Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (20.132-20.198)


Τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Ποσειδάων ἐνοσίχθων·
«Ἥρη, μὴ χαλέπαινε παρὲκ νόον· οὐδέ τί σε χρή.
οὐκ ἂν ἔγωγ᾽ ἐθέλοιμι θεοὺς ἔριδι ξυνελάσσαι
135 ἡμέας τοὺς ἄλλους, ἐπεὶ ἦ πολὺ φέρτεροί εἰμεν·
ἀλλ᾽ ἡμεῖς μὲν ἔπειτα καθεζώμεσθα κιόντες
ἐκ πάτου ἐς σκοπιήν, πόλεμος δ᾽ ἄνδρεσσι μελήσει.
εἰ δέ κ᾽ Ἄρης ἄρχωσι μάχης ἢ Φοῖβος Ἀπόλλων,
ἢ Ἀχιλῆ᾽ ἴσχωσι καὶ οὐκ εἰῶσι μάχεσθαι,
140 αὐτίκ᾽ ἔπειτα καὶ ἄμμι παρ᾽ αὐτόθι νεῖκος ὀρεῖται
φυλόπιδος· μάλα δ᾽ ὦκα διακρινθέντας ὀΐω
ἂψ ἴμεν Οὔλυμπόνδε θεῶν μεθ᾽ ὁμήγυριν ἄλλων,
ἡμετέρῃς ὑπὸ χερσὶν ἀναγκαίηφι δαμέντας.»
Ὣς ἄρα φωνήσας ἡγήσατο κυανοχαίτης
145 τεῖχος ἐς ἀμφίχυτον Ἡρακλῆος θείοιο,
ὑψηλόν, τό ῥά οἱ Τρῶες καὶ Παλλὰς Ἀθήνη
ποίεον, ὄφρα τὸ κῆτος ὑπεκπροφυγὼν ἀλέαιτο,
ὁππότε μιν σεύαιτο ἀπ᾽ ἠϊόνος πεδίονδε.
ἔνθα Ποσειδάων κατ᾽ ἄρ᾽ ἕζετο καὶ θεοὶ ἄλλοι,
150 ἀμφὶ δ᾽ ἄρ᾽ ἄρρηκτον νεφέλην ὤμοισιν ἕσαντο·
οἱ δ᾽ ἑτέρωσε καθῖζον ἐπ᾽ ὀφρύσι Καλλικολώνης
ἀμφὶ σέ, ἤϊε Φοῖβε, καὶ Ἄρηα πτολίπορθον.
Ὣς οἱ μέν ῥ᾽ ἑκάτερθε καθήατο μητιόωντες
βουλάς· ἀρχέμεναι δὲ δυσηλεγέος πολέμοιο
155 ὄκνεον ἀμφότεροι, Ζεὺς δ᾽ ἥμενος ὕψι κέλευε.
Τῶν δ᾽ ἅπαν ἐπλήσθη πεδίον καὶ λάμπετο χαλκῷ,
ἀνδρῶν ἠδ᾽ ἵππων· κάρκαιρε δὲ γαῖα πόδεσσιν
ὀρνυμένων ἄμυδις. δύο δ᾽ ἀνέρες ἔξοχ᾽ ἄριστοι
ἐς μέσον ἀμφοτέρων συνίτην μεμαῶτε μάχεσθαι,
160 Αἰνείας τ᾽ Ἀγχισιάδης καὶ δῖος Ἀχιλλεύς.
Αἰνείας δὲ πρῶτος ἀπειλήσας ἐβεβήκει,
νευστάζων κόρυθι βριαρῇ· ἀτὰρ ἀσπίδα θοῦριν
πρόσθεν ἔχε στέρνοιο, τίνασσε δὲ χάλκεον ἔγχος.
Πηλεΐδης δ᾽ ἑτέρωθεν ἐναντίον ὦρτο λέων ὥς,
165 σίντης, ὅν τε καὶ ἄνδρες ἀποκτάμεναι μεμάασιν
ἀγρόμενοι πᾶς δῆμος· ὁ δὲ πρῶτον μὲν ἀτίζων
ἔρχεται, ἀλλ᾽ ὅτε κέν τις ἀρηϊθόων αἰζηῶν
δουρὶ βάλῃ, ἐάλη τε χανών, περί τ᾽ ἀφρὸς ὀδόντας
γίγνεται, ἐν δέ τέ οἱ κραδίῃ στένει ἄλκιμον ἦτορ,
170 οὐρῇ δὲ πλευράς τε καὶ ἰσχία ἀμφοτέρωθεν
μαστίεται, ἑὲ δ᾽ αὐτὸν ἐποτρύνει μαχέσασθαι,
γλαυκιόων δ᾽ ἰθὺς φέρεται μένει, ἤν τινα πέφνῃ
ἀνδρῶν, ἢ αὐτὸς φθίεται πρώτῳ ἐν ὁμίλῳ·
ὣς Ἀχιλῆ᾽ ὄτρυνε μένος καὶ θυμὸς ἀγήνωρ
175 ἀντίον ἐλθέμεναι μεγαλήτορος Αἰνείαο.
οἱ δ᾽ ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ᾽ ἀλλήλοισιν ἰόντες,
τὸν πρότερος προσέειπε ποδάρκης δῖος Ἀχιλλεύς·
«Αἰνεία, τί σὺ τόσσον ὁμίλου πολλὸν ἐπελθὼν
ἔστης; ἦ σέ γε θυμὸς ἐμοὶ μαχέσασθαι ἀνώγει
180 ἐλπόμενον Τρώεσσιν ἀνάξειν ἱπποδάμοισι
τιμῆς τῆς Πριάμου; ἀτὰρ εἴ κεν ἔμ᾽ ἐξεναρίξῃς,
οὔ τοι τοὔνεκά γε Πρίαμος γέρας ἐν χερὶ θήσει·
εἰσὶν γάρ οἱ παῖδες, ὁ δ᾽ ἔμπεδος οὐδ᾽ ἀεσίφρων.
ἦ νύ τί τοι Τρῶες τέμενος τάμον ἔξοχον ἄλλων,
185 καλὸν φυταλιῆς καὶ ἀρούρης, ὄφρα νέμηαι,
αἴ κεν ἐμὲ κτείνῃς; χαλεπῶς δέ σ᾽ ἔολπα τὸ ῥέξειν.
ἤδη μὲν σέ γέ φημι καὶ ἄλλοτε δουρὶ φοβῆσαι.
ἦ οὐ μέμνῃ ὅτε πέρ σε βοῶν ἄπο μοῦνον ἐόντα
σεῦα κατ᾽ Ἰδαίων ὀρέων ταχέεσσι πόδεσσι
190 καρπαλίμως; τότε δ᾽ οὔ τι μετατροπαλίζεο φεύγων.
ἔνθεν δ᾽ ἐς Λυρνησσὸν ὑπέκφυγες· αὐτὰρ ἐγὼ τὴν
πέρσα μεθορμηθεὶς σὺν Ἀθήνῃ καὶ Διὶ πατρί,
ληϊάδας δὲ γυναῖκας ἐλεύθερον ἦμαρ ἀπούρας
ἦγον· ἀτὰρ σὲ Ζεὺς ἐρρύσατο καὶ θεοὶ ἄλλοι.
195 ἀλλ᾽ οὐ νῦν ἐρύεσθαι ὀΐομαι, ὡς ἐνὶ θυμῷ
βάλλεαι· ἀλλά σ᾽ ἔγωγ᾽ ἀναχωρήσαντα κελεύω
ἐς πληθὺν ἰέναι, μηδ᾽ ἀντίος ἵστασ᾽ ἐμεῖο,
πρίν τι κακὸν παθέειν· ῥεχθὲν δέ τε νήπιος ἔγνω.»


Και ο κοσμοσείστης Ποσειδών σ᾽ εκείνην απαντούσε:
«Ω Ήρα, χωρίς αφορμήν δεν πρέπει να θυμώνεις·
μάχης αρχήν εις τους θεούς να δώσομε δεν θέλω
135εμείς οι άλλοι πού ᾽μαστε ανώτεροι από εκείνους·
αλλ᾽ από πάτημα μακράν, σ᾽ αγνάντιο καθισμένοι
τώρα θα μείνομεν ημείς, και ας πολεμούν εκείνοι·
αλλ᾽ εάν μάχης κάμει αρχήν ο Άρης ή ο Φοίβος
ή εμπόδιον εις τον πόλεμον προσφέρουν του Αχιλλέως,
140τότε κι εμείς θα σμίξομε μ᾽ εκείνους στον αγώνα
και πολύ γρήγορα, θαρρώ, θα φύγουν απ᾽ την μάχην
να έβρουν εις τον Όλυμπον τους άλλους αθανάτους
απ᾽ την ορμήν των δυνατών χεριών μας συντριμμένοι».
Είπε κι επροπορεύθηκεν ο Ποσειδών να φθάσει
145στο τείχος το περίχωστο του θείου Ηρακλέους,
που υψηλόν η Αθηνά τού εσήκωσε και οι Τρώες,
να το ᾽χει καταφύγι του όσες φορές το κήτος
απ᾽ τ᾽ ακρογιάλι στην στεριά τον κατακυνηγούσε.
Κει ο Ποσειδών με τους θεούς εκάθισε τους άλλους
150κι εσκέπασαν με σύγνεφο θαμπό τα σώματά τους.
Και ολόγυρά σου, ω φωτεινέ Απόλλων, και του Άρη
εκείνοι πέρα εκάθιζαν εις την Καλλικολώνην.
Συλλογισμένοι εκάθονταν και τα δυο μέρη ομοίως
και του πικρού πολέμου αρχήν να κάμουν δεν εστέργαν,
155και όπου εκάθιζε ψηλά ο Ζευς εδιάβαζ᾽ όλα.
Έλαμπε ωστόσο απ᾽ τον χαλκόν κι εγέμισε η πεδιάδα
απ᾽ άνδρες κι ίππους και ως ομού προβαίναν τράνταζ᾽ όλη
από τα πόδια τους η γη και άνδρες εξαίσιοι δύο
ανάμεσα των δυο στρατών να κτυπηθούν ορμήσαν,
160ο Αινείας του Αγχίση υιός και ο θείος Αχιλλέας.
Και πρώτος φοβεριστικά προχώρησεν ο Αινείας
το βαρύ κράνος κλίνοντας, και την ασπίδα εκράτει
εμπρός στο στήθος κι έσειε το χάλκινο κοντάρι.
Και απ᾽ τ᾽ άλλο μέρος ο Αχιλλεύς τού εχύθη ωσάν λεοντάρι
165κακοποιό, που άνδρες πολλοί ζητούν να το φονεύσουν,
του τόπου όλος ο λαός· και πρώτα εμπρός προβαίνει
αψήφιστα, αλλ᾽ αν κανείς επάνω του ακοντίσει
μαζώνεται να πεταχθεί και ως χάσκει αφρόν γεμίζουν
τα δόντια του και μέσα του βόγγ᾽ η ψυχή γενναία.
170Τα δυο πλευρά και τα μεριά με την ουρά του πλήττει
και τον εαυτόν του μόνο του στην μάχην εμψυχώνει,
και με το βλέμμ᾽ αστραφτερό, εμπρός ορμά να κόψει
κανέναν ή να πέσει αυτό ανάμεσα στους πρώτους.
Όμοια κινούσε ανδράγαθη καρδιά τον Αχιλλέα
175εκεί τον μεγαλόψυχον Αινείαν ν᾽ απαντήσει.
Και όταν όρμησαν και οι δυο εβρέθηκαν αντίκρυ.
Ο πτεροπόδης Αχιλλεύς σ᾽ εκείνον πρώτος είπε:
«Αινεία, τι τόσο μακράν εβγήκες απ᾽ το πλήθος
εμπρός μου, τάχα επιθυμείς μ᾽ εμέ να πολεμήσεις;
180Θαρρείς θα γίνεις βασιλεύς των ιπποδάμων Τρώων
και του Πριάμου ισότιμος; Αλλά και αν με φονεύσεις
γι᾽ αυτό σ᾽ εσέ ο Πρίαμος το σκήπτρο δεν θα δώσει.
Έχει παιδιά και ακέραιον κρατεί τον νουν του ακόμη.
Οι Τρώες μη σου εχώρισαν εξαίσιο περιβόλι
185να το ᾽χεις κήπον εύμορφον και κάρπιμο χωράφι
αν με φονεύσεις; Εύκολα δεν θα το κατορθώσεις·
και άλλοτε σ᾽ εκυνήγησεν η λόγχη μου πιστεύω.
Ή δεν θυμάσαι όταν μακράν από τους μόσχους μόνον
με των ποδιών μου την ορμήν της Ίδης απ᾽ τα όρη
190σ᾽ έδιωξα; Και δεν έστρεψες ποσώς εις την φυγήν σου.
Μου έφυγες στην Λυρνησσόν, κι εκείνην με το χέρι
της Αθηνάς και του Διός επόρθησα κι επήρα
λάφυρα τες γυναίκες τους να ζουν εις την δουλείαν.
Και σε τότ᾽ έσωσεν ο Ζευς με τους θεούς τους άλλους.
195Αλλά κακά στοχάζεσαι πως τώρα θα σε σώσουν.
Αλλά να μην αντιταχθείς σ᾽ εμέ σε συμβουλεύω
και στρέψε οπίσω στον στρατόν πριν πάθεις απ᾽ εμένα·
αφού του γίνει το κακό τότε ο μωρός μαθαίνει».