Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Ἱστορίαι (1.34.1-1.45.3)

[1.34.1] Μετὰ δὲ Σόλωνα οἰχόμενον ἔλαβε ἐκ θεοῦ νέμεσις μεγάλη Κροῖσον, ὡς εἰκάσαι, ὅτι ἐνόμισε ἑωυτὸν εἶναι ἀνθρώπων ἁπάντων ὀλβιώτατον. αὐτίκα δέ οἱ εὕδοντι ἐπέστη ὄνειρος, ὅς οἱ τὴν ἀληθείην ἔφαινε τῶν μελλόντων γενέσθαι κακῶν κατὰ τὸν παῖδα. [1.34.2] ἦσαν δὲ τῷ Κροίσῳ δύο παῖδες, τῶν οὕτερος μὲν διέφθαρτο, ἦν γὰρ δὴ κωφός, ὁ δὲ ἕτερος τῶν ἡλίκων μακρῷ τὰ πάντα πρῶτος· οὔνομα δέ οἱ ἦν Ἄτυς. τοῦτον δὴ ὦν τὸν Ἄτυν σημαίνει τῷ Κροίσῳ ὁ ὄνειρος ὡς ἀπολέει μιν αἰχμῇ σιδηρέῃ βληθέντα. [1.34.3] ὁ δὲ ἐπείτε ἐξηγέρθη καὶ ἑωυτῷ λόγον ἔδωκε, καταρρωδήσας τὸν ὄνειρον ἄγεται μὲν τῷ παιδὶ γυναῖκα, ἐωθότα δὲ στρατηγέειν μιν τῶν Λυδῶν οὐδαμῇ ἔτι ἐπὶ τοιοῦτο πρῆγμα ἐξέπεμπε, ἀκόντια δὲ καὶ δοράτια καὶ τὰ τοιαῦτα πάντα τοῖσι χρέωνται ἐς πόλεμον ἄνθρωποι, ἐκ τῶν ἀνδρεώνων ἐκκομίσας ἐς τοὺς θαλάμους συνένησε, μή τί οἱ κρεμάμενον τῷ παιδὶ ἐμπέσῃ. [1.35.1] ἔχοντος δέ οἱ ἐν χερσὶ τοῦ παιδὸς τὸν γάμον ἀπικνέεται ἐς τὰς Σάρδις ἀνὴρ συμφορῇ ἐχόμενος καὶ οὐ καθαρὸς χεῖρας, ἐὼν Φρὺξ μὲν γενεῇ, γένεος δὲ τοῦ βασιληίου. παρελθὼν δὲ οὗτος ἐς τὰ Κροίσου οἰκία κατὰ νόμους τοὺς ἐπιχωρίους καθαρσίου ἐδέετο ἐπικυρῆσαι, Κροῖσος δέ μιν ἐκάθηρε. [1.35.2] ἔστι δὲ παραπλησίη ἡ κάθαρσις τοῖσι Λυδοῖσι καὶ τοῖσι Ἕλλησι. ἐπείτε δὲ τὰ νομιζόμενα ἐποίησε ὁ Κροῖσος, ἐπυνθάνετο ὁκόθεν τε καὶ τίς εἴη, λέγων τάδε· [1.35.3] Ὤνθρωπε, τίς τε ἐὼν καὶ κόθεν τῆς Φρυγίης ἥκων ἐπίστιός μοι ἐγένεο; τίνα τε ἀνδρῶν ἢ γυναικῶν ἐφόνευσας; ὁ δὲ ἀμείβετο· Ὦ βασιλεῦ, Γορδίεω μὲν τοῦ Μίδεώ εἰμι παῖς, ὀνομάζομαι δὲ Ἄδρηστος, φονεύσας δὲ ἀδελφεὸν ἐμεωυτοῦ ἀέκων πάρειμι ἐξεληλαμένος τε ὑπὸ τοῦ πατρὸς καὶ ἐστερημένος πάντων. [1.35.4] Κροῖσος δέ μιν ἀμείβετο τοῖσδε· Ἀνδρῶν τε φίλων τυγχάνεις ἔκγονος ἐὼν καὶ ἐλήλυθας ἐς φίλους, ἔνθα ἀμηχανήσεις χρήματος οὐδενὸς μένων ἐν ἡμετέρου. συμφορὴν δὲ ταύτην ὡς κουφότατα φέρων κερδανέεις πλεῖστον. [1.36.1] ὁ μὲν δὴ δίαιταν εἶχε ἐν Κροίσου, ἐν δὲ τῷ αὐτῷ χρόνῳ τούτῳ ἐν τῷ Μυσίῳ Ὀλύμπῳ ὑὸς χρῆμα γίνεται μέγα· ὁρμώμενος δὲ οὗτος ἐκ τοῦ ὄρεος τούτου τὰ τῶν Μυσῶν ἔργα διαφθείρεσκε, πολλάκις δὲ οἱ Μυσοὶ ἐπ᾽ αὐτὸν ἐξελθόντες ποιέεσκον μὲν κακὸν οὐδέν, ἔπασχον δὲ πρὸς αὐτοῦ. [1.36.2] τέλος δὲ ἀπικόμενοι παρὰ τὸν Κροῖσον τῶν Μυσῶν ἄγγελοι ἔλεγον τάδε· Ὦ βασιλεῦ, ὑὸς χρῆμα μέγιστον ἀνεφάνη ἡμῖν ἐν τῇ χώρῃ, ὃς τὰ ἔργα διαφθείρει. τοῦτον προθυμεόμενοι ἑλεῖν οὐ δυνάμεθα. νῦν ὦν προσδεόμεθά σευ τὸν παῖδα καὶ λογάδας νεηνίας καὶ κύνας συμπέμψαι ἡμῖν, ὡς ἄν μιν ἐξέλωμεν ἐκ τῆς χώρης· [1.36.3] οἱ μὲν δὴ τούτων ἐδέοντο, Κροῖσος δὲ μνημονεύων τοῦ ὀνείρου τὰ ἔπεα ἔλεγέ σφι τάδε· Παιδὸς μὲν πέρι τοῦ ἐμοῦ μὴ μνησθῆτε ἔτι· οὐ γὰρ ἂν ὑμῖν συμπέμψαιμι· νεόγαμός τε γάρ ἐστι καὶ ταῦτά οἱ νῦν μέλει. Λυδῶν μέντοι λογάδας καὶ τὸ κυνηγέσιον πᾶν συμπέμψω καὶ διακελεύσομαι τοῖσι ἰοῦσι εἶναι ὡς προθυμοτάτοισι συνεξελεῖν ὑμῖν τὸ θηρίον ἐκ τῆς χώρης. [1.37.1] ταῦτα ἀμείψατο. ἀποχρεωμένων δὲ τούτοισι τῶν Μυσῶν ἐπεσέρχεται ὁ τοῦ Κροίσου παῖς ἀκηκοὼς τῶν ἐδέοντο οἱ Μυσοί. οὐ φαμένου δὲ τοῦ Κροίσου τόν γε παῖδά σφι συμπέμψειν λέγει πρὸς αὐτὸν ὁ νεηνίης τάδε· [1.37.2] Ὦ πάτερ, τὰ κάλλιστα πρότερόν κοτε καὶ γενναιότατα ἡμῖν ἦν ἔς τε πολέμους καὶ ἐς ἄγρας φοιτέοντας εὐδοκιμέειν. νῦν δὲ ἀμφοτέρων με τούτων ἀποκληίσας ἔχεις, οὔτε τινὰ δειλίην μοι παριδὼν οὔτε ἀθυμίην. νῦν τε τέοισί με χρὴ ὄμμασι ἔς τε ἀγορὴν καὶ ἐξ ἀγορῆς φοιτέοντα φαίνεσθαι; [1.37.3] κοῖος μέν τις τοῖσι πολιήτῃσι δόξω εἶναι, κοῖος δέ τις τῇ νεογάμῳ γυναικί; κοίῳ δὲ ἐκείνη δόξει ἀνδρὶ συνοικέειν; ἐμὲ ὦν σὺ ἢ μέθες ἰέναι ἐπὶ τὴν θήρην, ἢ λόγῳ ἀνάπεισον ὅκως μοι ἀμείνω ἐστὶ ταῦτα οὕτω ποιεόμενα. [1.38.1] ἀμείβεται Κροῖσος τοῖσδε· Ὦ παῖ, οὔτε δειλίην οὔτε ἄλλο οὐδὲν ἄχαρι παριδών τοι ποιέω ταῦτα, ἀλλά μοι ὄψις ὀνείρου ἐν τῷ ὕπνῳ ἐπιστᾶσα ἔφη σε ὀλιγοχρόνιον ἔσεσθαι, ὑπὸ γὰρ αἰχμῆς σιδηρέης ἀπολέεσθαι. [1.38.2] πρὸς ὦν τὴν ὄψιν ταύτην τόν τε γάμον τοι τοῦτον ἔσπευσα καὶ ἐπὶ τὰ παραλαμβανόμενα οὐκ ἀποπέμπω, φυλακὴν ἔχων, εἴ κως δυναίμην ἐπὶ τῆς ἐμῆς σε ζόης διακλέψαι. εἷς γάρ μοι μοῦνος τυγχάνεις ἐὼν παῖς· τὸν γὰρ δὴ ἕτερον, διεφθαρμένον [τὴν ἀκοήν] οὐκ εἶναί μοι λογίζομαι. [1.39.1] ἀμείβεται ὁ νεηνίης τοῖσδε· Συγγνώμη μὲν ὦ πάτερ τοι, ἰδόντι γε ὄψιν τοιαύτην, περὶ ἐμὲ φυλακὴν ἔχειν· τὸ δὲ οὐ μανθάνεις, ἀλλὰ λέληθέ σε τὸ ὄνειρον, ἐμέ τοι δίκαιόν ἐστι φράζειν. [1.39.2] φής τοι τὸ ὄνειρον ὑπὸ αἰχμῆς σιδηρέης φάναι ἐμὲ τελευτήσειν· ὑὸς δὲ κοῖαι μέν εἰσι χεῖρες, κοίη δὲ αἰχμὴ σιδηρέη, τὴν σὺ φοβέαι; εἰ μὲν γὰρ ὑπὸ ὀδόντος τοι εἶπε τελευτήσειν με ἢ ἄλλου τευ ὅ τι τούτῳ οἶκε, χρῆν δή σε ποιέειν τὰ ποιέεις· νῦν δὲ ὑπὸ αἰχμῆς. ἐπείτε ὦν οὐ πρὸς ἄνδρας ἡμῖν γίνεται ἡ μάχη, μέθες με. [1.40.1] ἀμείβεται Κροῖσος· Ὦ παῖ, ἔστι τῇ με νικᾷς γνώμην ἀποφαίνων περὶ τοῦ ἐνυπνίου· ὡς ὦν νενικημένος ὑπὸ σέο μεταγινώσκω μετίημί τέ σε ἰέναι ἐπὶ τὴν ἄγρην. [1.41.1] εἴπας δὲ ταῦτα ὁ Κροῖσος μεταπέμπεται τὸν Φρύγα Ἄδρηστον, ἀπικομένῳ δέ οἱ λέγει τάδε· Ἄδρηστε, ἐγώ σε συμφορῇ πεπληγμένον ἀχάριτι, τήν τοι οὐκ ὀνειδίζω, ἐκάθηρα καὶ οἰκίοισι ὑποδεξάμενος ἔχω παρέχων πᾶσαν δαπάνην· [1.41.2] νῦν ὦν, ὀφείλεις γὰρ ἐμεῦ προποιήσαντος χρηστὰ ἐς σὲ χρηστοῖσί με ἀμείβεσθαι, φύλακα παιδός σε τοῦ ἐμοῦ χρηίζω γενέσθαι ἐς ἄγρην ὁρμωμένου, μή τινες κατ᾽ ὁδὸν κλῶπες κακοῦργοι ἐπὶ δηλήσι φανέωσι ὑμῖν. [1.41.3] πρὸς δὲ τούτῳ καὶ σέ τοι χρεόν ἐστι ἰέναι ἔνθα ἀπολαμπρυνέαι τοῖσι ἔργοισι· πατρώιόν τε γάρ τοί ἐστι καὶ προσέτι ῥώμη ὑπάρχει. [1.42.1] ἀμείβεται ὁ Ἄδρηστος· Ὦ βασιλεῦ, ἄλλως μὲν ἔγωγε ἂν οὐκ ἤια ἐς ἄεθλον τοιόνδε· οὔτε γὰρ συμφορῇ τοιῇδε κεχρημένον οἰκός ἐστι ἐς ὁμήλικας εὖ πρήσσοντας ἰέναι, οὔτε τὸ βούλεσθαι πάρα, πολλαχῇ τε ἂν ἶσχον ἐμεωυτόν. [1.42.2] νῦν δέ, ἐπείτε σὺ σπεύδεις καὶ δεῖ τοι χαρίζεσθαι (ὀφείλω γάρ σε ἀμείβεσθαι χρηστοῖσι), ποιέειν εἰμὶ ἕτοιμος ταῦτα, παῖδά τε σόν, τὸν διακελεύεαι φυλάσσειν, ἀπήμονα τοῦ φυλάσσοντος εἵνεκεν προσδόκα τοι ἀπονοστήσειν. [1.43.1] τοιούτοισι ἐπείτε οὗτος ἀμείψατο Κροῖσον, ἤισαν μετὰ ταῦτα ἐξηρτυμένοι λογάσι τε νεηνίῃσι καὶ κυσί. ἀπικόμενοι δὲ ἐς τὸν Ὄλυμπον τὸ ὄρος ἐζήτεον τὸ θηρίον, εὑρόντες δὲ καὶ περιστάντες αὐτὸ κύκλῳ ἐσηκόντιζον. [1.43.2] ἔνθα δὴ ὁ ξεῖνος, οὗτος δὴ ὁ καθαρθεὶς τὸν φόνον, καλεόμενος δὲ Ἄδρηστος, ἀκοντίζων τὸν ὗν τοῦ μὲν ἁμαρτάνει, τυγχάνει δὲ τοῦ Κροίσου παιδός. [1.43.3] ὁ μὲν δὴ βληθεὶς τῇ αἰχμῇ ἐξέπλησε τοῦ ὀνείρου τὴν φήμην, ἔθεε δέ τις ἀγγελέων τῷ Κροίσῳ τὸ γεγονός, ἀπικόμενος δὲ ἐς τὰς Σάρδις τήν τε μάχην καὶ τὸν τοῦ παιδὸς μόρον ἐσήμηνέ οἱ. [1.44.1] ὁ δὲ Κροῖσος τῷ θανάτῳ τοῦ παιδὸς συντεταραγμένος μᾶλλόν τι ἐδεινολογέετο ὅτι μιν ἀπέκτεινε τὸν αὐτὸς φόνου ἐκάθηρε. [1.44.2] περιημεκτέων δὲ τῇ συμφορῇ δεινῶς ἐκάλεε μὲν Δία καθάρσιον, μαρτυρόμενος τὰ ὑπὸ τοῦ ξείνου πεπονθὼς εἴη, ἐκάλεε δὲ ἐπίστιόν τε καὶ ἑταιρήιον, τὸν αὐτὸν τοῦτον ὀνομάζων θεόν, τὸν μὲν ἐπίστιον καλέων, διότι δὴ οἰκίοισι ὑποδεξάμενος τὸν ξεῖνον φονέα τοῦ παιδὸς ἐλάνθανε βόσκων, τὸν δὲ ἑταιρήιον, ὡς φύλακα συμπέμψας αὐτὸν εὑρήκοι πολεμιώτατον. [1.45.1] παρῆσαν δὲ μετὰ τοῦτο οἱ Λυδοὶ φέροντες τὸν νεκρόν, ὄπισθε δὲ εἵπετό οἱ ὁ φονεύς. στὰς δὲ οὗτος πρὸ τοῦ νεκροῦ παρεδίδου ἑωυτὸν Κροίσῳ προτείνων τὰς χεῖρας, ἐπικατασφάξαι μιν κελεύων τῷ νεκρῷ, λέγων τήν τε προτέρην ἑωυτοῦ συμφορήν, καὶ ὡς ἐπ᾽ ἐκείνῃ τὸν καθήραντα ἀπολωλεκὼς εἴη, οὐδέ οἱ εἴη βιώσιμον. [1.45.2] Κροῖσος δὲ τούτων ἀκούσας τόν τε Ἄδρηστον κατοικτίρει, καίπερ ἐὼν ἐν κακῷ οἰκηίῳ τοσούτῳ, καὶ λέγει πρὸς αὐτόν· Ἔχω, ὦ ξεῖνε, παρὰ σεῦ πᾶσαν τὴν δίκην, ἐπειδὴ σεωυτοῦ καταδικάζεις θάνατον. εἶς δὲ οὐ σύ μοι τοῦδε τοῦ κακοῦ αἴτιος, εἰ μὴ ὅσον ἀέκων ἐξεργάσαο, ἀλλὰ θεῶν κού τις, ὅς μοι καὶ πάλαι προεσήμαινε τὰ μέλλοντα ἔσεσθαι. [1.45.3] Κροῖσος μέν νυν ἔθαψε, ὡς οἰκὸς ἦν, τὸν ἑωυτοῦ παῖδα· Ἄδρηστος δὲ ὁ Γορδίεω τοῦ Μίδεω, οὗτος δὴ ὁ φονεὺς μὲν τοῦ ἑωυτοῦ ἀδελφεοῦ γενόμενος, φονεὺς δὲ τοῦ καθήραντος, ἐπείτε ἡσυχίη τῶν ἀνθρώπων ἐγένετο περὶ τὸ σῆμα, συγγινωσκόμενος ἀνθρώπων εἶναι τῶν αὐτὸς ᾔδεε βαρυσυμφορώτατος, ἐπικατασφάζει τῷ τύμβῳ ἑωυτόν.

[1.34.1] Είχε φύγει ο Σόλων και μετά έπεσε πάνω στον Κροίσο βαριά η θεϊκή οργή, επειδή, υποθέτω, πίστεψε πως είναι από όλους τους ανθρώπους ο πιο ευτυχισμένος. Δεν άργησε να ᾽ρθει στον ύπνο του το όνειρο, που του φανέρωσε την αλήθεια για τις συμφορές που έμελλε να βρουν το γιο του. [1.34.2] Είχε δύο γιους ο Κροίσος, που ο ένας τους ήταν άχρηστος, καθότι κωφάλαλος, ο άλλος όμως ξεχώριζε από τους συνομήλικούς του πολύ, σε όλα πρώτος. Λεγόταν Άτης. Αυτόν λοιπόν τον Άτη φανερώνει το όνειρο στον Κροίσο πως θα τον χάσει, χτυπημένο από σιδερένια αιχμή. [1.34.3] Και αυτός σαν ξύπνησε και συλλογίστηκε το πράγμα, γεμάτος τρόμο από το όνειρο, βιάζεται να παντρέψει το παιδί του, και ενώ ο γιος του πρώτα συνήθιζε να είναι αρχηγός των Λυδών στις εκστρατείες, τώρα πια με κανέναν τρόπο δεν τον άφηνε να φύγει από κοντά του για έναν τέτοιο σκοπό, και τα ακόντια και τα δόρατα κι όλα τα τέτοια που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι στον πόλεμο, τα σήκωσε από τα διαμερίσματα των ανδρών και τα στοίβαξε στις αποθήκες, μήπως κανένα αποκεί που κρεμόταν πέσει πάνω στο παιδί του.
[1.35.1] Καταγινόταν ο Κροίσος με το γάμο του παιδιού του, όταν φτάνει στις Σάρδεις άνθρωπος συφοριασμένος, με μολεμένα τα χέρια του από αίμα, φρυγικής καταγωγής, από γενιά βασιλική. Σαν έφτασε αυτός στο παλάτι του Κροίσου, παρακαλούσε να εξαγνιστεί με καθαρμό σύμφωνα με τα ντόπια έθιμα, και ο Κροίσος τον εξάγνισε. [1.35.2] Είναι παραπλήσιος ο καθαρμός στους Λυδούς και τους Έλληνες. Αφού ο Κροίσος έκανε τα νόμιμα του καθαρμού, τότε μόνο τον ρώτησε από πού και ποιός ήταν λέγοντάς του: [1.35.3] «Άνθρωπέ μου, ποιός είσαι και από ποιό μέρος της Φρυγίας μάς ήρθες στο παλάτι; Ποιόν άνδρα ή γυναίκα σκότωσες;» Και αυτός απάντησε: «Βασιλιά μου, είμαι ο γιος του Γορδία, γιου του Μίδα, το όνομά μου είναι Άδραστος, και επειδή σκότωσα τον αδελφό μου άθελά μου, βρίσκομαι εδώ εξορισμένος από τον πατέρα μου και στερημένος από όλα». [1.35.4] Και ο Κροίσος τού αποκρινόταν με αυτά τα λόγια: «Φίλων τυχαίνει να είσαι φύτρα και ήρθες σε φίλους, όπου δε θα σου λείψει τίποτε, αν μείνεις κοντά μας. Αν μπορέσεις να πάρεις τη συμφορά σου όσο πιο λαφριά γίνεται, θα βγεις πολύ ωφελημένος».
[1.36.1] Ο Άδραστος από τότε ζούσε στην αυλή του Κροίσου. Όμως την ίδια εποχή παρουσιάζεται στον Όλυμπο της Μυσίας μέγα θεριό, ένας κάπρος. Ξεκινώντας από το βουνό αυτό κατάστρεφε τα σπαρτά των Μυσών, και μολονότι πολλές φορές οι Μυσοί βγήκαν να τον χτυπήσουν, δεν κατάφεραν να του κάνουν κανένα κακό, αυτός τους αφάνιζε. [1.36.2] Τέλος ήρθαν στον Κροίσο αγγελιοφόροι των Μυσών και νά τί του έλεγαν: «Βασιλιά, μεγάλο πράγμα, ένας κάπρος φάνηκε στη χώρα μας, που καταστρέφει τα σπαρτά μας. Κάναμε καθετί να τον σκοτώσουμε, μα δεν μπορέσαμε. Γι᾽ αυτό σε παρακαλούμε να μας δώσεις το γιο σου και συνοδεία από διαλεχτά παλικάρια και σκυλιά, για να μπορέσουμε να απαλλάξουμε τη χώρα μας από το θεριό». [1.36.3] Εκείνοι γι᾽ αυτά παρακαλούσαν, όμως ο Κροίσος, φέρνοντας στο μυαλό του το όνειρο, τους απαντούσε: «Για το παιδί μου μην πείτε λόγο πια, γιατί είναι αδύνατο να το στείλω μαζί σας· είναι νιόπαντρος κι έχει τις έγνοιες του τώρα. Όμως θα σας δώσω ξεχωριστά παλικάρια της Λυδίας και όλα τα κυνηγητικά μου σκυλιά για συνοδεία, και θα προστάξω σε όσους θα έρθουν να δείξουν όλον τους το ζήλο και να σας βοηθήσουν να απαλλάξετε τη χώρα από το θεριό».
[1.37.1] Αυτή ήταν η απάντηση του Κροίσου, και οι Μυσοί φαίνονταν ευχαριστημένοι, όταν ξαφνικά έρχεται μέσα ο γιος του Κροίσου, που είχε ακούσει τί ζητούσαν οι Μυσοί. Και όπως ο Κροίσος αρνιόταν να στείλει το γιο του μαζί τους, ο νέος τού λέει: [1.37.2] «Μπορούσαμε άλλοτε, πατέρα, να χαιρόμαστε την πιο ωραία, την πιο γενναία φήμη, πηγαίνοντας στον πόλεμο και στο κυνήγι. Τώρα όμως και από τα δύο με κρατάς μακριά, ενώ δε νομίζω πως είδες να έδειξα δειλία σε κάτι ή δισταγμό. Τώρα με τί μάτια, πες μου, θα δω τον κόσμο, όταν πηγαίνω και επιστρέφω από την αγορά; [1.37.3] Τί θα πουν για μένα οι συμπολίτες μου κι η νιόπαντρη γυναίκα μου; Τί λογής άντρα θα στοχαστεί εκείνη ότι έχει δίπλα της; Ή άσε με λοιπόν, πατέρα, να πάω στο κυνήγι ή με τα λόγια σου μετάπεισέ με πως είναι καλύτερα για μένα έτσι όπως γίνεται».
[1.38.1] Του αποκρίνεται ο Κροίσος: «Παιδί μου, ούτε δειλία σού καταλογίζω ούτε τίποτε άλλο άπρεπο, και κάνω ό,τι κάνω· αλλά ένα ονειροφάντασμα ήρθε στον ύπνο μου και μου είπε πως λίγες είναι οι μέρες σου, γιατί θα σε αφανίσει μια σιδερένια αιχμή. [1.38.2] Μπροστά λοιπόν σ᾽ αυτό το όνειρο, και το γάμο σου βιάστηκα να κάνω και δε σε αφήνω να πας σ᾽ αυτή την επιχείρηση, θέλοντας να σε προστατεύσω, μήπως και το μπορέσω, όσο ζω, να σε ξεκλέψω του θανάτου. Γιατί το ξέρεις, μου είσαι μοναχοπαίδι — τον άλλο, έτσι σακάτης που είναι, πες πως δεν τον έχω».
[1.39.1] Αποκρίνεται ο νέος μ᾽ αυτά τα λόγια: «Έχεις δίκιο, πατέρα, ύστερα από ένα τέτοιο όνειρο, να με προσέχεις έτσι. Όμως αυτό που δεν καταλαβαίνεις, ένα σημείο του ονείρου που σου ξεφεύγει, αυτό ας μου συγχωρεθεί να σου το πω εγώ. [1.39.2] Λες ότι το όνειρο είπε πως σιδερένια αιχμή θα με σκοτώσει. Όμως του κάπρου πού είναι τα χέρια, πού η σιδερένια του αιχμή που εσύ φοβάσαι; Αν έλεγε βέβαια πως θα πεθάνω από δόντι ή από τίποτε άλλο παρόμοιο, θα είχες δίκιο να κάνεις ό,τι κάνεις. Όμως τώρα μίλησε για σιδερένια αιχμή. Αφού λοιπόν δεν πρόκειται για μάχη με άνδρες, άφησέ με να πάω».
[1.40.1] Απαντά ο Κροίσος: «Παιδί μου, βρήκες τον τρόπο να με νικήσεις με την εξήγηση που έδωσες στο όνειρο. Λοιπόν, νικημένος από σένα, αλλάζω γνώμη και σ᾽ αφήνω να πας στο κυνήγι».
[1.41.1] Έκλεισε τη συζήτηση ο Κροίσος, και στέλνει και φωνάζει τον φρύγα Άδραστο και, όταν εκείνος έφτασε, του λέει: «Άδραστε, εγώ, όταν σε χτύπησε μια συμφορά αχάριστη (δε σε κατηγορώ γι᾽ αυτό), σε εξάγνισα, σε δέχτηκα στο σπίτι μου και σου τα δίνω όλα για να ζεις. [1.41.2] Τώρα λοιπόν —γιατί αφού εγώ σου έκανα πρώτος το καλό, πρέπει και συ να με ανταμείψεις με καλό— σε χρειάζομαι να γίνεις φύλακας του παιδιού μου, που ξεκινά για το κυνήγι, μη και σας απαντήσουν κακούργοι κλέφτες και σας κάνουν κακό. [1.41.3] Εξάλλου πρέπει και συ να βγεις όπου με τα έργα σου θα έδειχνες την αξία σου· αυτό σού είναι πατροπαράδοτη κληρονομιά και δε σου λείπει φυσικά κι η δύναμη».
[1.42.1] Ο Άδραστος αποκρίνεται: «Βασιλιά μου, σε άλλη περίσταση εγώ δε θα πήγαινα σε έναν τέτοιο αγώνα. Γιατί ούτε με τη συμφορά που με βαραίνει ταιριάζει να μπαίνω σε κύκλο συνομηλίκων μου που είναι ευτυχισμένοι, ούτε και η διάθεση υπάρχει, και θα είχα πολλούς λόγους να κρατηθώ. [1.42.2] Τώρα όμως που συ με παρακινείς και πρέπει να σου κάνω τη χάρη (γιατί έχω χρέος να σε ανταμείψω με καλό), είμαι έτοιμος για ό,τι ζητάς: και το παιδί σου που παραγγέλλεις να προσέχω, πρόσμενέ το πίσω να γυρίσει γερό, όσο τουλάχιστον εξαρτάται από το φύλακά του».
[1.43.1] Με αυτά τα λόγια αποκρίθηκε ο Άδραστος στον Κροίσο, κι ύστερα ξεκίνησαν συντροφεμένοι από ξεχωριστά παλικάρια και λαγωνικά. Σαν έφτασαν στο όρος του Ολύμπου, έψαχναν για το θεριό, και όταν το βρήκαν, στάθηκαν ένα γύρο και του έριχναν τα ακόντια στη μέση. [1.43.2] Τότε λοιπόν ο ξένος, αυτός ο εξαγνισμένος από το φονικό που το όνομά του ήταν Άδραστος, έριξε το κοντάρι του στον κάπρο — κι αυτού ξαστόχησε, πετυχαίνει όμως το γιο του Κροίσου. [1.43.3] Χτυπημένος ο νέος από σιδερένια αιχμή ξεπλήρωσε τον λόγο του ονείρου, ενώ κάποιος έτρεχε να αναγγείλει το γεγονός στον Κροίσο, και σαν έφτασε στις Σάρδεις, του φανέρωσε το χτύπημα και το θάνατο του παιδιού του.
[1.44.1] Και ο Κροίσος συντριμμένος από το θάνατο του γιου του, χτυπιόταν ακόμη πιο πολύ, που το γιο του τον σκότωσε εκείνος που ο ίδιος εξάγνισε από φονικό. [1.44.2] Μέσα στον σκληρό πόνο που του έφερνε η συμφορά του, καλούσε μάρτυρα το Δία, ως θεό της κάθαρσης, για όσα έπαθε από τον ξένο, καλούσε τον προστάτη του σπιτιού και της φιλίας, ονομάζοντας τον ίδιο πάλι θεό· τον προστάτη του σπιτιού, γιατί μέσα στο σπίτι του δέχτηκε τον ξένο και δίχως να το ξέρει έτρεφε το φονιά του παιδιού του· το θεό της φιλίας, γιατί μόλο που τον έστειλε ως φύλακα του γιου του, του βγήκε ο χειρότερος εχθρός.
[1.45.1] Σε λίγο φάνηκαν και οι Λυδοί κρατώντας στα χέρια τους τον νεκρό, ενώ από πίσω ακολουθούσε ο φονιάς. Στάθηκε μπρος από το νεκρό σώμα και πρόσφερνε τον εαυτό του στον Κροίσο, τείνοντάς του τα χέρια, και τον παρακαλούσε να τον σφάξει πάνω στον νεκρό, ενώ ταυτόχρονα μνημόνευε και την πρώτη του συμφορά και πλάι σ᾽ εκείνη πως αφάνισε τον άνθρωπο που τον εξάγνισε, και έτσι η ζωή του έγινε αβάσταχτη. [1.45.2] Στο άκουσμα αυτών των λόγων ο Κροίσος συμπονεί τον Άδραστο, κι ας ήταν βυθισμένος ο ίδιος στη δική του τόσο μεγάλη συμφορά, και του λέει: «Ξένε, έχω από σένα όλη τη δικαιοσύνη, αφού ο ίδιος καταδικάζεις τον εαυτό σου σε θάνατο. Δεν είσαι εσύ αυτής της συμφοράς μου ο αίτιος, παρά όσο άθελά σου έγινες όργανό της, αλλά θαρρώ κάποιος από τους θεούς, που από καιρό μού φανέρωσε τί μου έμελλε να πάθω». [1.45.3] Ο Κροίσος λοιπόν έθαψε, όπως ταίριαζε, το γιο του. Όμως ο Άδραστος, ο γιος του Γορδία, γιου του Μίδα, αυτός που στάθηκε φονιάς του αδελφού του και φονιάς αυτού που τον εξάγνισε, όταν σκόρπισαν όλοι και έγινε ησυχία γύρω από το μνήμα, μέσα στη συναίσθησή του ότι είναι, από τους ανθρώπους που γνώρισε ο ίδιος στη ζωή του, ο πιο συφοριασμένος, σφάζεται πάνω στον τάφο μόνος του.