Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΞΕΝΟΦΩΝ

Ἑλληνικά (4.8.20-4.8.30)

[4.8.20] Ἐπεὶ δ᾽ ἦλθον εἰς Λακεδαίμονα οἱ ἐκπεπτωκότες Ῥοδίων ὑπὸ τοῦ δήμου, ἐδίδασκον ὡς οὐκ ἄξιον εἴη περιιδεῖν Ἀθηναίους Ῥόδον καταστρεψαμένους καὶ τοσαύτην δύναμιν συνθεμένους. γνόντες οὖν οἱ Λακεδαιμόνιοι ὡς εἰ μὲν ὁ δῆμος κρατήσοι, Ἀθηναίων ἔσται Ῥόδος ἅπασα, εἰ δὲ οἱ πλουσιώτεροι, ἑαυτῶν, ἐπλήρωσαν αὐτοῖς ναῦς ὀκτώ, ναύαρχον δὲ Ἔκδικον ἐπέστησαν. [4.8.21] συνεξέπεμψαν δ᾽ ἐπὶ τούτων τῶν νεῶν καὶ Διφρίδαν. ἐκέλευσαν δ᾽ αὐτὸν διαβάντα εἰς τὴν Ἀσίαν τάς τε Θίβρωνα ὑποδεξαμένας πόλεις διασῴζειν, καὶ στράτευμα τὸ περισωθὲν ἀναλαβόντα καὶ ἄλλο, εἴ ποθεν δύναιτο, συλλέξαντα πολεμεῖν πρὸς Στρούθαν. ὁ μὲν δὴ Διφρίδας ταῦτ᾽ ἐποίει, καὶ τά τ᾽ ἄλλα ἐπετύγχανε καὶ Τιγράνην τὸν τὴν Στρούθα ἔχοντα θυγατέρα πορευόμενον εἰς Σάρδεις λαμβάνει σὺν αὐτῇ τῇ γυναικί, καὶ χρημάτων πολλῶν ἀπέλυσεν· ὥστ᾽ εὐθὺς ἐντεῦθεν εἶχε μισθοδοτεῖν. [4.8.22] ἦν δ᾽ οὗτος ἁνὴρ εὔχαρίς τε οὐχ ἧττον τοῦ Θίβρωνος, μᾶλλόν τε συντεταγμένος καὶ ἐγχειρητικώτερος στρατηγός. οὐδὲ γὰρ ἐκράτουν αὐτοῦ αἱ τοῦ σώματος ἡδοναί, ἀλλ᾽ ἀεὶ πρὸς ᾧ εἴη ἔργῳ, τοῦτο ἔπραττεν. ὁ δ᾽ Ἔκδικος ἐπεὶ εἰς τὴν Κνίδον ἔπλευσε καὶ ἐπύθετο τὸν ἐν τῇ Ῥόδῳ δῆμον πάντα κατέχοντα, καὶ κρατοῦντα καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν [διέπλεον] διπλασίαις τριήρεσιν ἢ αὐτὸς εἶχεν, ἡσυχίαν ἦγεν ἐν τῇ Κνίδῳ. [4.8.23] οἱ δ᾽ αὖ Λακεδαιμόνιοι ἐπεὶ ᾔσθοντο αὐτὸν ἐλάττω ἔχοντα δύναμιν ἢ ὥστε τοὺς φίλους ὠφελεῖν, ἐκέλευσαν τὸν Τελευτίαν σὺν ταῖς δώδεκα ναυσὶν αἷς εἶχεν ἐν τῷ περὶ Ἀχαΐαν καὶ Λέχαιον κόλπῳ περιπλεῖν πρὸς τὸν Ἔκδικον, κἀκεῖνον μὲν ἀποπέμψαι, αὐτὸν δὲ τῶν τε βουλομένων φίλων εἶναι ἐπιμελεῖσθαι καὶ τοὺς πολεμίους ὅ τι δύναιτο κακὸν ποιεῖν. ὁ δὲ Τελευτίας ἐπειδὴ ἀφίκετο εἰς τὴν Σάμον, προσλαβὼν ἐκεῖθεν ναῦς ἔπλευσεν εἰς Κνίδον, ὁ δ᾽ Ἔκδικος οἴκαδε. [4.8.24] αὐτὸς δ᾽ ἔπλει εἰς τὴν Ῥόδον, ἤδη ἔχων ναῦς ἑπτὰ καὶ εἴκοσι· πλέων δὲ περιτυγχάνει Φιλοκράτει τῷ Ἐφιάλτου πλέοντι μετὰ δέκα τριήρων Ἀθήνηθεν εἰς Κύπρον ἐπὶ συμμαχίᾳ τῇ Εὐαγόρου, καὶ λαμβάνει πάσας, ὑπεναντιώτατα δὴ ταῦτα ἀμφότεροι ἑαυτοῖς πράττοντες· οἵ τε γὰρ Ἀθηναῖοι φίλῳ χρώμενοι βασιλεῖ συμμαχίαν ἔπεμπον Εὐαγόρᾳ τῷ πολεμοῦντι πρὸς βασιλέα, ὅ τε Τελευτίας Λακεδαιμονίων πολεμούντων βασιλεῖ τοὺς πλέοντας ἐπὶ τῷ ἐκείνου πολέμῳ διέφθειρεν. ἐπαναπλεύσας δ᾽ εἰς Κνίδον καὶ διαθέμενος ἃ ἔλαβεν, εἰς Ῥόδον αὖ ἀφικόμενος ἐβοήθει τοῖς τὰ αὐτῶν φρονοῦσιν.
[4.8.25] Οἱ δ᾽ Ἀθηναῖοι νομίσαντες τοὺς Λακεδαιμονίους πάλιν δύναμιν κατασκευάζεσθαι ἐν τῇ θαλάττῃ, ἀντεκπέμπουσι Θρασύβουλον τὸν Στειριέα σὺν τετταράκοντα ναυσίν. ὁ δ᾽ ἐκπλεύσας τῆς μὲν εἰς Ῥόδον βοηθείας ἐπέσχε, νομίζων οὔτ᾽ ἂν αὐτὸς ῥᾳδίως τιμωρήσασθαι τοὺς φίλους τῶν Λακεδαιμονίων τεῖχος ἔχοντας καὶ Τελευτίου σὺν ναυσὶ παρόντος συμμάχου αὐτοῖς, οὔτ᾽ ἂν τοὺς σφετέρους φίλους ὑπὸ τοῖς πολεμίοις γενέσθαι, τάς τε πόλεις ἔχοντας καὶ πολὺ πλείους ὄντας καὶ μάχῃ κεκρατηκότας· [4.8.26] εἰς δὲ τὸν Ἑλλήσποντον πλεύσας καὶ οὐδενὸς ἀντιπάλου παρόντος ἐνόμισε καταπρᾶξαι ἄν τι τῇ πόλει ἀγαθόν. καὶ οὕτω δὴ πρῶτον μὲν καταμαθὼν στασιάζοντας Ἀμήδοκόν τε τὸν Ὀδρυσῶν βασιλέα καὶ Σεύθην τὸν ἐπὶ θαλάττῃ ἄρχοντα ἀλλήλοις μὲν διήλλαξεν αὐτούς, Ἀθηναίοις δὲ φίλους καὶ συμμάχους ἐποίησε, νομίζων καὶ τὰς ὑπὸ τῇ Θρᾴκῃ οἰκούσας Ἑλληνίδας πόλεις φίλων ὄντων τούτων μᾶλλον προσέχειν ἂν τοῖς Ἀθηναίοις τὸν νοῦν. [4.8.27] ἐχόντων δὲ τούτων τε καλῶς καὶ τῶν ἐν τῇ Ἀσίᾳ πόλεων διὰ τὸ βασιλέα φίλον τοῖς Ἀθηναίοις εἶναι, πλεύσας εἰς Βυζάντιον ἀπέδοτο τὴν δεκάτην τῶν ἐκ τοῦ Πόντου πλεόντων. μετέστησε δὲ ἐξ ὀλιγαρχίας εἰς τὸ δημοκρατεῖσθαι τοὺς Βυζαντίους· ὥστε οὐκ ἀχθεινῶς ἑώρα ὁ τῶν Βυζαντίων δῆμος Ἀθηναίους ὅτι πλείστους παρόντας ἐν τῇ πόλει. [4.8.28] ταῦτα δὲ πράξας καὶ Καλχηδονίους φίλους προσποιησάμενος ἀπέπλει ἔξω τοῦ Ἑλλησπόντου. ἐπιτυχὼν δ᾽ ἐν τῇ Λέσβῳ ταῖς πόλεσι πάσαις πλὴν Μυτιληναίων λακωνιζούσαις, ἐπ᾽ οὐδεμίαν αὐτῶν ᾔει, πρὶν ἐν Μυτιλήνῃ συντάξας τούς τε ἀπὸ τῶν ἑαυτοῦ νεῶν τετρακοσίους ὁπλίτας καὶ τοὺς ἐκ τῶν πόλεων φυγάδας, ὅσοι εἰς Μυτιλήνην κατεπεφεύγεσαν, καὶ αὐτῶν δὲ Μυτιληναίων τοὺς ἐρρωμενεστάτους προσλαβών, καὶ ἐλπίδας ὑποθεὶς τοῖς μὲν Μυτιληναίοις, ὡς ἐὰν λάβῃ τὰς πόλεις, προστάται πάσης Λέσβου ἔσονται, τοῖς δὲ φυγάσιν, ὡς ἐὰν ὁμοῦ ὄντες ἐπὶ μίαν ἑκάστην τῶν πόλεων ἴωσιν, ἱκανοὶ ἔσονται ἅπαντες εἰς τὰς πατρίδας ἀνασωθῆναι, τοῖς δ᾽ αὖ ἐπιβάταις ὡς φίλην Λέσβον προσποιήσαντες τῇ πόλει πολλὴν εὐπορίαν χρημάτων διαπεπραγμένοι ἔσονται, ταῦτα δὲ παραμυθησάμενος καὶ συντάξας ἦγεν αὐτοὺς ἐπὶ Μήθυμναν. [4.8.29] Θηρίμαχος μέντοι, ὃς ἁρμοστὴς ἐτύγχανεν ὢν τῶν Λακεδαιμονίων, ὡς ἤκουσε τὸν Θρασύβουλον προσιέναι, τούς τ᾽ ἀπὸ τῶν αὑτοῦ νεῶν λαβὼν ἐπιβάτας καὶ αὐτοὺς τοὺς Μηθυμναίους καὶ ὅσοι Μυτιληναίων φυγάδες ἐτύγχανον αὐτόθι, ἀπήντων ἐπὶ τὰ ὅρια. μάχης δὲ γενομένης ὁ μὲν Θηρίμαχος αὐτοῦ ἀποθνῄσκει, τῶν δ᾽ ἄλλων φευγόντων πολλοὶ ἀπέθανον. [4.8.30] ἐκ δὲ τούτου τὰς μὲν προσηγάγετο τῶν πόλεων, ἐκ δὲ τῶν οὐ προσχωρουσῶν λεηλατῶν χρήματα τοῖς στρατιώταις, ἔσπευσεν εἰς τὴν Ῥόδον ἀφικέσθαι. ὅπως ‹δ᾽› ἂν καὶ ἐκεῖ ὡς ἐρρωμενέστατον τὸ στράτευμα ποιήσαιτο, ἐξ ἄλλων τε πόλεων ἠργυρολόγει καὶ εἰς Ἄσπενδον ἀφικόμενος ὡρμίσατο εἰς τὸν Εὐρυμέδοντα ποταμόν. ἤδη δ᾽ ἔχοντος αὐτοῦ χρήματα παρὰ τῶν Ἀσπενδίων, ἀδικησάντων τι ἐκ τῶν ἀγρῶν τῶν στρατιωτῶν, ὀργισθέντες οἱ Ἀσπένδιοι τῆς νυκτὸς ἐπιπεσόντες κατακόπτουσιν ἐν τῇ σκηνῇ αὐτόν.

[4.8.20] Οι Ρόδιοι που είχαν εξοριστεί από τη δημοκρατική μερίδα πήγαν στη Λακεδαίμονα κι υποστήριξαν ότι δεν ήταν σωστό ν᾽ αφεθούν οι Αθηναίοι να υποτάξουν τη Ρόδο και να συγκεντρώσουν τόσο μεγάλη δύναμη. Οι Λακεδαιμόνιοι σχημάτισαν τη γνώμη ότι αν επικρατούσαν οι δημοκρατικοί, όλη η Ρόδος θα προσχωρούσε στους Αθηναίους, ενώ αν επικρατούσαν οι πλουσιότεροι θα γινόταν δική τους· έδωσαν λοιπόν στους εξόριστους οχτώ πλοία με ναύαρχο τον Έκδικο. [4.8.21] Μαζί μ᾽ αυτά έστειλαν και τον Διφρίδα, μ᾽ εντολή να πάει στην Ασία για να διαφυλάξει τις πόλεις που είχαν δεχτεί τον Θίβρωνα· του είπαν ακόμη να συγκεντρώσει ό,τι απόμενε από τον στρατό εκείνου και να στρατολογήσει κι άλλον, απ᾽ όπου μπορούσε, για να πολεμήσει τον Στρούθα. Ο Διφρίδας εξετέλεσε την αποστολή του μ᾽ επιτυχία· ανάμεσα στ᾽ άλλα μάλιστα αιχμαλώτισε την ίδια την κόρη του Στρούθα μαζί με τον άνδρα της Τιγράνη, καθώς πήγαιναν στις Σάρδεις, και πήρε πολλά λύτρα για να τους ελευθερώσει· μ᾽ αυτόν τον τρόπο εξασφάλισε αμέσως χρήματα για τη μισθοδοσία του στρατού. [4.8.22] Γενικά ο Διφρίδας ήταν, σαν άνθρωπος, εξίσου γοητευτικός με τον Θίβρωνα, αλλά πιο συγκροτημένος και με περισσότερη πρωτοβουλία σαν στρατηγός· άλλωστε δεν ήταν υπόδουλος στις ηδονές του κορμιού, παρά δινόταν ολόψυχα σ᾽ όποιο έργο αναλάμβανε.
Στο μεταξύ ο Έκδικος έφτασε στην Κνίδο. Εκεί έμαθε ότι οι δημοκρατικοί της Ρόδου είχαν επικρατήσει παντού κι ότι κυριαρχούσαν και στη στεριά και στη θάλασσα — έχοντας διπλάσια πολεμικά από τον ίδιο· για τούτο κάθισε άπρακτος στην Κνίδο. [4.8.23] Όταν οι Λακεδαιμόνιοι κατάλαβαν ότι δεν είχε αρκετή δύναμη για να βοηθήσει τους φίλους του, πρόσταξαν τον Τελευτία να πάει να συναντήσει τον Έκδικο με τα δώδεκα πλοία που είχε στον Κορινθιακό κόλπο, να τον στείλει πίσω και, αναλαμβάνοντας ο ίδιος τη διοίκηση, να βοηθήσει εκείνους που είχαν φιλικές διαθέσεις απέναντί τους και να πολεμήσει τους εχθρούς όσο μπορεί.
[390 π.Χ.]
Ο Τελευτίας πήγε στη Σάμο, απ᾽ όπου πήρε κι άλλα εφτά καράβια, κι από κει στην Κνίδο· ο Έκδικος γύρισε πίσω. [4.8.24] Κατόπιν ο Τελευτίας έκανε πανιά για τη Ρόδο, έχοντας πια είκοσι εφτά πλοία. Καθ᾽ οδόν απάντησε τον Φιλοκράτη του Εφιάλτη με δέκα πολεμικά —που έστελνε η Αθήνα στον σύμμαχό της Ευαγόρα στην Κύπρο— και τα αιχμαλώτισε όλα. (Σ᾽ εκείνη την περίσταση στάθηκε αλλοπρόσαλλη η συμπεριφορά και των δύο παρατάξεων: από τη μια μεριά οι Αθηναίοι, που ήσαν φίλοι του Βασιλέα, έστελναν συμμαχική βοήθεια στον Ευαγόρα που τον πολεμούσε· από την άλλη ο Τελευτίας, την ώρα που οι Λακεδαιμόνιοι πολεμούσαν τον Βασιλέα, κατέστρεφε έναν στόλο που πήγαινε κι αυτός να τον πολεμήσει.) Μετά απ᾽ αυτό ο Τελευτίας γύρισε πίσω στην Κνίδο να πουλήσει τα λάφυρα, κι έπειτα πήγε στη Ρόδο να ενισχύσει τη φιλολακωνική μερίδα.
[389 π.Χ.]
[4.8.25] Οι Αθηναίοι, διαπιστώνοντας ότι οι Λακεδαιμόνιοι ανασυγκροτούσαν τη ναυτική τους δύναμη, έστειλαν εναντίον τους τον Θρασύβουλο τον Στειριέα με σαράντα πλοία. Αυτός έκανε πανιά αλλά δεν δοκίμασε να βοηθήσει τη Ρόδο, γιατί λογάριασε ότι δεν θα του ήταν εύκολο να χτυπήσει αποτελεσματικά τους φίλους των Λακεδαιμονίων, που είχαν και οχυρώσεις και σύμμαχο τον Τελευτία με τα πλοία του, ενώ από την άλλη δεν υπήρχε φόβος να νικηθούν οι φίλοι των Αθηναίων, που είχαν μεγάλη αριθμητική υπεροχή, κρατούσαν τις πόλεις και είχαν κερδίσει και μάχη. [4.8.26] Έβαλε λοιπόν πλώρη για τον Ελλήσποντο, όπου δεν υπήρχαν αντίπαλοι, πιστεύοντας ότι εκεί μπορούσε να προσφέρει θετικές υπηρεσίες στην πόλη του. Όταν έμαθε ότι ο Αμήδοκος, ο βασιλιάς των Οδρυσών, είχε εχθρικές σχέσεις με τον Σεύθη, που κυβερνούσε την παραθαλάσσια περιοχή, πρώτη του δουλειά στάθηκε να τους συμφιλιώσει αναμεταξύ τους και να τους κάνει φίλους και συμμάχους της Αθήνας· η ιδέα του ήταν ότι από τη στιγμή που εξασφάλιζε τη φιλία τους, οι ελληνικές πόλεις στα παράλια της Θράκης θα στρέφονταν κι εκείνες προς το αθηναϊκό στρατόπεδο. [4.8.27] Αφού τακτοποίησε αυτή την υπόθεση, και μια κι ήταν ευνοϊκές οι διαθέσεις των ασιατικών πόλεων εξαιτίας των φιλικών σχέσεων του Βασιλέως με την Αθήνα, ο Θρασύβουλος πήγε στο Βυζάντιο κι έβγαλε σε πλειστηριασμό τα τελωνειακά δικαιώματα πάνω στα πλοία που περνούσαν από τον Πόντο. Συνάμα άλλαξε το πολίτευμα του Βυζαντίου από ολιγαρχικό σε δημοκρατικό· το αποτέλεσμα ήταν ότι η δημοκρατική μερίδα των Βυζαντίων δεν έβλεπε με κακό μάτι την παρουσία όσο το δυνατόν περισσότερων Αθηναίων στην πόλη τους.
[4.8.28] Ύστερα απ᾽ αυτά, κι αφού κέρδισε και τη φιλία των Καλχηδονίων, ο Θρασύβουλος βγήκε από τον Ελλήσποντο. Στη Λέσβο διαπίστωσε ότι όλες οι πόλεις, εκτός από τη Μυτιλήνη, ήταν με το μέρος των Λακεδαιμονίων. Πριν επιτεθεί σε κάποια, ωστόσο, πήγε στη Μυτιλήνη και συγκρότησε στρατό από τους τετρακοσίους οπλίτες που είχε στα καράβια του και τους εξόριστους των άλλων πόλεων που είχαν καταφύγει στη Μυτιλήνη, στρατολογώντας και τους πιο αξιόμαχους Μυτιληναίους. Στους Μυτιληναίους έδωσε ελπίδες ότι αν καταλάβει τις άλλες πόλεις θα ᾽χουν εκείνοι την ηγεμονία ολόκληρης της Λέσβου· στους εξόριστους, ότι αν επιτεθούν όλοι μαζί σε καθεμιά πόλη θα μπορέσουν ν᾽ αποκατασταθούν στις πατρίδες τους· στους πεζοναύτες του, ότι αν φέρουν τη Λέσβο με το μέρος της Αθήνας θα ᾽χουν εξασφαλίσει σημαντικούς χρηματικούς πόρους. Αφού τους οργάνωσε και τους εμψύχωσε με τέτοιον τρόπο, τους οδήγησε εναντίον της Μήθυμνας.
[388 π.Χ.]
[4.8.29] Όταν ο Θηρίμαχος, ο αρμοστής των Λακεδαιμονίων στην πόλη, άκουσε ότι πλησίαζε ο Θρασύβουλος, πήρε τους πεζοναύτες των δικών του πλοίων, τους ίδιους τους Μηθυμναίους κι όσους Μυτιληναίους εξόριστους βρίσκονταν εκεί και βγήκε να τον συναντήσει στα σύνορα. Εκεί έγινε μάχη όπου σκοτώθηκε ο Θηρίμαχος ενώ από τους άνδρες του, που το ᾽βαλαν στα πόδια, σκοτώθηκαν πολλοί. Ύστερα απ᾽ αυτό ο Θρασύβουλος πήρε μερικές πόλεις με το μέρος του, κι όσων αρνήθηκαν να προσχωρήσουν λεηλάτησε τα κτήματα για να πληρώσει τον στρατό του. [4.8.30] Στη συνέχεια ξεκίνησε βιαστικά για τη Ρόδο· για να ενισχύσει όμως κι εκεί τον στρατό όσο γινόταν, βάλθηκε να συγκεντρώνει χρήματα από άλλες πόλεις. Κάποτε έφτασε και στην Άσπενδο κι αγκυροβόλησε στον ποταμό Ευρυμέδοντα. Ενώ όμως είχε κιόλας πάρει χρήματα από τους Ασπενδίους, οι στρατιώτες του λεηλάτησαν κάποια κτήματα· τότε οι Ασπένδιοι, θυμωμένοι, έκαναν νυχτερινό αιφνιδιασμό και τον σκότωσαν μέσα στη σκηνή του.