Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Ἱστορίαι (9.122.1-9.122.4)

[9.122.1] Τούτου δὲ τοῦ Ἀρταΰκτεω τοῦ ἀνακρεμασθέντος προπάτωρ Ἀρτεμβάρης ἐστὶ ὁ Πέρσῃσι ἐξηγησάμενος λόγον τὸν ἐκεῖνοι ὑπολαβόντες Κύρῳ προσήνεικαν λέγοντα τάδε· [9.122.2] Ἐπεὶ Ζεὺς Πέρσῃσι ἡγεμονίην διδοῖ, ἀνδρῶν δὲ σοί, Κῦρε, κατελὼν Ἀστυάγη, φέρε, γῆν γὰρ ἐκτήμεθα ὀλίγην καὶ ταύτην τρηχέαν, μεταναστάντες ἐκ ταύτης ἄλλην σχῶμεν ἀμείνω. εἰσὶ δὲ πολλαὶ μὲν ἀστυγείτονες, πολλαὶ δὲ καὶ ἑκαστέρω, τῶν μίαν σχόντες πλέοσι ἐσόμεθα θωμαστότεροι. οἰκὸς δὲ ἄνδρας ἄρχοντας τοιαῦτα ποιέειν· κότε γὰρ δὴ καὶ παρέξει κάλλιον ἢ ὅτε γε ἀνθρώπων τε πολλῶν ἄρχομεν πάσης τε τῆς Ἀσίης; [9.122.3] Κῦρος δέ, ταῦτα ἀκούσας καὶ οὐ θωμάσας τὸν λόγον ἐκέλευε ποιέειν ταῦτα, οὕτω δὲ αὐτοῖσι παραίνεε κελεύων παρασκευάζεσθαι ὡς οὐκέτι ἄρξοντας ἀλλ᾽ ἀρξομένους· φιλέειν γὰρ ἐκ τῶν μαλακῶν χώρων μαλακοὺς ἄνδρας γίνεσθαι· οὐ γάρ τι τῆς αὐτῆς γῆς εἶναι καρπόν τε θωμαστὸν φύειν καὶ ἄνδρας ἀγαθοὺς τὰ πολέμια. [9.122.4] ὥστε συγγνόντες Πέρσαι οἴχοντο ἀποστάντες, ἑσσωθέντες τῇ γνώμῃ πρὸς Κύρου, ἄρχειν τε εἵλοντο λυπρὴν οἰκέοντες μᾶλλον ἢ πεδιάδα σπείροντες ἄλλοισι δουλεύειν.

[9.122.1] Λοιπόν, πρόγονος αυτού του Αρταΰκτη, που τον κρέμασαν ψηλά, είναι ο Αρτεμβάρης, αυτός που ανέπτυξε στους Πέρσες μια πρόταση που εκείνοι την υιοθέτησαν και τη μετέφεραν στον Κύρο σαν δική τους· η πρόταση ήταν η ακόλουθη: [9.122.2] «Αφού ο Ζευς δίνει την ηγεμονία στο έθνος των Περσών, κι ανάμεσα στους Πέρσες σ᾽ εσένα, Κύρε, αφού εκθρόνισε τον Αστυάγη, εμπρός τώρα, γιατί η γη που ορίζουμε είναι λίγη, κι αυτή τραχιά, ας μεταναστεύσουμε απ᾽ αυτή κι ας πάρουμε άλλη, καλύτερη. Κι υπάρχουν πολλές γειτονικές χώρες και πολλές πιο απόμακρες· αν πάρουμε μια απ᾽ αυτές, ο κόσμος θα μας αντικρίζει με μεγαλύτερο θαυμασμό. Τί πιο φυσικό για ένα έθνος που ασκεί την εξουσία από το να ενεργεί μ᾽ αυτό τον τρόπο; γιατί πότε άλλοτε θα έχουμε την ευκαιρία, αν όχι τώρα, που κυβερνούμε πολλούς λαούς κι ολόκληρη την Ασία;». [9.122.3] Ο Κύρος τ᾽ άκουσε αυτά και δεν έδειξε να εντυπωσιάζεται απ᾽ την πρόταση, αλλά τους παρακινούσε να την εφαρμόσουν· όμως, συνεχίζοντας τις συμβουλές του, τους παρακινούσε να ετοιμάζονται να παύσουν πια να είναι ηγέτες, και να ζήσουν υπήκοοι σε άλλους· επειδή συνήθως, είπε, η θηλυκή γη βγάζει εκθηλυμένους άντρες· γιατί δε γίνεται απ᾽ την ίδια γη να βλασταίνουν και το ένα και το άλλο, και καρποί θαυμαστοί και άντρες με πολεμική αρετή. [9.122.4] Μ᾽ αυτά οι Πέρσες κατάλαβαν την πλάνη τους κι αποσύρθηκαν γρήγορα γρήγορα, μια και η γνώμη τους αποδείχτηκε κατώτερη απ᾽ τη γνώμη του Κύρου, και προτίμησαν να είναι αφέντες ζώντας σε φτωχή γη παρά να καλλιεργούν πεδιάδα και να είναι δούλοι άλλων.