Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (23.676-23.739)


Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ.
Εὐρύαλος δέ οἱ οἶος ἀνίστατο, ἰσόθεος φώς,
Μηκιστῆος υἱὸς Ταλαϊονίδαο ἄνακτος,
ὅς ποτε Θήβασδ᾽ ἦλθε δεδουπότος Οἰδιπόδαο
680 ἐς τάφον· ἔνθα δὲ πάντας ἐνίκα Καδμείωνας.
τὸν μὲν Τυδεΐδης δουρικλυτὸς ἀμφεπονεῖτο
θαρσύνων ἔπεσιν, μέγα δ᾽ αὐτῷ βούλετο νίκην.
ζῶμα δέ οἱ πρῶτον παρακάββαλεν, αὐτὰρ ἔπειτα
δῶκεν ἱμάντας ἐϋτμήτους βοὸς ἀγραύλοιο.
685 τὼ δὲ ζωσαμένω βήτην ἐς μέσσον ἀγῶνα,
ἄντα δ᾽ ἀνασχομένω χερσὶ στιβαρῇσιν ἅμ᾽ ἄμφω
σύν ῥ᾽ ἔπεσον, σὺν δέ σφι βαρεῖαι χεῖρες ἔμιχθεν.
δεινὸς δὲ χρόμαδος γενύων γένετ᾽, ἔρρεε δ᾽ ἱδρὼς
πάντοθεν ἐκ μελέων· ἐπὶ δ᾽ ὄρνυτο δῖος Ἐπειός,
690 κόψε δὲ παπτήναντα παρήϊον· οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔτι δὴν
ἑστήκειν· αὐτοῦ γὰρ ὑπήριπε φαίδιμα γυῖα.
ὡς δ᾽ ὅθ᾽ ὑπὸ φρικὸς Βορέω ἀναπάλλεται ἰχθὺς
θίν᾽ ἐν φυκιόεντι, μέλαν δέ ἑ κῦμα κάλυψεν,
ὣς πληγεὶς ἀνέπαλτ᾽. αὐτὰρ μεγάθυμος Ἐπειὸς
695 χερσὶ λαβὼν ὤρθωσε· φίλοι δ᾽ ἀμφέσταν ἑταῖροι,
οἵ μιν ἄγον δι᾽ ἀγῶνος ἐφελκομένοισι πόδεσσιν
αἷμα παχὺ πτύοντα, κάρη βάλλονθ᾽ ἑτέρωσε·
κὰδ δ᾽ ἀλλοφρονέοντα μετὰ σφίσιν εἷσαν ἄγοντες,
αὐτοὶ δ᾽ οἰχόμενοι κόμισαν δέπας ἀμφικύπελλον.
700Πηλεΐδης δ᾽ αἶψ᾽ ἄλλα κατὰ τρίτα θῆκεν ἄεθλα,
δεικνύμενος Δαναοῖσι, παλαισμοσύνης ἀλεγεινῆς,
τῷ μὲν νικήσαντι μέγαν τρίποδ᾽ ἐμπυριβήτην,
τὸν δὲ δυωδεκάβοιον ἐνὶ σφίσι τῖον Ἀχαιοί·
ἀνδρὶ δὲ νικηθέντι γυναῖκ᾽ ἐς μέσσον ἔθηκε,
705 πολλὰ δ᾽ ἐπίστατο ἔργα, τίον δέ ἑ τεσσαράβοιον.
στῆ δ᾽ ὀρθὸς καὶ μῦθον ἐν Ἀργείοισιν ἔειπεν·
«ὄρνυσθ᾽ οἳ καὶ τούτου ἀέθλου πειρήσεσθον.»
ὣς ἔφατ᾽, ὦρτο δ᾽ ἔπειτα μέγας Τελαμώνιος Αἴας,
ἂν δ᾽ Ὀδυσεὺς πολύμητις ἀνίστατο, κέρδεα εἰδώς.
710 ζωσαμένω δ᾽ ἄρα τώ γε βάτην ἐς μέσσον ἀγῶνα,
ἀγκὰς δ᾽ ἀλλήλων λαβέτην χερσὶ στιβαρῇσιν
ὡς ὅτ᾽ ἀμείβοντες, τούς τε κλυτὸς ἤραρε τέκτων
δώματος ὑψηλοῖο, βίας ἀνέμων ἀλεείνων.
τετρίγει δ᾽ ἄρα νῶτα θρασειάων ἀπὸ χειρῶν
715 ἑλκόμενα στερεῶς· κατὰ δὲ νότιος ῥέεν ἱδρώς,
πυκναὶ δὲ σμώδιγγες ἀνὰ πλευράς τε καὶ ὤμους
αἵματι φοινικόεσσαι ἀνέδραμον· οἱ δὲ μάλ᾽ αἰεὶ
νίκης ἱέσθην τρίποδος πέρι ποιητοῖο·
οὔτ᾽ Ὀδυσεὺς δύνατο σφῆλαι οὔδει τε πελάσσαι,
720 οὔτ᾽ Αἴας δύνατο, κρατερὴ δ᾽ ἔχεν ἲς Ὀδυσῆος.
ἀλλ᾽ ὅτε δή ῥ᾽ ἀνίαζον ἐϋκνήμιδας Ἀχαιούς,
δὴ τότε μιν προσέειπε μέγας Τελαμώνιος Αἴας·
«διογενὲς Λαερτιάδη, πολυμήχαν᾽ Ὀδυσσεῦ,
ἤ μ᾽ ἀνάειρ᾽, ἢ ἐγὼ σέ· τὰ δ᾽ αὖ Διὶ πάντα μελήσει.»
725Ὣς εἰπὼν ἀνάειρε· δόλου δ᾽ οὐ λήθετ᾽ Ὀδυσσεύς·
κόψ᾽ ὄπιθεν κώληπα τυχών, ὑπέλυσε δὲ γυῖα,
κὰδ δ᾽ ἔβαλ᾽ ἐξοπίσω· ἐπὶ δὲ στήθεσσιν Ὀδυσσεὺς
κάππεσε· λαοὶ δ᾽ αὖ θηεῦντό τε θάμβησάν τε.
δεύτερος αὖτ᾽ ἀνάειρε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς,
730 κίνησεν δ᾽ ἄρα τυτθὸν ἀπὸ χθονός, οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἄειρεν,
ἐν δὲ γόνυ γνάμψεν· ἐπὶ δὲ χθονὶ κάππεσον ἄμφω
πλησίοι ἀλλήλοισι, μιάνθησαν δὲ κονίῃ.
καί νύ κε τὸ τρίτον αὖτις ἀναΐξαντε πάλαιον,
εἰ μὴ Ἀχιλλεὺς αὐτὸς ἀνίστατο καὶ κατέρυκε·
735 «μηκέτ᾽ ἐρείδεσθον, μηδὲ τρίβεσθε κακοῖσι·
νίκη δ᾽ ἀμφοτέροισιν· ἀέθλια δ᾽ ἶσ᾽ ἀνελόντες
ἔρχεσθ᾽, ὄφρα καὶ ἄλλοι ἀεθλεύωσιν Ἀχαιοί.»
Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδὲ πίθοντο,
καί ῥ᾽ ἀπομορξαμένω κονίην δύσαντο χιτῶνας.


Είπε, και όλοι εσώπαιναν· και μόνος του επετάχθη
ο ισόθεος Ευρύαλος, υιός του Τηλανίδη
του Μηκιστέως, του λαμπρού εκείνου πολεμάρχου
που άλλοτ᾽ επήγε στην ταφήν του σκοτωμένου Οιδίπου
680στες Θήβες και όλων νικητής εβγήκε των Καδμείων.
Τώρα σιμά του ο δοξαστός Τυδείδης ενεργούσε
και λόγια του ᾽λεγε καλά ποθώντας να νικήσει.
Το ζώμα του ᾽βαλεν αυτός, του έδωκε κατόπι
από τομάρι ταύρινο λουριά καλοκομμένα.
685Κι αφού ζωσθήκαν, στάθηκαν του κύκλου εκεί στην μέσην
και αντίκρυ ως σήκωσαν και οι δυο τα χέρια τ᾽ ανδρειωμένα,
ομού βροντήσαν κι έσμιξαν οι δυνατοί τους γρόνθοι.
Τρίζαν τα δόντια τους φρικτά, και ίδρωτες ερέαν.
Και ο θείος χύνετ᾽ Επειός στον άλλον που ετηρούσε
690πού να τον κρούσει, και του σπα τα μάγουλα· κι εκείνος
ετρέκλισε ως του ελύγισαν τ᾽ ανδρειωμένα μέλη.
Και με το κρούσμα εσκίρτησε σαν ψάρι που ο Βορέας
έξω στο φύκι επέταξε με κύμα σουφρωμένο.
Τότε ο γενναίος Επειός τον έπιασε απ᾽ τα χέρια
695και ορθόν τον έβαλε· κι ευθύς οι φίλοι τον επήραν
μέσ᾽ απ᾽ τον κύκλον πόσερνε τα πόδια μετά βίας
κι εφτυούσεν αίματα πηχτά, με δίπλα το κεφάλι.
Και αναίσθητον τον έβαλαν σιμά τους να καθίσει,
κι έπειτα επήγαν κι έφεραν το δίκουπο ποτήρι.
700Τα τρίτα ευθύς ο Αχιλλεύς κατέθεσε βραβεία
του τρομερού παλαίσματος και τα ᾽δειχνεν εις όλους·
σ᾽ όποιον νικήσει τρίποδα μεγάλον πυροστάτην
που να ᾽χει βόδια δώδεκα οι Αχαιοί λογιάζαν.
Και μίαν κόρην έθεσε σ᾽ έργα πολλά τεχνίτραν,
705που είχε βόδια τέσσερα, να λάβει ο νικημένος.
Και ορθός στην μέσην έλεγεν: «Ας σηκωθούν εκείνοι
που θέλουν να δοκιμασθούν και εις τούτον τον αγώνα».
Και ο μέγας εσηκώθη ευθύς, ο Τελαμώνιος Αίας
και ο πολύνους Οδυσσεύς τεχνάσματα γεμάτος.
710Ζωσμένοι αφού προχώρησαν του κύκλου αυτού στην μέσην
επιάσθηκαν αγκαλιαστά με τα βαριά τους χέρια,
ως όταν άξιος ξυλουργός ψαλίδες σφικτοδένει
σ᾽ υψηλό δώμα, ακλόνητος απ᾽ τες ανεμοζάλες.
Και ως τες τραβούσαν δυνατά τα λυσσερά τους χέρια
715τρίζαν οι πλάτες φοβερά και ίδρωτες ερέαν,
βαμμένες αίμα στα πλευρά, στους ώμους φουσκαλίδες
πυκνές ανασηκώνονταν, κι εκείνοι μανιωμένοι
για τον ωραίον τρίποδα με πείσμα αγωνιζόνταν.
Μήτ᾽ ο Οδυσσέας δύνονταν τον Αίαντα να ρίξει
720και μήτ᾽ ο Αίας δύνονταν, τόσ᾽ ήταν του Οδυσσέως
η δύναμις αδάμαστη, κι εβάρυναν τα πλήθη
και τότε ο μέγας του ᾽λεγεν ο Τελαμώνιος Αίας:
«Λαερτιάδη ευρετικέ, διογέννητ᾽ Οδυσσέα,
ή σήκωνέ με ή σένα εγώ· κι έπειτ᾽ ας κάμει ο Δίας».
725Είπε και τον εσήκωσε· δεν αστοχά τους δόλους
ο Οδυσσεύς και τον κτυπά στο κούφιο του γονάτου·
έπεσε αυτός τ᾽ ανάσκελα, μαζί του και ο Οδυσσέας
κατάστηθα κι εθαύμαζαν ολόγυρα τα πλήθη.
Δεύτερος ο πολύπαθος τον σήκωνε Οδυσσέας,
730τον ακροκίνησε απ᾽ την γην, χωρίς να τον σηκώσει,
αλλά τον επεδίκλωσε κι έπεσαν εις το χώμα
κι ελέρωσαν τα μέλη τους, πλάγι με πλάγι οι δύο
και σηκωμένοι θ᾽ άρχιζαν τρίτην φοράν την πάλην.
Αλλ᾽ εσηκώθη κι έκαμε να μείνουν ο Πηλείδης:
735«Αρκεί, μη αντιστυλώνεσθε και μη ταλαιπωρείσθε.
και οι δυο νικάτε· και όμοια θα πάρετε βραβεία·
αμέτε και άλλοι Αχαιοί ν᾽ αγωνισθούν είν᾽ ώρα».
Είπε κι εκείν᾽ υπάκουσαν και άφού καθαρισθήκαν
από την σκόνην πέρασαν στο σώμα τους χιτώνες.