Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ

Κατὰ Φιλίππου γ΄ (9) (32-40)

[32] Καίτοι τί τῆς ἐσχάτης ὕβρεως ἀπολείπει; οὐ πρὸς τῷ πόλεις ἀνῃρηκέναι τίθησι μὲν τὰ Πύθια, τὸν κοινὸν τῶν Ἑλλήνων ἀγῶνα, κἂν αὐτὸς μὴ παρῇ, τοὺς δούλους ἀγωνοθετήσοντας πέμπει; κύριος δὲ Πυλῶν καὶ τῶν ἐπὶ τοὺς Ἕλληνας παρόδων ἐστί, καὶ φρουραῖς καὶ ξένοις τοὺς τόπους τούτους κατέχει; ἔχει δὲ καὶ τὴν προμαντείαν τοῦ θεοῦ, παρώσας ἡμᾶς καὶ Θετταλοὺς καὶ Δωριέας καὶ τοὺς ἄλλους Ἀμφικτύονας, ἧς οὐδὲ τοῖς Ἕλλησιν ἅπασι μέτεστι; [33] γράφει δὲ Θετταλοῖς ὃν χρὴ τρόπον πολιτεύεσθαι; πέμπει δὲ ξένους τοὺς μὲν εἰς Πορθμόν, τὸν δῆμον ἐκβαλοῦντας τὸν Ἐρετριέων, τοὺς δ᾽ ἐπ᾽ Ὠρεόν, τύραννον Φιλιστίδην καταστήσοντας; ἀλλ᾽ ὅμως ταῦθ᾽ ὁρῶντες οἱ Ἕλληνες ἀνέχονται, καὶ τὸν αὐτὸν τρόπον ὥσπερ τὴν χάλαζαν ἔμοιγε δοκοῦσιν θεωρεῖν, εὐχόμενοι μὴ καθ᾽ ἑαυτοὺς ἕκαστοι γενέσθαι, κωλύειν δ᾽ οὐδεὶς ἐπιχειρῶν. [34] οὐ μόνον δ᾽ ἐφ᾽ οἷς ἡ Ἑλλὰς ὑβρίζεται ὑπ᾽ αὐτοῦ, οὐδεὶς ἀμύνεται, ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὑπὲρ ὧν αὐτὸς ἕκαστος ἀδικεῖται· τοῦτο γὰρ ἤδη τοὔσχατόν ἐστιν. οὐ Κορινθίων ἐπ᾽ Ἀμβρακίαν ἐλήλυθε καὶ Λευκάδα; οὐκ Ἀχαιῶν Ναύπακτον ὀμώμοκεν Αἰτωλοῖς παραδώσειν; οὐχὶ Θηβαίων Ἐχῖνον ἀφῄρηται, καὶ νῦν ἐπὶ Βυζαντίους πορεύεται συμμάχους ὄντας; [35] οὐχ ἡμῶν, ἐῶ τἄλλα, ἀλλὰ Χερρονήσου τὴν μεγίστην ἔχει πόλιν Καρδίαν; ταῦτα τοίνυν πάσχοντες ἅπαντες μέλλομεν καὶ μαλκίομεν καὶ πρὸς τοὺς πλησίον βλέπομεν, ἀπιστοῦντες ἀλλήλοις, οὐ τῷ πάντας ἡμᾶς ἀδικοῦντι. καίτοι τὸν ἅπασιν ἀσελγῶς οὕτω χρώμενον τί οἴεσθε, ἐπειδὰν καθ᾽ ἕν᾽ ἡμῶν ἑκάστου κύριος γένηται, τί ποιήσειν;
[36] Τί οὖν αἴτιον τουτωνί; οὐ γὰρ ἄνευ λόγου καὶ δικαίας αἰτίας οὔτε τόθ᾽ οὕτως εἶχον ἑτοίμως πρὸς ἐλευθερίαν οἱ Ἕλληνες οὔτε νῦν πρὸς τὸ δουλεύειν. ἦν τι τότ᾽, ἦν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐν ταῖς τῶν πολλῶν διανοίαις, ὃ νῦν οὐκ ἔστιν, ὃ καὶ τοῦ Περσῶν ἐκράτησε πλούτου καὶ ἐλευθέραν ἦγε τὴν Ἑλλάδα καὶ οὔτε ναυμαχίας οὔτε πεζῆς μάχης οὐδεμιᾶς ἡττᾶτο, νῦν δ᾽ ἀπολωλὸς ἅπαντα λελύμανται καὶ ἄνω καὶ κάτω πεποίηκε τὰ τῶν Ἑλλήνων πράγματα. [37] τί οὖν ἦν τοῦτο; οὐδὲν ποικίλον οὐδὲ σοφόν, ἀλλ᾽ ὅτι τοὺς παρὰ τῶν ἄρχειν βουλομένων ἢ διαφθείρειν τὴν Ἑλλάδα χρήματα λαμβάνοντας ἅπαντες ἐμίσουν, καὶ χαλεπώτατον ἦν τὸ δωροδοκοῦντ᾽ ἐλεγχθῆναι, καὶ τιμωρίᾳ μεγίστῃ τοῦτον ἐκόλαζον, καὶ παραίτησις οὐδεμί᾽ ἦν οὐδὲ συγγνώμη. [38] τὸν οὖν καιρὸν ἑκάστου τῶν πραγμάτων, ὃν ἡ τύχη καὶ τοῖς ἀμελοῦσιν κατὰ τῶν προσεχόντων πολλάκις παρασκευάζει, οὐκ ἦν πρίασθαι παρὰ τῶν λεγόντων οὐδὲ τῶν στρατηγούντων, οὐδὲ τὴν πρὸς ἀλλήλους ὁμόνοιαν, οὐδὲ τὴν πρὸς τοὺς τυράννους καὶ τοὺς βαρβάρους ἀπιστίαν, οὐδ᾽ ὅλως τοιοῦτον οὐδέν. [39] νῦν δ᾽ ἅπανθ᾽ ὥσπερ ἐξ ἀγορᾶς ἐκπέπραται ταῦτα, ἀντεισῆκται δ᾽ ἀντὶ τούτων ὑφ᾽ ὧν ἀπόλωλε καὶ νενόσηκεν ἡ Ἑλλάς. ταῦτα δ᾽ ἐστὶ τί; ζῆλος, εἴ τις εἴληφέ τι· γέλως, ἂν ὁμολογῇ· συγγνώμη τοῖς ἐλεγχομένοις· μῖσος, ἂν τούτοις τις ἐπιτιμᾷ· τἄλλα πάνθ᾽ ὅσ᾽ ἐκ τοῦ δωροδοκεῖν ἤρτηται. [40] ἐπεὶ τριήρεις γε καὶ σωμάτων πλῆθος καὶ χρημάτων καὶ τῆς ἄλλης κατασκευῆς ἀφθονία, καὶ τἄλλ᾽ οἷς ἄν τις ἰσχύειν τὰς πόλεις κρίνοι, νῦν ἅπασι καὶ πλείω καὶ μείζω ἐστὶ τῶν τότε πολλῷ. ἀλλὰ ταῦτ᾽ ἄχρηστα, ἄπρακτα, ἀνόνητα ὑπὸ τῶν πωλούντων γίγνεται.

[32] Αλήθεια τι του λείπει από την έσχατη αλαζονεία; Πέραν του ότι έχει αφανίσει πόλεις, δεν προεδρεύει και στα Πύθια, τον κοινό αγώνα των Ελλήνων, και όταν δεν παρευρίσκεται ο ίδιος, δεν στέλνει τους δούλους του ως αγωνοθέτες; Δεν είναι κύριος των Θερμοπυλών και των διόδων που οδηγούν στους Έλληνες; Δεν κατέχει με στρατιωτικές φρουρές και με μισθοφόρους τα μέρη αυτά; Δεν έχει ακόμη και το προνόμιο της προμαντείας του θεού, αφού παραγκώνισε και εμάς και τους Θεσσαλούς και τους Δωριείς και τους άλλους Αμφικτύονες, προνόμιο που δεν είχαν ούτε καν όλοι οι Έλληνες; [33] Δεν γράφει στους Θεσσαλούς με ποιόν τρόπο πρέπει να πολιτεύονται; Δεν στέλνει μισθοφόρους, άλλους στον Πορθμό της Εύβοιας για να διώξουν τους δημοκρατικούς της Ερέτριας, και άλλους στον Ωρεό για να εγκαταστήσουν τύραννο τον Φιλιστίδη; Και όμως, αν και τα βλέπουν αυτά οι Έλληνες, τα ανέχονται και μου δίνουν την εντύπωση ότι κάθονται και τον κοιτάζουν όπως το χαλάζι, ευχόμενοι δηλαδή να μην βρεθεί απέναντί τους, χωρίς ωστόσο να επιχειρεί κανείς να τον εμποδίσει. [34] Κανένας δεν αντιδρά όχι μόνο για τους εξευτελισμούς που υφίσταται από αυτόν όλη η Ελλάδα αλλά ούτε και για τις αδικίες που υφίσταται ο καθένας προσωπικά. Και αυτό είναι το χειρότερο. Δεν έχει έρθει εναντίον της Αμβρακίας και της Λευκάδας που ανήκουν στους Κορινθίους; Δεν έχει δεσμευτεί με όρκο ότι θα παραδώσει στους Αιτωλούς τη Ναύπακτο που ανήκει στους Αχαιούς; Δεν έχει αποσπάσει από τους Θηβαίους τον Εχίνο; Και δεν βαδίζει τώρα εναντίον των Βυζαντίων, των συμμάχων του; [35] Αλλά και από μας, αφήνω τα άλλα, δεν κατέχει την Καρδία, τη μεγαλύτερη πόλη της Χερρονήσου; Και ενώ όλοι παθαίνουμε αυτά, συνεχώς αναβάλλουμε και καθόμαστε σαν παγοκολόνες και κοιτάζουμε τον γείτονα, δυσπιστώντας ο ένας τον άλλον, και όχι σ᾽ αυτόν που όλους μας αδικεί. Αλήθεια, ένας άνθρωπος που φέρεται προς όλους τόσο αδιάντροπα, τι φαντάζεστε ότι θα κάνει, όταν κυριαρχήσει στον καθένα από μας χωριστά;
[36] Ποια λοιπόν είναι η αιτία για όλα αυτά; Γιατί όχι χωρίς λόγο και χωρίς εύλογη αιτία ούτε τότε οι Έλληνες είχαν τέτοια προθυμία για την ελευθερία ούτε τώρα τέτοια ροπή για τη δουλεία. Τότε, Αθηναίοι, υπήρχε στις σκέψεις των περισσοτέρων, αναμφισβήτητα υπήρχε κάτι που τώρα δεν υπάρχει· κάτι που και υπερίσχυσε του Περσικού πλούτου και κράτησε ελεύθερη την Ελλάδα και δεν νικήθηκε ούτε σε ναυμαχία ούτε σε πεζομαχία· τώρα όμως, επειδή αυτό έχει χαθεί, έχει καταστρέψει ο Φίλιππος τα πάντα και έχει κάνει άνω κάτω τα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας. [37] Ποιο λοιπόν είναι αυτό; Τίποτε πολύπλοκο ούτε και καμιά σοφία, αλλά ότι όλοι μισούσαν εκείνους που έπαιρναν χρήματα από αυτούς που ήθελαν να εξουσιάσουν ή να διαφθείρουν (να καταστρέψουν) τους Έλληνες, και ότι το πιο φοβερό ήταν να αποκαλυφθεί κάποιος να δωροδοκείται, και το ότι τον τιμωρούσαν με την πιο αυστηρή ποινή και δεν υπήρχε καμιά περίπτωση αίτησης χάριτος ούτε και συγγνώμης. [38] Την κατάλληλη ευκαιρία λοιπόν για κάθε περίσταση, που η τύχη προσφέρει πολλές φορές ακόμη και σ᾽ αυτούς που αδιαφορούν εναντίον αυτών που φροντίζουν να κάνουν το καθήκον τους, δεν μπορούσε να την αγοράσει κανείς από τους ρήτορες ούτε και από τους στρατηγούς, ούτε ακόμη την μεταξύ μας ομόνοια ούτε και τη δυσπιστία προς τους τυράννους και τους βαρβάρους και γενικά ούτε και τίποτε άλλο παρόμοιο. [39] Τώρα όμως όλα αυτά έχουν ξεπουληθεί σαν σε παζάρι και αντί γι᾽ αυτά έχουν εισαχθεί εκείνα από τα οποία έχει καταστραφεί και προσβληθεί από αρρώστια η Ελλάδα. Ποια όμως είναι αυτά; Ζήλεια, αν κάποιος πήρε ένα ποσό· γέλιο περιφρονητικό αν το παραδεχτεί· συγχώρεση σε όσους καταδικαστούν, μίσος, αν κάποιος τους επιτιμά, και όλα τα άλλα όσα έχουν ως αιτία τη δωροδοκία. [40] Γιατί τριήρεις τουλάχιστον και πλήθος μάχιμων ανδρών και αφθονία χρημάτων και άλλων εφοδίων και τα άλλα γενικά από τα οποία μπορεί να κρίνει κανείς ότι οι πόλεις έχουν ισχύ, υπάρχουν τώρα σε όλους και πολύ περισσότερα και πολύ καλύτερα από τα τότε. Αλλά αυτά καταντούν άχρηστα, αναποτελεσματικά και ανώφελα εξαιτίας αυτών που τα ξεπουλούν.