Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΟΜΗΡΟΣ

Ἰλιάς (18.388-18.461)


Ὣς ἄρα φωνήσασα πρόσω ἄγε δῖα θεάων.
τὴν μὲν ἔπειτα καθεῖσεν ἐπὶ θρόνου ἀργυροήλου
390 καλοῦ δαιδαλέου· ὑπὸ δὲ θρῆνυς ποσὶν ἦεν·
κέκλετο δ᾽ Ἥφαιστον κλυτοτέχνην εἶπέ τε μῦθον·
«Ἥφαιστε, πρόμολ᾽ ὧδε· Θέτις νύ τι σεῖο χατίζει.»
τὴν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα περικλυτὸς ἀμφιγυήεις·
«ἦ ῥά νύ μοι δεινή τε καὶ αἰδοίη θεὸς ἔνδον,
395 ἥ μ᾽ ἐσάωσ᾽, ὅτε μ᾽ ἄλγος ἀφίκετο τῆλε πεσόντα
μητρὸς ἐμῆς ἰότητι κυνώπιδος, ἥ μ᾽ ἐθέλησε
κρύψαι χωλὸν ἐόντα· τότ᾽ ἂν πάθον ἄλγεα θυμῷ,
εἰ μή μ᾽ Εὐρυνόμη τε Θέτις θ᾽ ὑπεδέξατο κόλπῳ,
Εὐρυνόμη, θυγάτηρ ἀψορρόου Ὠκεανοῖο.
400 τῇσι παρ᾽ εἰνάετες χάλκευον δαίδαλα πολλά,
πόρπας τε γναμπτάς θ᾽ ἕλικας κάλυκάς τε καὶ ὅρμους
ἐν σπῆϊ γλαφυρῷ· περὶ δὲ ῥόος Ὠκεανοῖο
ἀφρῷ μορμύρων ῥέεν ἄσπετος· οὐδέ τις ἄλλος
ᾔδεεν οὔτε θεῶν οὔτε θνητῶν ἀνθρώπων,
405 ἀλλὰ Θέτις τε καὶ Εὐρυνόμη ἴσαν, αἵ μ᾽ ἐσάωσαν.
ἣ νῦν ἡμέτερον δόμον ἵκει· τῶ με μάλα χρεὼ
πάντα Θέτι καλλιπλοκάμῳ ζῳάγρια τίνειν.
ἀλλὰ σὺ μὲν νῦν οἱ παράθες ξεινήϊα καλά,
ὄφρ᾽ ἂν ἐγὼ φύσας ἀποθείομαι ὅπλά τε πάντα.»
410Ἦ, καὶ ἀπ᾽ ἀκμοθέτοιο πέλωρ αἴητον ἀνέστη
χωλεύων· ὑπὸ δὲ κνῆμαι ῥώοντο ἀραιαί.
φύσας μέν ῥ᾽ ἀπάνευθε τίθει πυρός, ὅπλά τε πάντα
λάρνακ᾽ ἐς ἀργυρέην συλλέξατο, τοῖς ἐπονεῖτο·
σπόγγῳ δ᾽ ἀμφὶ πρόσωπα καὶ ἄμφω χεῖρ᾽ ἀπομόργνυ
415 αὐχένα τε στιβαρὸν καὶ στήθεα λαχνήεντα,
δῦ δὲ χιτῶν᾽, ἕλε δὲ σκῆπτρον παχύ, βῆ δὲ θύραζε
χωλεύων· ὑπὸ δ᾽ ἀμφίπολοι ῥώοντο ἄνακτι
χρύσειαι, ζωῇσι νεήνισιν εἰοικυῖαι.
τῇς ἐν μὲν νόος ἐστὶ μετὰ φρεσίν, ἐν δὲ καὶ αὐδὴ
420 καὶ σθένος, ἀθανάτων δὲ θεῶν ἄπο ἔργα ἴσασιν.
αἱ μὲν ὕπαιθα ἄνακτος ἐποίπνυον· αὐτὰρ ὁ ἔρρων
πλησίον, ἔνθα Θέτις περ, ἐπὶ θρόνου ἷζε φαεινοῦ,
ἔν τ᾽ ἄρα οἱ φῦ χειρὶ ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζε·
«τίπτε, Θέτι τανύπεπλε, ἱκάνεις ἡμέτερον δῶ
425 αἰδοίη τε φίλη τε; πάρος γε μὲν οὔ τι θαμίζεις.
αὔδα ὅ τι φρονέεις· τελέσαι δέ με θυμὸς ἄνωγεν,
εἰ δύναμαι τελέσαι γε καὶ εἰ τετελεσμένον ἐστίν.»
Τὸν δ᾽ ἠμείβετ᾽ ἔπειτα Θέτις κατὰ δάκρυ χέουσα·
«Ἥφαιστ᾽, ἦ ἄρα δή τις, ὅσαι θεαί εἰσ᾽ ἐν Ὀλύμπῳ,
430 τοσσάδ᾽ ἐνὶ φρεσὶν ᾗσιν ἀνέσχετο κήδεα λυγρά,
ὅσσ᾽ ἐμοὶ ἐκ πασέων Κρονίδης Ζεὺς ἄλγε᾽ ἔδωκεν;
ἐκ μέν μ᾽ ἀλλάων ἁλιάων ἀνδρὶ δάμασσεν,
Αἰακίδῃ Πηλῆϊ, καὶ ἔτλην ἀνέρος εὐνὴν
πολλὰ μάλ᾽ οὐκ ἐθέλουσα. ὁ μὲν δὴ γήραϊ λυγρῷ
435 κεῖται ἐνὶ μεγάροις ἀρημένος, ἄλλα δέ μοι νῦν·
υἱὸν ἐπεί μοι δῶκε γενέσθαι τε τραφέμεν τε,
ἔξοχον ἡρώων· ὁ δ᾽ ἀνέδραμεν ἔρνεϊ ἶσος·
τὸν μὲν ἐγὼ θρέψασα φυτὸν ὣς γουνῷ ἀλωῆς,
νηυσὶν ἐπιπροέηκα κορωνίσιν Ἴλιον εἴσω
440 Τρωσὶ μαχησόμενον· τὸν δ᾽ οὐχ ὑποδέξομαι αὖτις
οἴκαδε νοστήσαντα δόμον Πηλήϊον εἴσω.
ὄφρα δέ μοι ζώει καὶ ὁρᾷ φάος ἠελίοιο,
ἄχνυται, οὐδέ τί οἱ δύναμαι χραισμῆσαι ἰοῦσα.
κούρην ἣν ἄρα οἱ γέρας ἔξελον υἷες Ἀχαιῶν,
445 τὴν ἂψ ἐκ χειρῶν ἕλετο κρείων Ἀγαμέμνων.
ἤτοι ὁ τῆς ἀχέων φρένας ἔφθιεν· αὐτὰρ Ἀχαιοὺς
Τρῶες ἐπὶ πρύμνῃσιν ἐείλεον, οὐδὲ θύραζε
εἴων ἐξιέναι· τὸν δὲ λίσσοντο γέροντες
Ἀργείων, καὶ πολλὰ περικλυτὰ δῶρ᾽ ὀνόμαζον.
450 ἔνθ᾽ αὐτὸς μὲν ἔπειτ᾽ ἠναίνετο λοιγὸν ἀμῦναι,
αὐτὰρ ὁ Πάτροκλον περὶ μὲν τὰ ἃ τεύχεα ἕσσε,
πέμπε δέ μιν πόλεμόνδε, πολὺν δ᾽ ἅμα λαὸν ὄπασσε.
πᾶν δ᾽ ἦμαρ μάρναντο περὶ Σκαιῇσι πύλῃσι·
καί νύ κεν αὐτῆμαρ πόλιν ἔπραθον, εἰ μὴ Ἀπόλλων
455 πολλὰ κακὰ ῥέξαντα Μενοιτίου ἄλκιμον υἱὸν
ἔκταν᾽ ἐνὶ προμάχοισι καὶ Ἕκτορι κῦδος ἔδωκε.
τοὔνεκα νῦν τὰ σὰ γούναθ᾽ ἱκάνομαι, αἴ κ᾽ ἐθέλῃσθα
υἱεῖ ἐμῷ ὠκυμόρῳ δόμεν ἀσπίδα καὶ τρυφάλειαν
καὶ καλὰς κνημῖδας ἐπισφυρίοις ἀραρυίας,
460 καὶ θώρηχ᾽· ὃ γὰρ ἦν οἱ ἀπώλεσε πιστὸς ἑταῖρος
Τρωσὶ δαμείς· ὁ δὲ κεῖται ἐπὶ χθονὶ θυμὸν ἀχεύων.»


Είπε και την ασύγκριτη θεά μέσα οδηγούσε.
Ν᾽ αναπαυθεί την έβαλε εις τεχνητό και ωραίο
390ασημοκάρφωτο θρονί, κι είχε υποπόδι κάτω·
κι εφώναξε τον Ήφαιστον τον δοξαστόν τεχνίτην:
«Έλα εδώ πέρα, Ήφαιστε, κάτι σε θέλει η Θέτις».
Και απάντησε ο χωλός θεός: «Ναι, σεβαστή, μεγάλη
πατεί στο σπίτι μου θεά, που εκείνη μ᾽ έχει σώσει
395στην συμφοράν μου, ότι έπεσα πολύ μακριά στα βάθη,
ως θέλησ᾽ η αδιάντροπη μητέρα να με κρύψει
ότι εγεννήθηκα χωλός· και τ᾽ είχα εκεί να πάθω
στον κόλπον αν δεν μ᾽ έπαιρναν η Θέτις κι η Ευρυνόμη,
του οπισθορμήτου Ωκεανού εκείν᾽ η θυγατέρα.
400Εννιά χρόνια τούς έφτιανα λογιών καλά στολίδια,
καρφοβελόνες, άλυσες, βραχιόλια, δαχτυλίδια
εις άντρο μέσα βαθουλό, και αφρίζοντας το ρεύμα
του Ωκεανού τ᾽ απέραντο τριγύρω αχολογούσε·
και ούτε θνητός το γνώριζε ούτε θεός κανένας,
405μόνον αυτές που μ᾽ έσωσαν η Θέτις κι η Ευρυνόμη.
Τώρ᾽ ήλθ᾽ αυτή στο δώμα μας· και μέγα χρέος έχω
της λαμπροκόμης Θέτιδος τα σώστρα να πλερώσω.
Αλλά συ καλοδέξου την, ως πρέπει, ώσπου να βάλω
τα σύνεργα στον τόπον τους μαζί με τες φυσούνες».
410Και από το αμόνι λεχαστά σηκώθηκε το τέρας
χωλαίνοντας κι εσάλευαν κάτω φτενά τα σκέλη.
Και τες φυσούνες μάκρυνεν απ᾽ την φωτιά και όλα
εσύναξε τα σύνεργα σ᾽ έν᾽ αργυρό λαρνάκι,
και με σφουγγάρι εκάθαρε το πρόσωπο, τα χέρια,
415τον τράχηλον, τον δυνατόν, τα δασερά του στήθη.
Χιτώνα ενδύθη, εφούχτωσε σκήπτρο παχύ κι εβγήκε
χωλαίνοντας· και ανάλαφρα τον κύριον εστηρίζαν
θεράπαινες ολόχρυσες, σαν ζωντανά κοράσια.
Δύναμιν έχουν και φωνήν, νουν έχουν εις τες φρένες,
420και τεχνουργήματ᾽ έμαθαν από τους αθανάτους.
Εκείνες τον επρόσεχαν· κι εσύρθη αυτός πλησίον
στην Θέτιδα κι εκάθισε σ᾽ ένα θρονί ωραίο·
το χέρι εκείνης έσφιξε· «μακρόπεπλη», της είπε,
«Θέτη σεπτή και αγαπητή, στο δώμα μας πώς ήλθες;
425Και ως τώρα εδώ δεν σ᾽ είδαμε καθόλου να συχνάζεις.
Λέγε μου ευθύς ό,τι ποθείς· και να το πράξω θέλω
αν πράγμα είναι που γίνεται και που ημπορώ να πράξω».
Και η Θέτις δάκρυα χύνοντας απάντησέ του κι είπε:
«Ήφαιστε, απ᾽ όλες τες θεές του Ολύμπου ξεύρεις άλλην,
430τόσα κακά να εθέρισαν και πόνοι την ψυχήν της
όσους σ᾽ εμέ προτίμησε πόνους να δώσει ο Δίας;
Μόνην απ᾽ τες θαλασσινές υπόταξεν εμένα
σ᾽ άνδρα θνητόν και στανικώς στην κλίνην του Πηλέως
έστερξα εγώ· και αδύναμος αυτός στα μέγαρά του
435από το γήρας τήκεται· τώρα έχω πίκρες άλλες·
έναν υιόν μ᾽ αξίωσε να λάβω και να θρέψω
στους ήρωας ασύγκριτον και ωσάν βλαστάρι κήπου·
αφού τον γλυκοανάστησα τον έστειλα στην Τροίαν
με τα κυρτά καράβια του εκεί να πολεμήσει.
440Αλλά δεν θέλει γύρει αυτός στα γονικά του πλέον
η αγκάλη μου να τον δεχθεί στο σπίτι του Πηλέως.
Και όσο μού ζει και του ηλιού το φως ακόμη βλέπει
θλίβεται και δεν δύναμαι να γίνω βοηθός του.
Την κόρην που του διάλεξαν οι Αχαιοί βραβείον,
445εκείνην απ᾽ τα χέρια του επήρε οπίσ᾽ ο Ατρείδης.
Έτρωγε από τον πόνον της εκείνος την καρδιά του
και οι Τρώες εις τες πρύμνες των τους Αχαιούς εκλειούσαν.
Και δεν τους άφηναν να βγούν· και οι γέροι των Αργείων
σ᾽ αυτόν προσπέφταν και λαμπρά του ονοματίζαν δώρα.
450Και τότε από τον όλεθρον ο ίδιος να τους σώσει
δεν ήθελεν, αλλ᾽ έστειλε τα όπλα του ζωσμένον
τον Πάτροκλον στον πόλεμον και ανδρειωμένα πλήθη
γύρω εις τες Πύλες τες Σκαιές ολήμερα εμαχόνταν
και αυτού την πόλιν θα ᾽παιρναν, αλλά τον ανδρειωμένον
455Πάτροκλον, οπού εθέριζε ζωές μες στους προμάχους,
φόνευσε ο Φοίβος κι έδωκε του Έκτορος την νίκην.
Γι᾽ αυτό σ᾽ εσέ προσέπεσα, αν θέλεις στο παιδί μου,
αχ! τον ολιγοήμερον, ασπίδα να χαρίσεις,
θώρακα, κράνος και καλές θηλυκωτές κνημίδες·
460έχασε αυτός με τ᾽ άρματα και τον πιστόν του φίλον
και χάμου τώρα κείτεται στην λύπην βυθισμένος».