθώς λέγεται, σκότωσαν οι κάτοικοι τον ποιητή Ησίοδο, ενώ του είχε δοθεί χρησμός ότι θα πεθάνει στην Νεμέα. Με την αυγή ο Δημοσθένης ξεκίνησε για την Αιτωλία. [3.96.2] Την πρώτη μέρα πήρε την Ποτιδανία, την δεύτερη το Κροκύλειον και την τρίτη το Τείχιο όπου σταμάτησε κι έστειλε τα λάφυρα που είχε πάρει στο Ευπάλιον της Λοκρίδος. Είχε σκοπό πρώτα να υποτάξει την υπόλοιπη περιοχή και μετά να γυρίσει στην Ναύπακτο κι αν οι Οφιονείς δεν προσχωρούσαν, τότε να στραφεί εναντίον τους.