Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (24.141-24.199)


Ὣς οἵ γ᾽ ἐν νηῶν ἀγύρει μήτηρ τε καὶ υἱὸς
πολλὰ πρὸς ἀλλήλους ἔπεα πτερόεντ᾽ ἀγόρευον.
Ἶριν δ᾽ ὄτρυνε Κρονίδης εἰς Ἴλιον ἱρήν·
«βάσκ᾽ ἴθι, Ἶρι ταχεῖα, λιποῦσ᾽ ἕδος Οὐλύμποιο
145 ἄγγειλον Πριάμῳ μεγαλήτορι Ἴλιον εἴσω
λύσασθαι φίλον υἱὸν ἰόντ᾽ ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν,
δῶρα δ᾽ Ἀχιλλῆϊ φερέμεν, τά κε θυμὸν ἰήνῃ,
οἶον, μηδέ τις ἄλλος ἅμα Τρώων ἴτω ἀνήρ.
κῆρύξ τίς οἱ ἕποιτο γεραίτερος, ὅς κ᾽ ἰθύνοι
150 ἡμιόνους καὶ ἄμαξαν ἐΰτροχον, ἠδὲ καὶ αὖτις
νεκρὸν ἄγοι προτὶ ἄστυ, τὸν ἔκτανε δῖος Ἀχιλλεύς.
μηδέ τί οἱ θάνατος μελέτω φρεσὶ μηδέ τι τάρβος·
τοῖον γάρ οἱ πομπὸν ὀπάσσομεν Ἀργειφόντην,
ὃς ἄξει ἧός κεν ἄγων Ἀχιλῆϊ πελάσσῃ.
155 αὐτὰρ ἐπὴν ἀγάγῃσιν ἔσω κλισίην Ἀχιλῆος,
οὔτ᾽ αὐτὸς κτενέει ἀπό τ᾽ ἄλλους πάντας ἐρύξει·
οὔτε γάρ ἐστ᾽ ἄφρων οὔτ᾽ ἄσκοπος οὔτ᾽ ἀλιτήμων,
ἀλλὰ μάλ᾽ ἐνδυκέως ἱκέτεω πεφιδήσεται ἀνδρός.»
Ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δὲ Ἶρις ἀελλόπος ἀγγελέουσα.
160 ἷξεν δ᾽ ἐς Πριάμοιο, κίχεν δ᾽ ἐνοπήν τε γόον τε.
παῖδες μὲν πατέρ᾽ ἀμφὶ καθήμενοι ἔνδοθεν αὐλῆς
δάκρυσιν εἵματ᾽ ἔφυρον, ὁ δ᾽ ἐν μέσσοισι γεραιὸς
ἐντυπὰς ἐν χλαίνῃ κεκαλυμμένος· ἀμφὶ δὲ πολλὴ
κόπρος ἔην κεφαλῇ τε καὶ αὐχένι τοῖο γέροντος,
165 τήν ῥα κυλινδόμενος καταμήσατο χερσὶν ἑῇσι.
θυγατέρες δ᾽ ἀνὰ δώματ᾽ ἰδὲ νυοὶ ὠδύροντο,
τῶν μιμνησκόμεναι, οἳ δὴ πολέες τε καὶ ἐσθλοὶ
χερσὶν ὑπ᾽ Ἀργείων κέατο ψυχὰς ὀλέσαντες.
στῆ δὲ παρὰ Πρίαμον Διὸς ἄγγελος, ἠδὲ προσηύδα
170 τυτθὸν φθεγξαμένη· τὸν δὲ τρόμος ἔλλαβε γυῖα·
«θάρσει, Δαρδανίδη Πρίαμε, φρεσί, μηδέ τι τάρβει·
οὐ μὲν γάρ τοι ἐγὼ κακὸν ὀσσομένη τόδ᾽ ἱκάνω,
ἀλλ᾽ ἀγαθὰ φρονέουσα· Διὸς δέ τοι ἄγγελός εἰμι,
ὅς σευ ἄνευθεν ἐὼν μέγα κήδεται ἠδ᾽ ἐλεαίρει.
175 λύσασθαί σε κέλευσεν Ὀλύμπιος Ἕκτορα δῖον,
δῶρα δ᾽ Ἀχιλλῆϊ φερέμεν, τά κε θυμὸν ἰήνῃ,
οἶον, μηδέ τις ἄλλος ἅμα Τρώων ἴτω ἀνήρ.
κῆρύξ τίς τοι ἕποιτο γεραίτερος, ὅς κ᾽ ἰθύνοι
ἡμιόνους καὶ ἄμαξαν ἐΰτροχον, ἠδὲ καὶ αὖτις
180 νεκρὸν ἄγοι προτὶ ἄστυ, τὸν ἔκτανε δῖος Ἀχιλλεύς.
μηδέ τί τοι θάνατος μελέτω φρεσὶ μηδέ τι τάρβος·
τοῖος γάρ τοι πομπὸς ἅμ᾽ ἕψεται Ἀργειφόντης,
ὅς σ᾽ ἄξει ἧός κεν ἄγων Ἀχιλῆϊ πελάσσῃ.
αὐτὰρ ἐπὴν ἀγάγῃσιν ἔσω κλισίην Ἀχιλῆος,
185 οὔτ᾽ αὐτὸς κτενέει ἀπό τ᾽ ἄλλους πάντας ἐρύξει·
οὔτε γάρ ἔστ᾽ ἄφρων οὔτ᾽ ἄσκοπος οὔτ᾽ ἀλιτήμων,
ἀλλὰ μάλ᾽ ἐνδυκέως ἱκέτεω πεφιδήσεται ἀνδρός.»
Ἡ μὲν ἄρ᾽ ὣς εἰποῦσ᾽ ἀπέβη πόδας ὠκέα Ἶρις,
αὐτὰρ ὅ γ᾽ υἷας ἄμαξαν ἐΰτροχον ἡμιονείην
190 ὁπλίσαι ἠνώγει, πείρινθα δὲ δῆσαι ἐπ᾽ αὐτῆς.
αὐτὸς δ᾽ ἐς θάλαμον κατεβήσετο κηώεντα
κέδρινον ὑψόροφον, ὃς γλήνεα πολλὰ κεχάνδει·
ἐς δ᾽ ἄλοχον Ἑκάβην ἐκαλέσσατο φώνησέν τε·
«δαιμονίη, Διόθεν μοι Ὀλύμπιος ἄγγελος ἦλθε
195 λύσασθαι φίλον υἱὸν ἰόντ᾽ ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν,
δῶρα δ᾽ Ἀχιλλῆϊ φερέμεν, τά κε θυμὸν ἰήνῃ.
ἀλλ᾽ ἄγε μοι τόδε εἰπέ, τί τοι φρεσὶν εἴδεται εἶναι;
αἰνῶς γάρ μ᾽ αὐτόν γε μένος καὶ θυμὸς ἄνωγε
κεῖσ᾽ ἰέναι ἐπὶ νῆας ἔσω στρατὸν εὐρὺν Ἀχαιῶν.»


Κι ενώ στες πρύμνες μόνοι τους ο υιός με την μητέρα
συνομιλούσαν πάμπολλα, στην Ίλιον την αγίαν
να ξεκινήσει επρόσταζε την Ίριδα ο Κρονίδης:
«Πετάξου από τον Όλυμπον, ω ανεμόποδ᾽ Ίρις,
145μέσα στην Ίλιον να ειπείς του σεβαστού Πριάμου
να κατεβεί στες πρύμνες του με δώρα στον Πηλείδην,
να τον πραΰνει, τ᾽ ακριβό παιδί να του απολύσει·
ας πάει μόνος και μ᾽ αυτόν άλλος κανείς των Τρώων·
έναν ας έχει κήρυκα σιμά του γηραλέον,
150να κυβερνά τ᾽ αμάξι του, που έπειτα εις την πόλιν
θα φέρει αυτόν που την ζωήν τού επήρεν ο Πηλείδης,
και μη φοβείται θάνατον ή άλλο τι να πάθει·
σιμά του θα ᾽χει τον Ερμήν που θα τον προβοδίσει
έως να τον φέρει έμπροσθεν του θείου Αχιλλέως.
155Και αφού τον φέρει εις την σκηνήν δεν θέλει τον φονεύσει
εκείνος αλλά μάλιστα θα τον φυλάξει απ᾽ άλλους,
ότι μωρός ή ανόητος, ή αδικητής δεν είναι
και ως πρέπει θα ελεηθεί τον άνδρα που προσπέφτει».
Είπε κι η Ίρις κίνησε το μήνυμα να φέρει
160και θρήνους ήβρε και οδυρμούς στο σπίτι του Πριάμου.
Στην αυλήν μέσα τα παιδιά στο πλάγι του πατρός τους
εκλαίαν και στην μέσην τους ο γέρος τυλιγμένος
μες στην χλαμύδα εντυπωτός· και η κεφαλή του η θεία
από το χώμα εμαύριζε που εκείνος είχε βάλει
165με τες δυο φούκτες απ᾽ την γην που ως τότ᾽ εκυλιόνταν.
Και οι θυγατέρες έκλαιαν στο σπίτι και οι νυφάδες·
κι ήταν για κείνους ο καημός οπού πολλοί και ανδρείοι
επέσαν απ᾽ των Δαναών τα χέρια σκοτωμένοι.
Κι η Ίρις χαμηλόφωνα, στο πλάγι του Πριάμου,
170του είπε και του έπιασε τα μέλη μέγας τρόμος.
«Ω Δαρδανίδη Πρίαμε, μη φοβηθείς και θάρρου·
ότι με μήνυμα κακό δεν ήλθα εγώ να σ᾽ έβρω
αλλά με γνώμην αγαθήν· κι εμ᾽ έστειλε ο Κρονίδης
που από μακράν σε συμπονεί πολύ και σε λυπείται.
175Να ξαγοράσεις θέλει ο Ζευς τον Έκτορα τον θείον
και δώρα για να ημερωθεί να φέρεις του Αχιλλέως·
θα υπάγεις μόνος και με σε άλλος κανείς των Τρώων·
ένα να έχεις κήρυκα σιμά σου γηραλέον
να κυβερνά την άμαξαν, που έπειτα στην πόλιν
180θα φέρει αυτόν που εφόνευσεν η λόγχη του Πηλείδη.
Και μη φοβείσαι θάνατον ή άλλο τι να πάθεις,
σιμά σου θα ᾽χεις τον Ερμήν που θα σε προβοδίσει
πάντοτε ώσπου στο πρόσωπον να ιδείς τον Αχιλλέα.
Και αφού συ αφήσεις την σκηνήν δεν θέλει σε φονεύσει
185ο Αχιλλεύς και μάλιστα θα σε φυλάξει απ᾽ όλους,
μήτε τρελός, μήτε μωρός, μήτε κακούργος είναι
και ως πρέπει θα ελεηθεί τον σεβαστόν ικέτην».
Είπε κι εκείθ᾽ επέταξεν η ανεμόποδ᾽ Ίρις
και ο γέρος είπε των παιδιών αμάξι να ετοιμάσουν
190μουλόσυρτο και κάλαθον επάνω του να δέσουν.
Στον μυροβόλον θάλαμον ωστόσο αυτός κατέβη
κέδρινον, υψηλόσκευον πού ᾽χε κειμήλια πλήθος,
και μέσα επροσκάλεσε την σύντροφόν του Εκάβην:
«Άμοιρη, ο Ζευς μού εμήνυσε να κατεβώ στα πλοία
195των Αχαιών, το αγαπητό παιδί μας να λυτρώσω·
και δώρα να ημερωθεί να φέρω του Αχιλλέως.
Ειπέ μου πώς το βλέπεις συ· ότι και αφ᾽ εαυτού της
σφόδρα μ᾽ εβίαζε η ψυχή να κατεβώ στα πλοία
των Αχαιών διαβαίνοντας το μέγα στράτευμά τους».