[9.90.1] Μ᾽ αυτό λοιπόν τον τρόπο γύρισε πίσω στην Ασία ο Αρτάβαζος· και την ίδια μέρα που δέχτηκαν οι Πέρσες το χτύπημα στις Πλαταιές, κατά συγκυρία δέχτηκαν κι άλλο στη Μυκάλη της Ιωνίας. Δηλαδή, ενώ ο ελληνικός στόλος με τον Λεωτυχίδα τον Λακεδαιμόνιο κρατούσε δεμένα τα καράβια του στη Δήλο, ήρθαν τότε αγγελιοφόροι από τη Σάμο ο Λάμπων, ο γιος του Θρασυκλή, κι ο Αθηναγόρας, ο γιος του Αρχιστρατίδα, κι ο Ηγησίστρατος, ο γιος του Αρισταγόρα, που τους έστειλαν οι Σάμιοι κρυφά απ᾽ τους Πέρσες και τον τύραννο Θεομήστορα, το γιο του Ανδροδάμαντος, που τον διόρισαν τύραννο της Σάμου οι Πέρσες. [9.90.2] Κι όταν παρουσιάστηκαν στους στρατηγούς, έλεγε ο Ηγησίστρατος πολλά και διάφορα: πως και μόνο με την εμφάνιση του στόλου οι Ίωνες θ᾽ αποστατήσουν από τους Πέρσες· πως οι βάρβαροι δε θα προβάλουν αντίσταση· κι αν προβάλουν αντίσταση, θα ᾽ναι το καλύτερο θήραμα που θα πέσει στο δόκανο των Ελλήνων· και, κάνοντας επίκληση στους κοινούς θεούς, τους προέτρεπε να σώσουν Έλληνες απ᾽ τη σκλαβιά και ν᾽ αποδιώξουν τον βάρβαρο. [9.90.3] Είπε επίσης πως δε θα ᾽ναι δύσκολη γι᾽ αυτούς η επιχείρηση· γιατί τα καράβια των βαρβάρων είναι αργοκίνητα και δεν είναι σε θέση να δώσουν μάχη μ᾽ αυτούς. Κι αν έχουν καμιά υποψία μήπως παν να τους παρασύρουν σε παγίδα, έλεγαν πως οι ίδιοι τους δεν έχουν καμιά αντίρρηση να τους πάρουν οι Έλληνες στα καράβια τους και να τους έχουν ομήρους.
[9.91.1] Και καθώς ο ξένος από τη Σάμο το παράκανε στα παρακάλια, ο Λεωτυχίδας τον ρώτησε (να το ᾽κανε από σκοπού, για να πάρει κάποια προφητεία ή να το ᾽κανε τυχαία, εμπνευσμένος από κάποιο θεό;): «Ξένε από τη Σάμο, ποιό τ᾽ όνομά σου;». Κι εκείνος αποκρίθηκε: «Ηγησίστρατος»· [9.91.2] κι ο άλλος αρπάζοντας απ᾽ το στόμα του Ηγησιστράτου τη συνέχεια του λόγου, ό,τι κι αν ήταν έτοιμος να πει, είπε: «Ξένε από τη Σάμο, δέχομαι τον οιωνό. Κι εσύ κάνε μου τη χάρη, μαζί μ᾽ αυτούς εδώ τους συντρόφους σου να γυρίσεις στον τόπο σου με το καράβι, αφού μας εγγυηθείτε πως οι Σάμιοι θα σταθούν μ᾽ ενθουσιασμό στο πλευρό μας».
[9.92.1] Αυτά είπε κι αμέσως έκανε τα λόγια πράξη· δηλαδή στη στιγμή οι Σάμιοι έδιναν εγγυήσεις και όρκους για συμμαχία με τους Έλληνες. [9.92.2] Κι ύστερ᾽ απ᾽ αυτά, οι άλλοι γύριζαν στον τόπο τους με το καράβι τους· γιατί ο Λεωτυχίδας διέταζε ν᾽ ανεβεί στο δικό του καράβι ο Ηγησίστρατος, θεωρώντας τ᾽ όνομά του οιωνό· οι Έλληνες λοιπόν, αφού άφησαν να περάσει εκείνη η μέρα, την επομένη έκαναν θυσίες, για να πάρουν αίσια προμηνύματα· μάντη στο στρατόπεδό τους είχαν τον Δηίφονο, το γιο του Ευηνίου, πολίτη της Απολλωνίας, συγκεκριμένα της Απολλωνίας που βρίσκεται στο Ιόνιο πέλαγος· ο πατέρας του, ο Ευήνιος, έζησε μια τέτοια περιπέτεια:
[9.93.1] Σ᾽ αυτή την Απολλωνία υπάρχουν ιερά κοπάδια του Ηλίου, που τη μέρα βόσκουν στις όχθες ποταμού (που οι πηγές του βρίσκονται στο όρος Λάκμων, και, διασχίζοντας τον κάμπο της Απολλωνίας, χύνεται στη θάλασσα δίπλα απ᾽ το λιμάνι Ώρικος), ενώ τη νύχτα τα φυλάνε, εκλεγμένοι ανάμεσ᾽ απ᾽ τους πλουσιότερους κι απ᾽ τις πιο αρχοντικές οικογένειες, πολίτες, ο καθένας τους ένα χρόνο· γιατί οι Απολλωνιάτες δείχνουν πολύ μεγάλη φροντίδα για τα κοπάδια αυτά, εξαιτίας κάποιου χρησμού· και μαντρί τους έχουν μια σπηλιά, μακριά απ᾽ την πόλη. [9.93.2] Εκεί λοιπόν τότε είχε εκλεγεί και τα φύλαγε ο Ευήνιος που αναφέραμε. Και μια νύχτα κοιμήθηκε του καλού καιρού την ώρα της βάρδιας του και μπήκαν λύκοι στη σπηλιά κι αφάνισαν περίπου εξήντα πρόβατα. Κι όταν είδε την κατάσταση, κρατούσε το στόμα του κλειστό και δεν το ᾽λεγε σε κανένα και μελετούσε ν᾽ αγοράσει άλλα στη θέση τους. [9.93.3] Αλλά —γιατί αυτή την ιστορία δεν άργησαν να τη μάθουν οι Απολλωνιάτες— την έμαθαν κι αμέσως τον έσυραν στο δικαστήριο και τον καταδίκασαν, επειδή κοιμήθηκε την ώρα της βάρδιας του, σε τύφλωση. Κι αφού τύφλωσαν εντελώς τον Ευήνιο, αμέσως μετά απ᾽ αυτή τους την πράξη ούτε τα πρόβατά τους γεννούσαν ούτε η γη έδινε καρπούς όπως προηγουμένως. [9.93.4] Και τους δόθηκε χρησμός και στη Δωδώνη και στους Δελφούς, όταν ρωτούσαν ποιά ήταν η αιτία του κακού που τους βρήκε, ότι το κρίμα τους ήταν που τύφλωσαν τον φύλακα των ιερών προβάτων, τον Ευήνιο· γιατί ήταν οι θεοί αυτών των μαντείων που ξεσήκωσαν τους λύκους κι ότι η τιμωρία που τους επέβαλαν εξαιτίας του Ευηνίου δε θα σταματήσει προτού του δώσουν ικανοποίηση, όποια αυτός διαλέξει και απαιτήσει· κι όταν του δοθεί αυτή η ικανοποίηση, οι θεοί θα του δώσουν ένα δώρο, τέτοιο που πολλοί άνθρωποι θα τον μακαρίζουν για την καλή του τύχη.
[9.94.1] Λοιπόν τα μαντεία αυτούς τους χρησμούς τούς έδωσαν κι οι Απολλωνιάτες τους κράτησαν μυστικούς κι επιφόρτισαν την εκτέλεσή τους σε ορισμένους πολίτες. Και νά πώς ενέργησαν αυτοί: εκεί που καθόταν ο Ευήνιος σ᾽ ένα πεζούλι, πήγαν και κάθισαν δίπλα του κι έλεγαν άλλα κι άλλα και τέλος έφεραν την κουβέντα στο κακό που τον βρήκε, εκφράζοντάς του τη συμπάθειά τους. Ξεγελώντας τον μ᾽ αυτό τον τρόπο τον ρώτησαν ποιά θα ᾽ταν άραγε η αποζημίωση που θα διάλεγε να πάρει, αν δέχονταν οι Απολλωνιάτες να του δώσουν ικανοποίηση για το κακό που του έκαναν. [9.94.2] Κι εκείνος —ο άνθρωπος δεν είχε ακούσει τον χρησμό— έκανε την εκλογή του κι είπε να του δώσουν αγροκτήματα, και κατονόμασε τους πολίτες που ήξερε πως ήταν οι ιδιοχτήτες των δυο πιο όμορφων κλήρων της Απολλωνίας και πρόσθεσε σ᾽ αυτά το σπίτι που ήξερε πως ήταν το πιο όμορφο στην πόλη· κι είπε πως, απ᾽ την ώρα που θα τα ορίζει αυτά, θα δώσει τόπο στην οργή του κι ότι μένει ευχαριστημένος μ᾽ αυτή την αποζημίωση. [9.94.3] Εκείνος λοιπόν έτσι τους μίλησε κι οι άλλοι που κάθονταν δίπλα του πήραν το λόγο και είπαν: «Ευήνιε, οι Απολλωνιάτες σού δίνουν την ικανοποίηση που ζητάς για την τύφλωσή σου, σύμφωνα με τους χρησμούς που πήραν». Λοιπόν εκείνος, έτσι που εξελίχτηκαν τα πράματα, όταν αργότερα έμαθε την πάσα αλήθεια, έγινε έξω φρενών, μια και ο άνθρωπος εξαπατήθηκε· κι οι άλλοι αγόρασαν απ᾽ τους ιδιοχτήτες και του δίνουν τα όσα διάλεξε. Κι ύστερ᾽ απ᾽ αυτά νά που ξαφνικά απόχτησε, αυτοδίδακτος, μαντική ικανότητα, και μάλιστα έγινε ξακουστός.
[9.95.1] Λοιπόν, γιος αυτού του Ευηνίου ήταν ο Δηίφονος, που, συνοδεύοντας τους Κορινθίους, έκανε χρέη μάντη στο εκστρατευτικό σώμα. Άκουσα μάλιστα κι ετούτο, πως ο Δηίφονος, αν και δεν ήταν γιος του Ευηνίου, έκανε χρυσές δουλειές σ᾽ όλο τον ελληνικό κόσμο με τα φτερά που του έδινε το όνομα του Ευηνίου.