Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (22.131-22.187)


Ὣς ὅρμαινε μένων, ὁ δέ οἱ σχεδὸν ἦλθεν Ἀχιλλεὺς
ἶσος Ἐνυαλίῳ, κορυθάϊκι πτολεμιστῇ,
σείων Πηλιάδα μελίην κατὰ δεξιὸν ὦμον
δεινήν· ἀμφὶ δὲ χαλκὸς ἐλάμπετο εἴκελος αὐγῇ
135 ἢ πυρὸς αἰθομένου ἢ ἠελίου ἀνιόντος.
Ἕκτορα δ᾽, ὡς ἐνόησεν, ἕλε τρόμος· οὐδ᾽ ἄρ᾽ ἔτ᾽ ἔτλη
αὖθι μένειν, ὀπίσω δὲ πύλας λίπε, βῆ δὲ φοβηθείς·
Πηλεΐδης δ᾽ ἐπόρουσε ποσὶ κραιπνοῖσι πεποιθώς.
ἠΰτε κίρκος ὄρεσφιν, ἐλαφρότατος πετεηνῶν,
140 ῥηϊδίως οἴμησε μετὰ τρήρωνα πέλειαν,
ἡ δέ θ᾽ ὕπαιθα φοβεῖται, ὁ δ᾽ ἐγγύθεν ὀξὺ λεληκὼς
ταρφέ᾽ ἐπαΐσσει, ἑλέειν τέ ἑ θυμὸς ἀνώγει·
ὣς ἄρ᾽ ὅ γ᾽ ἐμμεμαὼς ἰθὺς πέτετο, τρέσε δ᾽ Ἕκτωρ
τεῖχος ὕπο Τρώων, λαιψηρὰ δὲ γούνατ᾽ ἐνώμα.
145 οἱ δὲ παρὰ σκοπιὴν καὶ ἐρινεὸν ἠνεμόεντα
τείχεος αἰὲν ὑπὲκ κατ᾽ ἀμαξιτὸν ἐσσεύοντο,
κρουνὼ δ᾽ ἵκανον καλλιρρόω· ἔνθα δὲ πηγαὶ
δοιαὶ ἀναΐσσουσι Σκαμάνδρου δινήεντος.
ἡ μὲν γάρ θ᾽ ὕδατι λιαρῷ ῥέει, ἀμφὶ δὲ καπνὸς
150 γίγνεται ἐξ αὐτῆς ὡς εἰ πυρὸς αἰθομένοιο·
ἡ δ᾽ ἑτέρη θέρεϊ προρέει ἐϊκυῖα χαλάζῃ,
ἢ χιόνι ψυχρῇ, ἢ ἐξ ὕδατος κρυστάλλῳ.
ἔνθα δ᾽ ἐπ᾽ αὐτάων πλυνοὶ εὐρέες ἐγγὺς ἔασι
καλοὶ λαΐνεοι, ὅθι εἵματα σιγαλόεντα
155 πλύνεσκον Τρώων ἄλοχοι καλαί τε θύγατρες
τὸ πρὶν ἐπ᾽ εἰρήνης, πρὶν ἐλθεῖν υἷας Ἀχαιῶν.
τῇ ῥα παραδραμέτην, φεύγων, ὁ δ᾽ ὄπισθε διώκων·
πρόσθε μὲν ἐσθλὸς ἔφευγε, δίωκε δέ μιν μέγ᾽ ἀμείνων
καρπαλίμως, ἐπεὶ οὐχ ἱερήϊον οὐδὲ βοείην
160 ἀρνύσθην, ἅ τε ποσσὶν ἀέθλια γίγνεται ἀνδρῶν,
ἀλλὰ περὶ ψυχῆς θέον Ἕκτορος ἱπποδάμοιο.
ὡς δ᾽ ὅτ᾽ ἀεθλοφόροι περὶ τέρματα μώνυχες ἵπποι
ῥίμφα μάλα τρωχῶσι· τὸ δὲ μέγα κεῖται ἄεθλον,
ἢ τρίπος ἠὲ γυνή, ἀνδρὸς κατατεθνηῶτος·
165 ὣς τὼ τρὶς Πριάμοιο πόλιν πέρι δινηθήτην
καρπαλίμοισι πόδεσσι· θεοὶ δ᾽ ἐς πάντες ὁρῶντο·
τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε·
«ὢ πόποι, ἦ φίλον ἄνδρα διωκόμενον περὶ τεῖχος
ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι· ἐμὸν δ᾽ ὀλοφύρεται ἦτορ
170 Ἕκτορος, ὅς μοι πολλὰ βοῶν ἐπὶ μηρί᾽ ἔκηεν
Ἴδης ἐν κορυφῇσι πολυπτύχου, ἄλλοτε δ᾽ αὖτε
ἐν πόλει ἀκροτάτῃ· νῦν αὖτέ ἑ δῖος Ἀχιλλεὺς
ἄστυ πέρι Πριάμοιο ποσὶν ταχέεσσι διώκει.
ἀλλ᾽ ἄγετε φράζεσθε, θεοί, καὶ μητιάασθε
175 ἠέ μιν ἐκ θανάτοιο σαώσομεν, ἦέ μιν ἤδη
Πηλεΐδῃ Ἀχιλῆϊ δαμάσσομεν ἐσθλὸν ἐόντα.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
«ὦ πάτερ ἀργικέραυνε, κελαινεφές, οἷον ἔειπες·
ἄνδρα θνητὸν ἐόντα, πάλαι πεπρωμένον αἴσῃ,
180 ἂψ ἐθέλεις θανάτοιο δυσηχέος ἐξαναλῦσαι;
ἔρδ᾽· ἀτὰρ οὔ τοι πάντες ἐπαινέομεν θεοὶ ἄλλοι.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη νεφεληγερέτα Ζεύς·
«θάρσει, Τριτογένεια, φίλον τέκος· οὔ νύ τι θυμῷ
πρόφρονι μυθέομαι, ἐθέλω δέ τοι ἤπιος εἶναι·
185 ἔρξον ὅπῃ δή τοι νόος ἔπλετο, μηδ᾽ ἔτ᾽ ἐρώει.»
Ὣς εἰπὼν ὄτρυνε πάρος μεμαυῖαν Ἀθήνην·
βῆ δὲ κατ᾽ Οὐλύμποιο καρήνων ἀΐξασα.


Με αυτά στο νου περίμενε, κι επάνω του ο Πηλείδης
ήλθεν ωσάν ο μαχητής κορυφοσείστης Άρης
με το δεξί τινάζοντας το φράξο του Πηλίου
φρικτό και τ᾽ άρματα έλαμπαν ολόγυρά του, ως λάμπει
135φλόγ᾽ αναμμέν᾽ ή την αυγήν το πρώτο φως του ηλίου.
Άμα τον είδε ετρόμαξεν ο Έκτωρ και να μείνει
στην πύλην δεν του βάσταξεν, αλλ᾽ έφυγεν εμπρός του
και θαρρετός στα πόδια του του εχύθηκε ο Πηλείδης
καθώς στα όρη με ορμήν που άλλο πουλί δεν έχει
140χύνεται στην δειλόψυχην τρυγόνα το ξεφτέρι.
Και όπως του φεύγει αυτή ξυστά κρώζει κατόπι εκείνο
και την στενεύει από κοντά, με λύσσαν να την πιάσει,
με τόσην κυνηγούσε ορμήν τον Έκτορα ο Πηλείδης
κι έτρεχ᾽ εκείνος αστραπή στο τείχος άκρη άκρη.
145Και αφού την άγρια συκιά περάσαν και την ράχην
έξ᾽ απ᾽ το τείχος πάντοτε με τον μεγάλον δρόμον,
έφθασαν όπου δυο κρουνιές καθάριες αναβρύζουν
κι είναι του βαθυρέματου Σκαμάνδρου οι νερομάνες.
Της μίας ρέουν καθαρά τα χλιαρά νερά της
150και αχνός σηκώνεται απ᾽ αυτήν ως να ᾽βγαινε από φλόγα.
Της άλλης είναι τα νερά κατάκρυα σαν χαλάζι
ωσάν το χιόν᾽ ή κρούσταλλος και μες στο καλοκαίρι.
Κι ήσαν εκεί τα πλυσταριά, πλατύχωρα και ωραία,
λίθινα, όπου ελεύκαιναν οι ομόκλινες των Τρώων
155και οι κόρες οι καλόμορφες τα ενδύματα τα ωραία,
όταν, πριν έλθουν οι Αχαιοί, καιρούς ειρήνης είχαν·
κει προσπεράσαν, φεύγοντας ο ένας αν και ανδρείος,
διώκτης ο άλλος, στην ανδρειά πολύ ανώτερός του,
με ορμήν σφοδράν ότι γι᾽ αυτούς του δρόμου το βραβείον
160δεν ήτ᾽ αυτά που δίδονται, σφακτό ή δέρμα ταύρου,
αλλ᾽ η ζωή του Έκτορος μεγάλου πολεμάρχου.
Και ως ίπποι στερεόποδες τα τέρματα γυρίζουν
σφοδρά τετραποδίζοντας κι έχουν βραβείον μέγα
σ᾽ αγώνα πεθαμένου ανδρός ή τρίποδα ή γυναίκα,
165όμοια με πόδι ακράτητο την πόλιν του Πριάμου
κείνοι εγυρίσαν τρεις φορές· και όλ᾽ οι θεοί τούς βλέπαν,
και άρχισε τότε των θεών και ανθρώπων ο πατέρας:
«Αχ! άνδρα βλέπω αγαπητόν κακά κυνηγημένον
εκεί στα τείχη ολόγυρα, και την καρδιά μού σφάζει
170του Έκτορος ο κίνδυνος που τόσα μόχει κάψει
μόσχων μηριά στες κορυφές της Ίδης και άλλα επάνω
εις την ακρόπολιν και ιδού τον κατατρέχει τώρα
ο γοργοπόδης Αχιλλεύς ολόγυρα εις την Τροίαν.
Τώρα σκεφθείτε το, ω θεοί, να σώσομεν αν πρέπει
175τον Έκτορα απ᾽ τον θάνατον, ή εξαίσιος όπως είναι,
θενά τον υποτάξομεν στην λόγχην του Αχιλλέως».
Και η γλαυκόματη Αθηνά του απάντησε και είπε:
«Πατέρα μαυροσύννεφε, κεραυνοφόρε, τι είπες!
Άνδρα θνητόν, που απ᾽ αρχής δεν έχει δώσ᾽ η μοίρα,
180απ᾽ τα δεσμά του άχαρου θανάτου θ᾽ απολύσεις;
Κάμε το, αλλά μη καρτερείς να σου το στέρξομ᾽ όλοι.
Και της απάντησεν ο Ζευς ο νεφελοσυνάκτης:
«Ω τέκνον μου, κάμε καρδιά, με την ψυχήν δεν είπα
τον λόγον οπού επρόφερα και μαλακόν θα μ᾽ έβρεις.
185Και ό,τι στο νου σου επιθυμείς, να κάμεις μην αργήσεις».
Με αυτά την αυτοπρόθυμην θεάν παρακινούσε
κι ευθύς από τες κορυφές του Ολύμπου εχύθη εκείνη.